فرصت دو ماهه رییس سازمان مدیریت و برنامه ریزی گیلان به شرکت ساخت و توسعه زیربناهای حمل و نقل کشور برای اتمام اصلاحات جاده قزوین – رحیم آباد- کلاچای و ارائه آن با پیوست زیست محیطی به سازمان حفاظت محیط زیست در ماه مهر به اتمام می رسد.
مرداد ماه بود که «محمد باقر نوبخت» نشستی با مسوولان قزوین به منظور بررسی مشکلات جاده قزوین – رحیم آباد – کلاچای، داشت. وی با تاکید بر اینکه برای احداث این جاده مانعی وجود ندارد تکمیل آن را نیازمند ارائه پیوست زیست محیطی و اعطای مجوز یکپارچه دانست.
به گفته نوبخت، در قطعاتی از این مسیر در دست ساخت، هم در محدوه قزوین و هم گیلان به مشکلات زیست محیطی برخوردیم و از آنجا که برای دولت مهم است در پیشبرد توسعه به هیچ عنوان محیط زیست نیز نباید تخریب شود، این موضوع را مورد بررسی قرار می دهیم تا ضمن رفع این موارد به احداث این طرح سرعت ببخشیم.
وی با بیان اینکه موافقت اصولی با این طرح از سوی سازمان حفاظت محیط زیست صادر شده است، اظهار کرد: سازمان حفاظت محیط زیست با کلیات طرح جاده قزوین – کلاچای موافق بوده و معتقد است اصلاحات محیط زیستی باید یکپارچه باشد. ضمانت اجرایی این اقدامات نیز سابقه فعالیت شرکت ساخت و توسعه زیربناهای حمل و نقل کشور است و به اعتقاد ما تکمیل کیلومتر پنج تا ۹ این جاده با مشکلی مواجه نخواهد شد.
طبق توافق نوبخت با مسوولان قزوین، بررسی وضعیت احداث این جاده در سوم مهرماه سال جاری برپا می شود تا روند پیشرفت پروژه بررسی شود.
ایجاد زیرساخت جاده ای ، اولویت گیلان
ایجاد زیرساخت های مناسب در حوزه راه یکی از نیازهای اساسی گیلان است. گیلان از استانهایی است که نسبت به همسایگان شمالی خود از نظر توسعه راه عقب افتاده است. تا همین چند سال پیش تنها یک راه ارتباطی با قزوین و تهران وجود داشت در حالیکه استان مازندران ۴ راه ارتباطی زمینی و سه راه ارتباطی هوایی(فرودگاه) داراست. همین موضوع بر حجم تصادفات، گردشگری و نیز آسیب به زیرساخت های محدود و کم گنجایش گیلان صدمه زده است. با این حال با افتتاح آزاد راه قزوین- رشت که دو دهه به طول انجامید و نیز قطار رشت- قزوین بخش زیادی از چالش های موجود در این بخش حل شده است؛ اگر چه کافی نیست.
از سال ۹۲ قرار شد پروژه راه دیگری در گیلان به اجرا برسد که متصل به مرکز کشور یعنی قزوین می شود. این پروژه نیز مانند دیگر پروژه های راه ، از سمت قزوین هم باید انجام گیرد. با این حال در گیلان همواره موانعی وجود دارند که یکی از آنها مسایل زیست محیطی است. اگر چه در استان قزوین (و هر جایی از کشور) نیز لحاظ کردن پیوست زیست محیطی مهم است. به همین دلیل شاید رییس سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور از مسوولان قزوین خواسته است تا مسایل محیطزیستی پروژه را لحاظ و مجوز یکپارچه را از سازمان محیط زیست اخذ کنند.
طول و مسیر جاده
جاده ای که اکنون از آن صحبت می شود چیست و از کجا به کجا می رسد؟ طبق اطلاعات وزارت راه، مسیر اصلی این پروژه از مقابل دانشگاه آزاد قزوین آغاز و با عبور از روستاهای باراجین، میزوج، ورتوان و موشقین به سمت رودخانه شاهرود رفته و پس از عبور از روی آن وارد دره هیر و ویار می‌شود.
در این مدت تنها یک اصلاح بر روی آن انجام شد و از طول جاده ۱۰۰ کیلومتر کم شد و به ۱۴۵ کیلومتر رسید. طبق آمار حدود ۷۵ کیلومتر از این مسیر در قزوین قرار دارد و مابقی در حوزه گیلان است. آنگونه که متولیان امر می گویند اجرای این پروژه در گیلان سرعت مناسبی دارد. اما سرعت مناسب عمدتا در جاهایی دیده می شود که جاده نیاز به تعریض داشت و مکان هایی که قرار است جاده ایجاد و ساخته شود به کندی پیش می رود.
این پروژه در مرز استان گیلان پس از عبور از تونل دو کیلومتری وارد دره منتهی به سه‌راهی گرمابدشت شده و به‌موازات رودخانه پلرود از بخش زیاز عبور کرده و پس از طول لات به صورت کنارگذر از غرب رحیم‌آباد می‌گذرد و به ورودی کلاچای از سمت غرب ختم می‌شود. در طول مسیر پروژه «قزوین – الموت – کلاچای» در استان قزوین یک دستگاه تونل بزرگ، دو دستگاه تونل کوچک، ۳ دستگاه پل بزرگ و چندین دستگاه پل کوچک وجود دارد. همچنین این پروژه دارای ۲ پل با شرایط خاص، ۵۶ پل آبرو و بیش از ۶ هزار متر دیوار حائل است. جاده قزوین – رحیم آباد به کلاچای با مشخصات راه اصلی و با عرض ۲۰/۱۱ متر، نخستین راه ارتباطی کشور به شرق استان گیلان خواهد بود .
اکنون پروژه ای که ۶ سال از آغاز کلنگ زنی آن می گذرد در ابتدا به طول ۲۵۰ کیلومتر دیده شده بود که در سال ۱۳۹۲ به عنوان اولین راه ارتباطی کشور به شرق استان گیلان در منطقه الموت قزوین با ۱۷ هزار میلیارد ریال اعتبار احداث شد، اما هنوز نتوانست سرعت لازم را به خود بگیرد .
در این مدت تنها یک اصلاح بر روی آن انجام شد و از طول آن ۱۰۰ کیلومتر کم شده و به ۱۴۵ کیلومتر رسید . طبق آمار حدود ۷۵ کیلومتر این مسیر که از قزوین آغاز می‌شود در این استان قرار دارد و مابقی در حوزه گیلان است.
آنگونه که متولیان امر می گویند اجرای این پروژه در گیلان سرعت مناسبی دارد. اما سرعت مناسب عمدتا در جاهایی دیده می شود که جاده نیاز به تعریض داشت و مکان هایی که قرار است جاده ایجاد و ساخته شود، به کندی پیش می رود.
پیشرفت ۱۵ درصدی پروژه در قزوین
استان قزوین با یک میلیون و ۳۰۰ هزار نفر جمعیت که ۷۵ درصد آن در شعاع ۲۵ کیلومتری قزوین سکونت دارند و ۲۵ درصد جمعیت در ۹۵ درصد مساحت این استان مستقر شده اند. لذا در سند آمایش این استان توصیه شده یک تعادل در فضای قزوین ایجاد شود و مناطق آوج، طارم، الموت شرقی و غربی به دلیل داشتن آب و خاک مناسب در موضوع «توسعه متوازن» در اولویت قرار دارند و قطعاً اجرای این طرح که در سند ملی و استانی تعریف شده نباید متوقف شود.
آخرین اظهار نظری که مدیرکل راه و شهرسازی قزوین در این رابطه کرده است مربوط به اردیبهشت ماه سالجاری می شود که به خبرگزاری ها گفته است: عملیات احداث این طرح عمرانی و زیربنایی با ۱۷ هزار میلیارد ریال اعتبار کلید خورده بود اما از سال ۹۱ به دلیل کمبود اعتبارات پروژه‌ای متوقف مانده بود اما کار ادامه ساخت آن از سال ۹۷ دوباره آغاز شد.
«مسعود حق لطفی» در این اظهارات افزود: حدود ۷۵ کیلومتر این مسیر که از ضلع شمالی قزوین آغاز می‌شود در این استان قرار دارد. ۲۶ کیلومتر این جاده از دره شاهرود تا انتهای حوزه و ۴۵ کیلومتر از قزوین تا دره شاهرود در حوزه استان است که در حال حاضر ۱۵ درصد پیشرفت فیزیکی داریم و از قزوین تا دره شاهرود حدود ۲۵۰ میلیارد تومان و قطعه دوم هم ۲۵۰ میلیارد تومان لازم است تا این جاده تکمیل شود.
از نظر این مقام مسوول تنها یک جاده مناسب برای ادامه پروژه وجود دارد. زیرا امکان ایجاد مجدد تونل هزینه بردار است و مقرون به صرفه نیست: مسیر دوم و گذر از کوهستان دو یا سه گزینه بیشتر نیست و این گزینه که انتخاب شده پس از ۱۱ مورد واریانت بررسی شد که این مسیر که انتخاب شده کم ارتفاع ترین و بهترین مسیر است و اگر جاده موجود به راه اصلی تبدیل شود تنها مسیر است مگر بخواهیم به سمت احداث تونل برویم که هزینه ایجاد هر کیلومتر تونل ۵۰ میلیارد تومان هزینه دارد که مقرون به صرفه نیست.
به گفته ی وی احداث فاز یک این پروژه به طول ۵ کیلومتر و از کیلومتر ۴ تا ۹ آن آغاز و هم اکنون نیز ادامه دارد. بهره برداری از این مسیر در سال های آینده می تواند بخش زیادی از ترافیک جنوب و مرکز کشور به شرق استان گیلان را مرتفع کند.
گفته می شود، در مجموع تاکنون برای اجرای این طرح ۴۱ میلیارد تومان هزینه شده و صلاح نیست کار در این مرحله متوقف شود. در حال حاضر موضوع پدافند غیر عامل هم در اولویت است و باید ظرفیت دسترسی راه‌ها بیشتر شود تا در مواقع بحرانی و یا ترافیک بالا بتوان از جاده‌های دیگر ارتباط چند استان بویژه پایتخت را به شمال کشور میسر کرد.
کاهش یک ساعت و نیمه مسیر گیلان به قزوین
اما در گیلان باید بررسی کرد که وضعیت ایجاد این جاده در منطقه شهرستان رودسر به چه شکل خواهد بود. سیل سال گذشته در منطقه روستای کاکرود اشکورات بخش زیادی از این جاده را به طور کامل از بین برد و منجر به ایجاد جاده ای جدید در مسیری دیگر شد که آن هم به دلیل ارزیابی های صورت گرفته از خطر رانش، فعلا با احتیاط و ارزیابی بیشتری دنبال می شود و بهسازی جاده قبلی در دستور کار است. از طرفی وجود یک کارخانه سیمان در رودسر موجب تخریب بخش های زیادی از جاده های رودسر در منطقه رحیم آباد به گرمابدشت شده است که امسال ۲ میلیارد و ۵۰۰ میلیون تومان اعتبار برای روکش آسفالت این جاده اختصاص یافته است. بیشتر راه‌های رودسر کوهستانی است که نیاز به توسعه، بهسازی و آسفالت راه‌ها و اعتبارات بیشتری نیازمند است. طبق آمار راه و شهرسازی گیلان شاخص برخورداری آسفالت راه‌های روستایی شهرستان رودسر هم حدود ۵۰ درصد است.
با این حال مشخص نیست پروژه فعلی با شرایط اخیر کشور کی تامین اعتبار خواهد شد و چه زمانی به اتمام خواهد رسید؟ شاید حرف اصلی را در صحبت های «مصطفی سالاری» استاندار سابق گیلان در پاسخ به انتقاد «اسدالله عباسی» نماینده رودسر در جلسه معارفه فرماندار این شهر (در اسفندماه ۹۷) باید جستجو کرد که گفته بود: «پروژه راه کلاچای- رحیم آباد- قزوین، باعث کوتاه تر شدن مسیر تردد بین دو استان قزوین و گیلان می شود ولی اجرای این پروژه در اولویت دولت نیست و هیچ منطقی قبول نمی کند دولت اعتبارات سایر پروژه های مهم و ملّی استان گیلان را حذف کند و برای پروژه ای که در مسیر کوهستانی قرار داشته و تا زمان بهره برداری به چند هزار میلیارد تومان اعتبار نیاز خواهد داشت، هزینه نماید!!»
با اینحال ایجاد یک شاهراه در مسیر رویایی و سرسبز رودسر و منطقه اشکورات به کلاچای هم می تواند گردشگری این منطقه را رونق دهد و هم از نظر فروش محصولات خاص این منطقه، از قبیل فندوق و محصولات دارویی و انواع مرکبات را بهبود می بخشد. همین ها عاملی برای رونق اقتصادی و اشتغال منطقه است.
اما آخرین وضعیت بازسازی جاده در گیلان چگونه است؟ معاون عمرانی فرمانداری رودسر در این زمینه به مرور گفت: ۶ کیلومتر از این جاده از رحیم آباد تا طول لات تعریض و اجرایی شده است. همچنین بعد از طول لات تا اشکور (به عنوان جاده جایگزین پلرود) ۷ کیلومتر است که ساخت آن از تعهدات آب منطقه ای است و باید اجرایی کند. البته ۲ کیلومتر از ۷ کیلومتر آن تاکنون از سوی آب منطقه ای اجرا شده است. قبلا این جاده ۲۵۰ کیلومتر بوده است که بعد از حل مسایل زیست محیطی آن به ۱۴۵ کیلومتر کاهش یافت. اکنون در مجموع با تعریض جاده های قبلی که وجود داشت و در این مسیر بود و نیز بخشی از جاده هایی که جدید ایجاد شد مجموعا حدود ۲۰ کیلومتر آن در گیلان ساخته شده است. اما اتمام آن مشخص نیست و به برنامه دولت و تخصیص اعتبار و حل مسایل زیست محیطی آن بستگی دارد. البته همه جوانب محیط زیستی آن بررسی شده و اکنون مشکل دیگری در گیلان وجود ندارد.
«رحمان کاظمی» در خصوص اثرات ایجاد این جاده در رونق اشتغال گفت: با توجه به تولید محصولات کشاورزی در منطقه رودسر و اشکورات می توانیم بهتر از قبل به مرکز کشور و بازار بزرگ قزوین دسترسی پیدا کنیم و تولیدات کشاورزی را به فروش برسانیم. همین موضوع موجب رونق بخش کشاورزی و اشتغال می شود. خصوصا گیاهان دارویی که تولید می کنیم. این جاده هم شرق را به مرکز و چالوس متصل می کند. در منطقه رودسر ۱۲ هزار هکتارباغ فندوق داریم. همچنین ۱۰ هزار و ۷۰۰ هکتار مزارع برنج و ۱۲ هزار هکتار باغات گیاهان دارویی وجود دارد که قطعا با ایجاد جاده رونق بیشتری خواهند گرفت.
وی در پاسخ به سوالی مبنی بر تشدید مهاجرت از مرکز به مناطقی از شرق گیلان به دلیل ایجاد جاده، گفت: چنین چیزی امکانپذیر نیست زیرا اکنون قوانینی در خصوص تغییر کاربری وجود دارد و اینگونه نیست یکباره هجوم بیاورند.
معاون عمرانی فرماندار رودسر در ادامه در خصوص راهکارهای جلوگیری از تشدید ترافیک در این منطقه هم گفت: جاده ها اساسا برای کاهش بار ترافیکی و دسترسی بهتر ساخته می شوند. این جاده هم یک ساعت و نیم مسیر را به قزوین کاهش می دهد. اما پیش بینی این است ۴۰ درصد از بار ترافیکی جاده رشت به قزوین را کاهش می دهد. البته نمی توان به مردم گفت از چه راهی عبور کنند. ممکن است این جاده به دلیل زیباییهایی که دارد و برخی جاها ارتفاع آن به ۱۵۰۰ متر برسد مورد توجه گردشگران و مسافران باشد. اما به هر حال گذر از این جاده در زمستان کمی سخت خواهد بود و اینگونه نیست که همیشه پرترافیک باشد.
با این حال مشخص نیست پروژه فعلی با شرایط اخیر کشور ، چه زمانی تامین اعتبار خواهد شد و چه زمانی به اتمام خواهد رسید؟ شاید حرف اصلی را در صحبتهای «مصطفی سالاری» استاندار سابق گیلان در پاسخ به انتقاد «اسدالله عباسی» نماینده رودسر در جلسه معارفه فرماندار سابق این شهر(در اسفندماه ۹۷) باید جستجو کرد که گفته بود: «پروژه راه کلاچای- رحیم آباد- قزوین، باعث کوتاه تر شدن مسیر تردد بین دو استان قزوین و گیلان می شود ولی اجرای این پروژه در اولویت دولت نیست و هیچ منطقی قبول نمی کند دولت اعتبارات سایر پروژه های مهم و ملّی استان گیلان را حذف کند و برای پروژه ای که در مسیر کوهستانی قرار داشته و تا زمان بهره برداری به چند هزار میلیارد تومان اعتبار نیاز خواهد داشت، هزینه نماید!!»
