با سپیده دم، غنچه‌های صورتی باز می‌شوند. شفق که روبه پایان میرود، گل‌ها شکفته‌تر و رنگ گل‌های محمدی کمرنگ می‌شود. هرچه شعله‌های خورشید به ظهر نزدیک می‌شود، گل‌های محمدی تماما به سفیدی می‌زند. این هم یکی از شگفتی‌های سرزمین گیلان است.
این روزها اگر به روستاهای دهستان جیرده در شهرستان شفت بروید، باغ‌های گل محمدی این دهستان شکفته شده و باغداران به روش سنتی و یا نیمه صنعتی مشغول تهیه گلاب هستند.
20 اردیبهشت ماه «روز گل محمدی و گلاب» در تقویم کشور نامگذاری شده است. در روزهایی که بسیاری از گردشگران به کاشان می‌روند تا مراسم گلاب‌گیری را در شهرهایی همچون؛ نیاسر، قمصر، اردهال و کاشان ببینند، مردم گیلان هم به روستاهای؛ گیلده، خطیبان، بیالو و کمسار می‌روند تا از نزدیک گل‌های محمدی شکفته شده را ببینند و گلابی را تهیه کنند که در باغ‌های گیلان تولید می‌شود.
اگر بخت یار باشد و صبح زود به باغ برسند، رنگ گل‌های محمدی را صورتی می‌بینند. ولی اگر به‌قول مولانا روزشان دیر شود، روزی‌شان هم گل‌های سفید خواهد بود. و متعجبانه از باغدار می‌پرسند که چرا این گل‌های محمدی مثل گل‌های کاشان صورتی نیست؟!
«بسته به شرایط آب و هوا، پستی و بلندی و حتی نوع خاک، رنگ گل‌ها متفاوت است. با این حال اگر صبح زود بیایید، گل‌ها را صورتی خواهید دید.» این پاسخ مرتضی محمدی، باغداری است که در سال ۱۳۸۹ با نصب یک دستگاه تقطیر و فراگیری روش گلاب‌گیری، شیوه سنتی نیاکان خود را در گیلده گسترش داد و پس از آن شاهد افزایش سطح زیر کشت گل‌های محمدی در این روستا و روستاهای مجاور هستیم و تعداد بیشتری از اهالی، روش سنتی و نیمه صنعتی گلاب‌گیری را در دهستان جیرده گسترش داده‌اند.
این روزها اگر به روستاهای دهستان جیرده در شهرستان شفت بروید، باغ‌های گل محمدی این دهستان شکفته شده و باغداران به روش سنتی و یا نیمه صنعتی مشغول تهیه گلاب هستند
به نحوی که اگر این روزها به روستاهای گیلده و اطراف آن بروید، بنرهای تبلیغاتی زیادی را خواهید دید که برای فروش گلاب و دیگر عرقیات سنتی گیلان، شما را به کارگاه‌های گلاب‌گیری دعوت می‌کنند.
باغدارانی که تا یک دهه پیش به روش کاملا سنتی و در دیگ‌های خانگی گلاب تهیه می‌کردند، اکنون در بیشتر خانه‌ها یک دستگاه لااقل نیمه صنعتی فرآیند سنتی را راحت‌تر کرده است. آن‌هایی هم که دیگ مسی و لوله‌های تقطیر ندارند، گل‌های باغ خود را به دارندگان می‌فروشند.
«حسین اسماعیل‌زاده» گل‌های چیده شده را برای فروش به یکی از کارگاه‌ها آورده است. کلاه حصیری و چهره آفتاب سوخته اش نشان می‌دهد تازه از آماده سازی بجارش فارغ شده است و می‌گوید: برنج کاری صرف ندارد، آب جواب نمی‌دهد. من چند هکتار بیجار بایر دارم که از بی آبی نمی‌توان بکارم. می‌خواهم به باغ گل محمدی تبدیل کنم، ولی نمی‌گذارند. وام و کمک نخواستیم، لاقل بگذارند گل محمدی بکاریم.
او که طی چند سال گذشته از بوته‌های گل مادر حیاط خانه، ۱۰۰ بوته جدید پرورش داده است، می‌گوید: خداراشکر امسال برداشت خوب بود، همین گل امورات مرا می‌گذارند، خودم دستگاه گلاب‌گیری ندارم، می‌فروشم به اهالی. محله‌مان ترقی کند، من هم راضی‌ام.
«زهرا فروزش»، بانوی دیگری است که در کنار کشت توت فرنگی، بوته‌های گل محمدی نیز پرورش می‌دهد. او نیز تمام توان خودش را گذاشته و با خرید یک دستگاه تقطیر، از گل‌های محمدی باغ خود و گل‌هایی که از دیگران می‌خرد، گلاب تهیه می‌کند. تبلیغ او گلاب ارگانیک است که هیچ گونه مواد افزودنی ندارد.
برنج کاری صرف ندارد، آب جواب نمی‌دهد. من چند هکتار بیجار بایر دارم که از بی آبی نمی‌توان بکارم. می‌خواهم به باغ گل محمدی تبدیل کنم، ولی نمی‌گذارند
باغدار دیگری از باران گله دارد و می‌گوید: اردیبهشت اوج گلدهی باغ‌های این اطراف است. سرمای هفته پیش باعث تاخیر در گلدهی شد. با این حال اهالی از رونق کسب و کار جدید راضی‌اند.
به باغ «مرتضی محمدی» می‌رویم که نخستین پایه گذار روش جدید گلاب‌گیری در منطقه است. او که با تلاش هایش حالا الگویی برای اهالی شده، شاید فکر نمی‌کرد ۱۰ سال بعد، گلاب گیلده به عنوان میراث معنوی ثبت ملی شود. (به شماره ۲۱۴۴ مورخ دی ۱۳۹۹).
اما به گفته محمدی تا رسیدن به جایگاهی که گردشگر بتواند مانند کاشان در اردیبهشت به گیلده سفر کند، راه درازی است و این راه کمک مسؤولان برای ایجاد زیرساخت‌های گردشگری در منطقه و ایجاد صنایع تبدیلی و جانبی و سیستم پیشرفته در بسته‌بندی کالاست.
مرتضی محمدی معلم پرتلاشی است که به کمک خانواده در کنار شغل اصلی، بوته‌های محدود باغ پدرش را توسعه داده و حالا علاوه بر دو دیگ مسی و تقطیر سنتی، دو سیستم پیشرفته صنعتی را هم در کارگاه خود راه‌اندازی کرده است.
وی پیرامون توسعه روزافزون سطح زیر کشت گل محمدی در گیلده می‌گوید: هرسال بر تعداد گل‌کارهای منطقه افزوده می‌شود. در حال حاضر ۲۰ روستای دهستان جیرده، باغ‌های خود را زیر کشت گل محمدی برده‌اند. یک نهالستان گل محمدی نیز پروانه فعالیت خود را دریافت کرده است.
تا سال ۱۳۹۹، تنها ۵کارگاه گلاب‌گیری در منطقه بود و اکنون ۲۰ کارگاه گلاب گیری در این دهستان داریم. ۹ کارگاه در روستای گیلده و ۲کارگاه دیگر در روستاهای مجاور داریم و برای احداث یک کارگاه تمام صنعتی گلاب گیری نیز مجوز احداث صادر شده است.
باغدارانی که تا یک دهه پیش به روش کاملا سنتی و در دیگ‌های خانگی گلاب تهیه می‌کردند، اکنون در بیشتر خانه‌ها یک دستگاه لااقل نیمه صنعتی فرآیند سنتی را راحت‌تر کرده است
سال گذشته بیشتر از ۷ هزار لیتر گلاب در همین منطقه تولید شد و امیدواریم امسال تولید بیشتر باشد. او با اشاره به دومین کارگاه گلاب‌گیری می‌گوید: امسال مراسم روز گل محمدی در باغ و کارگاه آقای یوسفی در روستای گیلده با حضور مسؤولان محلی برگزار می‌شود.
او پیرامون تاریخچه گلاب‌گیری در روستای گیلده اینگونه توضیح می‌دهد: سال ۱۳۹۰ با توجه به پیشینه منطقه، باغ گل کوچکی که از پدرم به یادگار مانده بود، احیا کردم و تصمیم گرفتم گلاب‌گیری را در منطقه توسعه دهم. چند مرحله به کاشان سفر کردم و شیوه تهیه گلاب را آموختم و با سرمایه ۴۰۰هزار تومان یک دستگاه تقطیر خریدم و کار گلاب‌گیری را شروع کردم.
مرتضی محمدی درباره پیشینه گلاب‌گیری در روستای گیلده می‌گوید: اگرچه نمی‌توان به طور قطع گفت، ولی از ۱۵۰سال به این سو در روستای گیلده به شیوه کاملا سنتی گلاب تهیه می‌شده است. خود من شاهد تهیه گلاب توسط مادربزرگم به شیوه سنتی بودم. گلاب و دیگر عرقیات از قدیم در خانه‌های مردم گیلده تولید می‌شد. به این شکل که گل‌های محمدی را با‌‌اندکی آب در دیگ بزرگی می‌ریختند و کاسه‌ای روی آن می‌گذاشتند و بخار حاصل از آن در کاسه می‌ریخت.
از گذشته تاکنون در حیاط بیشتر خانه‌های اهالی، بوته‌های گل محمدی پرورش داده می‌شود. البته رنگ گل‌های محمدی گیلده به خاطر نوع خاک، به سفیدی می‌زند و کاملا صورتی نیست. صبح خیلی زود گل‌ها صورتی است و هرچه به ظهر نزدیک می‌شویم، گل‌ها به سفیدی می‌زند. وجه تسمیه روستا هم از همین گل برآمده زیرا نام روستا در اصل «گُل‌ده» بوده و کم کم تبدیل به «گِلده» شده است. آن هم به خاطر گل رس این محدوده است که برای کار سفالگری مناسب می‌باشد.
او با اشاره به دیگ مسی که با شعله گرم می‌شود، می‌گوید: این دستگاه گلاب‌گیری را از کاشان تهیه کردم و ابتدا به روش تقریبا سنتی گلاب تهیه می‌کردم. ۲ دستگاه جدید دیگر نیز سال گذشته به مجموعه اضافه کردم که گلاب را به روش صنعتی تهیه می‌کنم. روش سنتی با دیگ مسی زمان و هزینه بیشتری دارد و گلاب‌دهی آن‌اندکی کمتر است اما کیفیت و عطر آن به مراتب از گلاب روش صنعتی بیشتر است.
محمدی با تأکید بر اینکه در این کارگاه از اسانس گل محمدی استفاده نمی‌شود، می‌افزاید: گلاب گیلده کاملا ارگانیک است و چون بوته‌های گل گیلده از آلاینده‌های محیط‌های شهری و صنعتی به دور هستند، از سلامت آن اطمینان داریم.
به گفته محمدی، پیک گلدهی باغ‌های گیلده بسته به شرایط جوی از نیمه اردیبهشت تا نیمه خرداد است و پس از آن کارگاه‌های گلاب گیری به جای گلاب، عرقیات دیگر همچون؛ عرق خالی واش، ورانگ بو، نعناع و بیه تولید می‌کنند.
