ترافیک رشت؛ معضلی‌ست که هر روز از نو تکرار می‌شود. رشت، شهری با خیابان‌های قدیمی، بافت فشرده و رشد جمعیتی سریع است. اما زیرساخت‌های حمل و نقل آن، همانی است که چند دهه پیش طراحی شده بود!
اکنون ما با شهری با خیابان‌های قفل شده از ترافیک در کلیه معابر اصلی مواجه‌ایم. ظرفیت هندسی خیابان‌هایی هم‌چون شریعتی، معلم، لاکانی، مطهری و گلسار، دیگر با حجم خودروها همخوانی ندارد. عرض کم، تقاطع‌های متراکم و نبود مسیرهای فرعی کارآمد منجر به قطع و وصل جریان حرکت خودروها حتی در سرعت پایین شده است.
این یعنی اتلاف سوخت، افزایش تاخیر و کاهش بهره‌وری شبکه معابر. زمان‌های از دست‌رفته در ترافیک خیابان‌های رشت از دیگر معضلات ترافیک هر روزه رشت است که بر کیفیت زندگی شهروندان اثر منفی به همراه داشته است.
میانگین زمان سفر در محدوده مرکزی رشت در ساعات اوج ترافیک، گاهی تا دو برابر زمان نرمال افزایش پیدا می‌کند. به زبان ساده، راننده‌ای که باید مسیرش ۱۵ دقیقه طول بکشد، بیش از ۳۰ الی ۴۰ دقیقه در راه خواهد بود. در این میان فقط زمان مساله‌ای نیست که از دست رفته، بخشی از کیفیت زندگی شهروندان نیز به هدر رفته است.
آلودگی هوا یکی دیگر از معضلات ترافیک در رشت است. در جریان‌های ترافیکی کند، خودروها در دنده‌های پایین‌تر تردد کرده و مصرف سوخت افزایش پیدا می‌کند. ما در اینجا با انتشار بیشتر گازهای آلاینده CO،Nox و ذرات معلق مواجه هستیم که با توجه به رطوبت بالای هوای رشت، این آلاینده‌ها مدت زمان بیشتری برای رقیق شدن در محیط نیازمندند و لذا ماندگاری این ذرات در فضای شهری طولانی‌تر خواهد شد.
ترافیک فقط مشکل فنی نیست و استرس روزمره دیگر معضل ترافیک هر روزه رشت است که با روح و روان شهروندان ارتباط مستقیم دارد. انتظار طولانی در ترافیک، تاخیرهای مداوم، بوق‌های پی‌در‌پی و ازدحام خودروها، موجب خستگی ذهنی و افزایش تنش‌های اجتماعی میان افراد خودرو سوار و عابران پیاده می‌شود.
در بلندمدت این استرس‌های روزانه بروی سلامت روان شهروندان اثر مستقیم می‌گذارد. همان‌گونه که طبق آمارهای فرماندهی فراجا در گیلان؛ خشونت کلامی و نزاع های خیابانی در این شهر رتبه بالایی در میان جرایم دارد.
اکنون شاید وقت آن باشد که نگاه به مساله ترافیک رشت نه فقط از منظر گلایه اجتماعی بلکه به‌عنوان یک مساله‌ی مهندسی و شهرسازی نگریسته شود؛ طراحی هندسی خیابان‌ها، مدیریت هوشمند ترافیک، مسیرهای پیاده‌رو و دوچرخه، توسعه‌ی حمل‌ونقل عمومی.
درحالی‌که رشت طی چند دهه گذشته رشد جمعیتی و کالبدی چشم‌گیری داشته، اما شبکه معابر در آن با همان ساختار سنتی و باریک گذشته حفظ شده است. در نتیجه فشار ترافیکی شدید در محورهای مرکزی، مدت زمان بالای سفر در محدوده‌های پرتردد و افزایش آلودگی صوتی و محیط‌زیستی برای زیست شهروندان خود به همراه داشته است.
اما واقعیت این است که مشکل ترافیک رشت با تعریض خیابان‌ها حل نمی‌شود. باید با تصمیمات درست به دنبال بهینه‌سازی توزیع ترافیک و تغییر الگوی سفر باشیم. چراکه شهرها را ماشین‌ها نمی‌سازند، تصمیم‌های درست می‌سازند. ترافیک رشت، فقط مساله‌ی کمبود عرض خیابان‌ها نیست؛ مساله‌ی ساختار شهریست.
راهکارهای علمی برای حل معضل ترافیک رشت
– توسعه‌ی سیستم حمل‌ونقل عمومی یکپارچه( BRT)، مینی‌بوس برقی، مسیرهای دوچرخه‌سواری
– اجرای مدیریت هوشمند ترافیک (ITS) برای کنترل همزمان چراغ‌های راهنمایی رانندگانی و گره‌های پرتراکم
– استفاده از تحلیل جریان ترافیک با مدل‌های میکروسکوپیک برای شناسایی نقاط گلوگاهی
– طراحی مجدد تقاطع‌های کلیدی (میدان مصلی، منظریه و لاکانی) بر اساس تحلیل سطح خدمت (LOS)
– و مهم‌تر از همه، نگاه سازه‌ای به پایداری زیرساخت‌ها؛ چراکه خیابان بدون روسازی پایدار و سیستم زهکشی کارآمد، خود بخشی از مشکل خواهد بود.
رشت زیبا به نفس دوباره نیاز دارد. این شهر برای نفس کشیدن روگذرهای جدید نمی‌خواهد، رشت نیازمند تصمیات جدید مهندسی و شهرسازیست.
«کارشناسی ارشد عمران – سازه»