تاسیس منطقه آزاد تجاری- صنعتی انزلی در سال ۱۳۸۴ تحققِ رویایی دلنشین برای اهالی بندر مه‌آلود بود. رویایی که امواج امید را روانه‌ی دریای خسته‌ی قلبهاشان کرد؛ اما حالا پس از گذشت قریب به دو دهه، رویاهاشان به محاق رفته است.
آنها زمانی گمان می‌کردند وجود منطقه آزاد می‌تواند پایانی باشد بر بیکاری، رنجوری اقتصادی، نقصان زیرساخت‌های شهری و غبار بی‌توجهی غلیظی که بر انزلی نشسته است. آنها باور داشتند تاسیس منطقه آزاد می‌تواند شهری که روزگاری دروازه‌ی اروپا نامیده می‌شد را به روزهای اوجش بازگرداند؛ اما این گونه نشد.
در پورتال منطقه آزاد انزلی آمده است: «بنا به تعاریف بین‌المللی منطقه آزاد محدوده حراست‌شده بندری و غیر بندری است که از شمول برخی از مقررات جاری کشور متبوع خارج بوده و با بهره‌گیری از مزایایی نظیر معافیت‌های مالیاتی، بخشودگی سود و عوارض گمرکی، عدم وجود تشریفات زاید ارزی، اداری و مقررات دست و پاگیر و همچنین سهولت و تسریع در فرآیندهای صادرات و واردات با جذب سرمایه‌گذاری خارجی و انتقال فناوری به توسعه سرزمین اصلی کمک می‌کند.»
مردم این شهر نگاهشان به قد کشیدن انبوه مراکز خریدی‌ست که در کمرنگ شدن کسب وکارِ بازارهای شهر انزلی بی‌تاثیر نبوده‌اند.
این موضوع که منطقه آزاد انزلی تا چه اندازه در مسیر دستیابی به اهداف مذکور گام برداشته، همواره نگاه‌ها را به خود جلب کرده است. و اما امروز، که سخن از افزودن اراضی دیگری به محدوده‌ی این منطقه است و البته این مورد که طرح توسعهی مذکور بیشتر به سمتی غیر از شهرستان مادری است، اهالی انزلی را برآن داشته که به زمین‌هایی فکر کنند که تا کنون در محدوده‌ی منطقه آزاد انزلی بوده‌اند اما بهره‌برداری توسعه‌ای مناسبی از آن نشده است.
کسی نیست که انبوه بنگاه‌های معاملات املاک در روستاهای محدوده‌ی منطقه آزاد انزلی و ازدست رفتن زمین‌های کشاورزی و ویلاسازی‌ها را انکار کند. مردم این شهر نگاهشان به قد کشیدن انبوه مراکز خریدی‌ست که در کمرنگ شدن کسب وکارِ بازارهای شهر انزلی بی‌تاثیر نبوده‌اند. آنها به برگزاری مسابقات مختلف ورزشی ملی و جهانی در این منطقه چشم دوخته‌اند که البته موجب افتخار است اما، نمی‌توانند، از یاد ببرند که ملوان محبوب و پر افتخارشان همواره ازنبود اسپانسر و حمایت‌های مالی در رنج است.
اقتصاد رنجور انزلی
اقتصاد انزلی دچار رنج است و بیکاری از جمله معضلات آن به‌شمار می‌آید. در این میان برخی دختران و پسران اهل انزلی در کارخانجات شهرک صنعتی و یا بعنوان فروشنده در مراکزخرید منطقه آزاد مشغول بکار هستند.
«زهرا- م» شهروندی است که به مرور گفت: فرزند پسرم بعنوان فروشنده در یکی از فروشگاه‌های منطقه مشغول بکار است. او ۳۲ ساله است اما نمی‌تواند به ازدواج فکر کند. چرا که ازسویی حقوق دریافتی او برای گذران معیشت ناکافی‌ست و ازسوی دیگر از امنیت شغلی برخوردار نیست.
وی افزود: زمانی گمان می‌کردیم منطقه آزاد سبب به وجود آمدن فرصت‌های شغلی پایدار بسیاری در شهرستان انزلی می‌شود، اما این انتظار برآورده نشده است.
جهانبخش آریان‌پور: متاسفانه منطقه آزاد انزلی از سرمایه گذاری در بخش تولید به اندازه‌ی کافی حمایت نمی‌کند. فرآیندهای موجود در مسیر انجام کار و صدور مجوزها، سخت انجام می شود، بنابراین طبیعی است که رغبت به سرمایه‌گذاری در راستای تولید کم می‌شود اما مناطق آزاد دیگر بسیار حامی تولید هستند.
عدم حمایت ازتولید
افزایش مراکز تولیدی، صنایع تبدیلی و … متناسب با ظرفیت‌ها و استعدادهای گیلان می‌تواند در رشد و شکوفایی منطقه آزاد و به تبع آن شهرستان انزلی و گیلان، نقشی به‌سزا داشته باشد.
«جهانبخش آریان‌پور» فعال اقتصادی در گفت‌وگو با مرور اظهار کرد: متاسفانه منطقه آزاد انزلی از سرمایه‌گذاری در بخش تولید به اندازه‌ی کافی حمایت نمی‌کند. فرآیندهای موجود در مسیر انجام کار و صدور مجوزها، سخت انجام می‌شود، بنابراین طبیعی است که رغبت به سرمایه‌گذاری در راستای تولید کم می‌شود اما مناطق آزاد دیگر بسیار حامی تولید هستند.
وی افزود: منطقه آزاد انزلی تا کنون در توسعه واقتصاد انزلی تاثیر خوبی داشته اما جوانان شهر آن گونه که انتظار دارند، نتوانسته‌اند به اشتغال مناسب دست یابند. در واقع جذب نیرو از انزلی بعنوان کارمند در منطقه آزاد نسبت به دیگر شهرها کمتر بوده است. ازسوی دیگر می‌دانیم که بر اساس خصوصیات خُلقی و فرهنگی، برخی جوانان این شهر به گونه‌ای نیستند که در هر جایگاه شغلی مشغول به‌کار شوند.
همچنین می‌دانیم به دنبال ضعف اقتصادی خانواده‌ها، بسیای از والدین نمی‌توانند برای فرزندانشان سرمایه‌گذاری کنند تا به اشتغال دست یابند و البته موضوع دیگر این است که متاسفانه کارگروهی هم شکل نمی‌گیرد. این در حالی است که ایجاد تعاونی‌هایی باحمایت دولتی می‌تواند در رشد منطقه، اقتصادِ شهر و خانواده‌ها مفید باشد.
عقب ماندن مردم انزلی
آریان‌پور از نقش مرکز استان ومسوولان استانی درحوزه‌ی تصمیم‌گیری برای هزینه‌کردن بودجه‌ها و همچنین اهمیت بهره‌مند شدن ازبودجه‌های اختصاص یافته در زمان مناسب، یاد کرد و گفت: زیرساخت‌هایی که در راستای سرمایه‌گذاری در منطقه آزاد رخ می‌دهد، زیرساخت‌های خوبی است اما رشد بسیار کندی دارد. اما از این نکته هم نباید غافل شد که اهالی انزلی در عرصه‌ی تجارت مقداری عقب مانده‌اند، و این به سبب رشد یک‌پارچه و یک باره‌ی منطقه‌ی آزاد بوده است.
تجارت نیازمند سرمایه است، ولی سرمایه‌ی مورد نیاز یا در دسترس اهالی انزلی نبوده و یا آنهایی که دارای این سرمایه هستند کمتر تمایل به سرمایه‌گذاری در منطقه‌ی آزاد داشته‌اند؛ بنابراین شاهدیم که از شهرهایی نظیر آستارا، اردبیل، اصفهان و تبریز می‌آیند و بصورت گزاف سرمایه‌گذاری می‌کنند و از سود بالایی هم بهره‌مند می‌شوند.
وی با بیان این که واحدهای تجاری منطقه آزاد، رشد خوبی داشته‌اند، گفت: بعد ازکرونا اجاره‌ی واحدها چندین برابر شده است. مثلا واحدی که اجاره‌اش ماهی ۶۰ میلیون تومان بوده الان به ۲۵۰ میلیون تومان در ماه رسیده است. البته همین امر باعث ایجاد تورم در منطقه می‌شود که بخشی از زیانش متوجه مردم گیلان است.
آریان‌پور تصریح کرد: درآمد سرانه‌ی گیلان نسبت به استان‌های دیگر آنچنان بالا نیست و بیشتر خریداران مراکز فروش منطقه، گردشگران هستند که در ایام حضورشان، فروش خوبی رخ می‌دهد اما ثمره‌اش در شهرستان انزلی کمتر دیده می‌شود؛ چون عملا آن اتفاق اقتصادی که باید برای انزلی می‌افتاد، رخ نداده است.
مجید لاهوری: طرح توسعهی منطقه آزاد انزلی انتقادات اساسی و ساختاری نسبت به عملکرد مناطق آزاد در سراسر کشور به وجود آورده و با توجه به این که از دیدگاه کارشناسان، مناطق آزاد از اهداف اولیه‌ی خود فاصله گرفته‌اند، مصوبه‌ی اخیر سوالات زیادی را در ذهن ایجاد می‌کند.
فاصله از اهداف اولیه
و اما اخیرا بار دیگر طرح توسعهی منطقه آزاد انزلی در مجلس شورای اسلامی مطرح شد و و با رای اکثریت نمایندگان به تصویب رسید. تلاش برای افزایش مساحت منطقه و پی‌آمدها و ابعاد آن این روزها بازتاب گسترده‌ای داشته است.
«مجید لاهوری» فعال مدنی در این باره به مرور گفت: طرح توسعهی منطقه آزاد انزلی با فراز و نشیب‌های بسیار، سرانجام توسط مجلس تصویب شد و حالا در انتظار تایید شورای نگهبان است.
این در حالی است که انتقادات اساسی و ساختاری نسبت به عملکرد مناطق آزاد در سراسر کشور وجود دارد و با توجه به این که از دیدگاه کارشناسان، مناطق آزاد از اهداف اولیه‌ی خود فاصله گرفته‌اند، مصوبه‌ی اخیر سوالات زیادی را در ذهن ایجاد می‌کند.
و اما مهم‌ترین پرسش این است که آیا افزودن لکه‌ای آن هم با فاصله‌ی بسیار از سرزمین مادری، عاقلانه، عرف و منطقی است؟ و آیا این امکان وجود دارد که در آینده تکه‌های دیگری از استان به منطقه آزاد انزلی افزوده شود؟
و سوال دیگر این است که چرا منطقه آزاد به سمت سرزمین مادری، یعنی بندرانزلی گسترش پیدا نمی‌کند؟ سرزمین مادری زیرساخت‌های لازم جهت توسعهی منطقه را دارا بوده و دیگر نیازی به تامین منابع مالی جهت فراهم آوردن زیر ساخت‌ها نیست؛ اما هیچگاه چنین طرحی مطرح نشده است . همچنین آیا در حال حاضر از تمامی زمین‌های موجود در منطقه استفاده‌ی لازم و بهینه صورت گرفته که منطقه نیازمند اراضی جدید تشخیص داده شده است؟
وی یادآور شد: پس از بررسی‌های کارشناسی می‌توان مهم‌ترین علت عدم توسعهی منطقه آزاد به سمت سرزمین مادری و افزوده شدن لکه‌ای سایر مناطق را، منفعل بودن نماینده شهرستان بندرانزلی و وعده‌ی سایر نمایندگان دانست، وعده‌ای که برای زمان انتخابات می‌تواند رزومه‌ی بسیار مناسبی برای جلب توجه شهروندان باشد.
مثال همین اتفاق را می‌توان در افزایش تعداد بنادر در شمال کشور نیز دید، در حالی که ظرفیت حمل و نقل دریایی در شمال کشور تغییر چندانی نداشته، تمامی شهرهای شمالی کشور تقاضای احداث بندرگاه جهت پهلوگیری کشتی و ایجاد بنگاه اقتصادی دارند و این مساله سبب هدررفت سرمایه‌ی ملی جهت احداث بی‌مورد بنادر است که عملاً کاربرد لازم را نداشته و برخی از آنها در حال تغییر کاربری به سمت گردشگری هستند.
لاهوری در پایان اظهار کرد: به نظر می‌رسد علت و انگیزه‌ی افزوده شدن لکه به منطقه آزاد انزلی هم از همین جنس باشد، که نیازمند بررسی کارشناسی و دقیق توسط شورای محترم نگهبان جهت تایید نهایی است.
نظرات بسته شده است.