در زمینه اشتراکات اجتماعی، فرهنگی و زبانی مردم الموت و طالقان و گیلان، اشاراتی حتی به‌اندک در منابع شده است. برای یافتن این مسئله نیاز به پژوهشگر بودن یا پژوهش نیست. گذری کوتاه به هر دوسوی رشته‌کوه البرز در این دو منطقه و هم‌کلامی با بومیان، بدون‌شک چنین نتیجه‌ای را خواهد داشت.
این مقاله به دنبال اثبات این مسئله نیست. این مقاله از دیدگاهی دیگر به ریشه این شباهت‌ها می‌پردازد، به جغرافیایی مشترک مردمان این دو سوی البرز که به شکل شگفت‌آوری به هم پیوسته بوده و دارای یک جغرافیای یکسان هستند. این جغرافیایی مشترک به دلیل ارتباط جالب توجه زمین‌شناسانه دوسوی البرز است.
تنگه منجیل در دیرزمانی در دوران‌های زمین‌شناسی به عللی ناشناخته با شکاف برداشتن در بدنه البرز تنها فضای خالی را در تمام رشته‌کوه البرز پدید آورد. این حوضه که تمام دامنه‌های جنوبی البرز غربی را زهکشی می‌کند، درنهایت در دشت منجیل، به رودخانه قزل‌اوزن پیوسته و در ادامه مسیر به نام رودخانه سپیدرود در مصب سپیدرود در بوجاق به دریای کاسپین می‌رسد.
تنگه منجیل در دیرزمانی در دوران‌های زمین‌شناسی به عللی ناشناخته با شکاف برداشتن در بدنه البرز تنها فضای خالی را در تمام رشته‌کوه البرز پدید آورد. این حوضه که تمام دامنه‌های جنوبی البرز غربی را زهکشی می‌کند، درنهایت در دشت منجیل، به رودخانه قزل‌اوزن پیوسته و در ادامه مسیر به نام رودخانه سپیدرود در مصب سپیدرود در بوجاق به دریای کاسپین می‌رسد
بنابراین تمامی آبی که در نتیجه بارش و ذوب برف و چشمه‌های بر این پهنه جغرافیایی جاری می‌شود در نهایت در پهنه گیلان زمین جاری شده و به آخرین مرحله این سلسله یعنی دریای کاسپین می‌رسد.
بنابراین نه‌تنها ارتباط فرهنگی مردم گیلان (به‌ویژه شرق آن) با منطقه طالقان و الموت مشخص و قوی است، بلکه این ارتباط در فضای جغرافیایی یکسانی، یعنی در جغرافیایی طبیعی البرز غربی گسترده و توسط شبکه زهکشی رودخانه شاهرود به شکل عینی به هم متصل است.
قطره آبی که در منتهی‌الیه سرشاخه‌های رودخانه شاهرود در کوه ناز و کهار سرچشمه می‌گیرد، پس از طی مسیری قابل توجه در جوار شهر کیاشهر گیلان به مقصد می‌رسد. در این یادداشت کوتاه نگاهی به مختصات این رودخانه می‌اندازیم.
رودخانه‌ی شاهرود
این رودخانه در سمت راست حوضه آبریز سپیدرود و در جهت شرق به غرب جریان داشته و مهم‌ترین شاخه سپیدرود بعد از قزل‌اوزن است. سرچشمه این رودخانه از ارتفاعات بالای ۴۰۰۰ متری منطقه الموت و طالقان و از رشته‌کوه البرز آغاز می‌شود. از دو شاخه اصلی طالقان‌رود و الوت‌رود تشکیل شده است.
نه‌تنها ارتباط فرهنگی مردم گیلان (به‌ویژه شرق آن) با منطقه طالقان و الموت مشخص و قوی است، بلکه این ارتباط در فضای جغرافیایی یکسانی، یعنی در جغرافیایی طبیعی البرز غربی گسترده و توسط شبکه زهکشی رودخانه شاهرود به شکل عینی به هم متصل است
جهت جریان این رودخانه در ابتدا از جنوب‌شرق به شمال‌غرب بوده و سپس در جهت غرب به مسیر خود ادامه داده و قبل از ورود به دریاچه سد سپیدرود از لوشان می‌گذرد. مهم‌ترین شاخه‌های این رودخانه «طالقان‌رود» و «الموت‌رود» است.
رودخانه دارای دو دوره پرآبی یکی در بهار و دیگری در زمستان است. بیشینه آبدهی این رودخانه در ماه اردیبهشت ۷/۸۶ مترمکعب در ثانیه و کمینه آن در ماه شهریور با ۷/۷ مترمکعب در ثانیه و میانگین آبدهی سالیانه‌ی آن ۳/۳۰ مترمکعب در ثانیه است.
طالقان‌رود
مساحت رودخانه طالقان برابر با ۵/۱۳۵۹ کیلومترمربع است. سرشاخه اصلی این رودخانه از مناطق ارتفاعی بالای ۴۰۰۰ متری البرز غربی، همچون توده‌ی کوهستانی علم‌کوه با ده‌ها قله‌ی بالای ۴۰۰۰ متر سرچشمه گرفته و با پیوستن ده‌ها شاخه‌ی کوچک دیگر به آن، رودخانه‌ی طالقان را به وجود آورده که با طی مسیری حدود ۹۰ کیلومتر و مشروب کردن منطقه‌ی طالقان، سرانجام در محل تونل شیرکوه با رودخانه‌ی الموت یکی شده، رودخانه‌ی شاهرود را به وجود آورده است.
«پراچان»، «ناریان» و «جوستان» از شاخه‌های مهم این رودخانه‌اند. جهت‌های مختلف جریان این شاخه‌ها از شمال به جنوب بوده ولی شاخه‌ی اصلی رودخانه‌ی طالقان‌رود تا سد طالقان مسیر شرقی- غربی داشته و سپس تا الحاق به الموت‌رود، جهت آن از جنوب‌غرب به شمال‌شرق است. از کوه‌های مهم این حوضه می‌توان از علم‌کوه، ناز، کهار، شاه البرز نام برد.
الموت
این رودخانه که از کوه‌های مرتفع البرز غربی سرچشمه گرفته، یکی از سرشاخه‌های مهم رودخانه شاهرود است. اهمیت این رودخانه در آن است که تمامی دامنه‌های جنوبی کوه‌های البرز غربی را زهکشی می‌کند، یعنی استان گیلان، بخش بزرگی از منابع آبی دامنه‌ی جنوبی البرز را علی‌رغم اینکه جزء جغرافیایی سیاسی فعلی گیلان نیست، دریافت می‌کند.
رودخانه الموت از برخی از بلندترین کوه‌های البرز سرچشمه می‌گیرد؛ این کوه‌ها شامل خشچال، سیالان، کندیگان، نرگس، ساد، تنوره‌کان، شاه البرز، خشچال، زیورچال است. رودهای آتان‌رود،اندج رود (تاره) و آوه‌رود از مهم‌ترین شاخه‌های این رودخانه بوده که بعد از پیوستن به هم و الحاق شاخه‌های متعدد دیگر و طی مسیری حدود ۴۷ کیلومتر، در جهت غرب، در پایین‌دست تونل شیرکوه الموت به طالقان‌رود متصل شده و به این ترتیب رودخانه‌ی شاهرود شکل می‌گیرد.