نشست تخصصی «هشدار برای ایران ۴۶» با رویکرد حمل و نقل شهری به سمت پایداری؛ در محل ساختمان نظام مهندسی ساختمان گیلان برگزار شد. بررسی مسأله ترافیک شهری و ارزیابی رویکردها و راه‌حل‌های مدیریت شهری از جمله اهداف این نشست بود.
همچنین تمرکز و توجه این برنامه حول محور موضوعاتی نظیر احداث روگذرها در شهر رشت و ابعاد گسترده آن از جمله بر سلامتی، اقتصاد و همچنین حمل و نقل و ترافیک شهری قرار داشت.
نشست تخصصی «هشدار برای ایران ۴۶» سه سخنران اصلی داشت که مباحث تخصصی را برای حضار ارایه کردند و در پایان هم به سوالات میهمانان پاسخ دادند.
علاوه بر این‌ها سخنرانانی هم با ارسال ویدئو و به صورت آفلاین در این نشست شرکت کرده و موضوعات مختلفی را در راستای مباحث حمل و نقل و شهرسازی تحلیل و بررسی کردند.
تقاطع‌های جدیدی که در رشت در حال ساخت هستند مانند مسکن عمل می‌کنند
«سینا لطف پور» پژوهشگر دکتری شهرسازی و دبیر این نشست در سخنانی بیان کرد: پل‌های همسطح و غیرهمسطح رشت به ویژه تقاطع‌های جدیدی که در حال ساخت هستند مانند مسکن عمل می‌کنند. پل‌هایی که چندین میلیارد تومان برای ساخت آنها هزینه می‌شود.
این فعال حوزه شهری اضافه کرد: سوال اینجاست آیا منطقی است که قبل از استفاده از مسکن، به عوارض ناشی از آن نپردازیم؟ چرا نباید به این سمت و سو حرکت کنیم که بررسی شود تمام شهرهایی که از مدل شهر خودرو محور استفاده کرده‌اند الان چه وضعیتی دارند؟
سینا لطف پور، دبیر این نشست گفت: پل‌ها و تقاطع‌های جدیدی که در رشت در حال ساخت هستند و چندین میلیارد تومان هم برای آنها هزینه شده مانند مسکن عمل می‌کنند. سوال اینجاست آیا منطقی است که قبل از استفاده از مسکن، به عوارض ناشی از آن نپردازیم؟
سینا لطف‌پور با بیان اینکه رشت می‌تواند رویکرد انسان محوری را تحت عنوان شهر پیشرو به خود اختصاص دهد اضافه کرد: با توجه به اینکه مسأله ترافیک، مسأله روز همه شهرهاست به همین خاطر جلسه امروز دیالوگی خواهد بود برای حرکت به سمت ایجاد شهری انسان محور. ما برای شنیدن نظرات مختلف در این زمینه آکادمی داشته و از آن استقبال می‌کنیم.
باید ذهنیت شهروندان را بر اساس مطالبات نخبگان هدایت کنیم
«صابر محمدپور» عضو هیات علمی دانشگاه گیلان یکی از سخنرانان اصلی این نشست بود. وی در این نشست بیان کرد: چالش‌های فراوانی که بخش زیادی از آن به اقتصاد کشور برمی‌گردد موجب شده با پدیده شهر خودرو محور نمایان مواجه باشیم.
محمدپور با بیان اینکه ۶۰ درصد از جابجایی‌ها در آمستردام با دوچرخه انجام می‌شود تصریح کرد: ما با اجرای پروژه‌های زیربنایی مثل همین تقاطع‌های روگذر و زیرگذری که در شهر رشت ساخته می‌شوند مخالف نیستیم اما معتقدیم هر کاری باید در جای خود اجرا شود و برنامه‌هایی مانند توسعه زیرساخت‌های خودور محوری در پیرامون شهرها، اجرای الگوهای حمل و نقل غیرموتوری در داخل شهرها، گسترش استفاده از دوچرخه به همراه پوشش حمل و نقل عمومی هم در اولویت قرار گیرند.
این عضو هیات علمی دانشگاه گیلان عنوان کرد: الگوهای سیاسی و اقتصادی ما معیوب هستند و بازتاب این معیوب بودن را در شهرهایمان به خوبی مشاهده می‌کنیم. کاری که باید برای شهر رشت انجام دهیم تا به سمت شهر انسان محور حرکت کند این است که ذهنیت مردم و شهروندان آن را بر اساس مطالبات نخبگان هدایت کنیم تا این مردم باشند که مطالبات خود را که برگرفته از ایده‌های نخبگان است از مسئولان مطالبه کنند.
صابر محمدپور، عضو هیات علمی دانشگاه گیلان: ۶۰ درصد از جابجایی‌ها در آمستردام با دوچرخه انجام می‌شود. ما با اجرای پروژه‌های زیربنایی مثل همین تقاطع‌هایی که در شهر رشت ساخته می‌شوند مخالف نیستیم اما معتقدیم هر کاری باید در جای خود اجرا شود.
وی ادامه داد: تنها در این صورت است که می‌توان محیط شهری رشت را به سمت و سوی حمل و نقل عمومی و الگوهای جدید شهری در راستای شهر انسان محور هدایت کرد.
افزایش تغییر کاربری‌های شدید در شهر رشت؛ عاملی برای به هم ریختگی الگوی سفرهای شهری
«یاسر حاتم زاده» دکتری برنامه‌ریزی حمل و نقل و عضو هیات علمی دانشگاه تربیت مدرس هم در این مراسم در باره رویکردهای جدید حمل و نقل عنوان کرد: عمر مدیریت شهری و شهردار در شهر رشت بسیار کم است و مدیرانی که مسئولیت را بر عهده می‌گیرند نمی‌توانند در حوزه‌های مدیریت شهری برنامه‌ریزی بلندمدتی داشته باشند.
وی اضافه کرد: در سال‌های اخیر تاکسی‌های اینترنتی رشد فزاینده‌ای داشته‌اند؛ اما عملا شاهدیم که این سیستم‌ها در خدمت حمل ونقل عمومی شهر قرار نگرفته‌اند. در واقع اگر بخواهیم نگاهی منصفانه به شهرهایمان از جمله رشت بیاندازیم متوجه می‌شویم که جایگاه این نوع حمل و نقل رها شده و نقش آن در نظام مدیریت شهری مخدوش است.
حاتم زاده تصمیمات و برنامه‌ریزی در حوزه حمل و نقل را بسیار پیچیده ذکر کرد و گفت: متاسفانه ما هنوز نتوانسته‌ایم به حوزه حمل‌ونقل به شکل تخصصی نگاه کنیم. ازدحام ترافیک ابرچالش کشور است و بسیاری از شهرهای ما حتی شهرهای متوسط و کوچک هم درگیر آن هستند.
این پژوهشگر گروه حمل و نقل ادامه داد: شهر رشت و کلا استان گیلان یکی از استان‌های مسن کشور هستند. بنابراین باید نیازهای حمل‌ونقل آن را با اولویت قراردادن عدالت احتماعی برای آینده پیش‌بینی کنیم. در واقع شهرهای ما میراثی هستند که از گذشته به ما رسیده و ما حق نداریم هر طور که میخواهیم با آن رفتار کنیم.
دکتر یاسر حاتم‌زاده تصریح کرد: همه حرف ما این است که اگر قرار است شهرهای ما همچنان به سمت خودرو محوری حرکت کنند و چالش‌هایی مانند چاقی، کبد چرب و ناراحتی‌های قلبی و عروقی در شهروندان بروز کند و از آن طرف بعدها دولت برای درمان این افراد هزینه کند چرا از همان ابتدا دولت نباید بستری فراهم کند تا شهری مانند رشت به سمت شهر پیاده مدار و انسان محور حرکت کند.
یاسر حاتم زاده: متاسفانه ما هنوز نتوانسته‌ایم به حوزه حمل‌ونقل به شکل تخصصی نگاه کنیم. ازدحام ترافیک ابرچالش کشور است و بسیاری از شهرهای ما حتی شهرهای متوسط و کوچک هم درگیر آن هستند.
وی ضمن اشاره به افزایش تغییر کاربری‌های شدید در شهر رشت به عنوان عاملی برای به هم ریختگی الگوی سفرهای شهری افزود: همه ما انتظار داریم زیرساخت‌هایی مانند قطار شهری در شهرمان ایجاد شود. این انتظار خوب و به جایی است اما قبل از آن انتظار داریم همین خطوط معمولی اتوبوس شهری راه‌اندازی شود.
وی با تاکید بر این نکته که حومه شهرهای ما متولی خاصی ندارند ادامه داد: انتظار ما این نیست که اقدامات پرهزینه‌ای را برای توسعه حمل و نقل عمومی و مشارکت مردم در شهر اجرا کنیم بلکه حتی اقدامات کوچکی مانند تغییر رنگ اتوبوس‌ها یا به روز کردن سیستم جمع‌آوری بلیط هم می‌تواند در این مسیر اثرگذار باشد.
پیاده راه رشت، یکی از موفق‌ترین پروژهای شهری در ایران
«دکتر شهاب الدین کرمانشاهی»، دکتری برنامه‌ریزی حمل و نقل و عضو هیات علمی دانشگاه تهران هم به عنوان یکی از سخنرانان اصلی در این نشست گفت: یکی از موفق‌ترین پروژهای شهری ما در ایران، پروژه پیاده راه شهر رشت است که با فرهنگ و حال و هوای این شهر و مردمان آن مطابقت دارد و به سرزندگی و شادابی شهر و شهروندانش کمک کرده است.
وی عنوان کرد: بسیار خوشبین هستم که با گفت وگوی سازنده، زبان مشترک و با پرهیز از کلی گویی بتوانیم کار را در حوزه توسعه شهری و ملاک قرار دادن مبحث انسان محوری در شهرها به سرانجام برسانیم. معتقدم برای احداث تندروها و تقاطع‌ها باید در وهله اول بررسی‌های مطالعاتی انجام و اولویت‌ها در نظر گرفته شود.
وی با بیان اینکه مهندسان شهری دشمن شهر نیستند ادامه داد: یک نگاه بدبینانه‌ای وجود دارد و القا می‌کند که ما نمی‌توانیم کاری اثرگذار انجام دهیم اما تجربه ما در شهر مشهد نشان داد که چگونه ثمن‌های شهر مشهد به همراه سازمان‌های مردم نهاد، کارشناسان حمل و نقل و ترافیک و مسئولان حوزه شهرسازی توانستند با گفت‌وگوی سازنده با مدیریت شهری در یک فرایند یکساله برای یک پروژه شهری که ۸۰ درصد پیشرفت فیزیکی داشت تصمیمی تازه بر مبنای شهر انسان محور اتخاذ کنند.
وی با تاکید بر اینکه با توجه به فرهنگ مردم رشت، گفت‌وگوهای سازنده در چنین شهری زودتر جواب می‌دهد افزود: بعد از جنگ جهانی دوم تا سال ۱۹۶۰ میلادی، اوج توسعه خودرو محور در شهرهای جهان اتفاق افتاد و بعدها این رویه جای خود را به شهرهای انسان محور تغییر دادند. بنابراین الگویی کامل از چنین تجربه‌ای در مقابل دیدگان ما قرار دارد و حال این ما هستیم که قادریم آنچه را که اتفاق افتاده ببینیم و راه رفته را با پرداخت هزینه‌های گزاف، طی نکنیم.
دکتر شهاب الدین کرمانشاهی: در حال حاضر الگویی کامل از تجربیات شهرهای خودرو محور در مقابل دیدگان ما قرار دارد و حال این ما هستیم که قادریم آنچه را که اتفاق افتاده ببینیم و راه رفته را با پرداخت هزینه‌های گزاف، طی نکنیم.
دکتر کرمانشاهی ادامه داد: بهترین نقاط شهر برای ساخت تقاطع‌های همسطح و غیر همسطح، جایی است که بیرون شهر به درون شهر متصل می‌شود. در این محدوده‌ها احداث تقاطع‌های این چنینی معقول است. پیشنهاد می‌کنم در خلال مطالعات توجیهی کلان پروژه‌ها در شهری مانند رشت، امکانی فراهم شود تا افراد مختلف برنامه پیش رو را ارزیابی کنند و با گفت‌وگو کارها پیش برود.
پتانسیل بالای رشت برای تبدیل به شهری انسان محور
«محمد درویش» فعال محیط زیستی هم که به صورت آف لاین در این نشست شرکت داشت گفت: رشت برای حرکت به سمت ایجاد شهرهایی که مردم بتوانند در آن صدای پرنده‌ها را گوش دهند و زمان آنان در ترافیک شهری تلف نشود زمینه و بستر فوق‌العاده‌ای دارد. این فعال محیط زیستی افزود: باید رشت را به عنوان شهری که توانسته مبلمان شهری خود را از خودرو محور بودن به بوم محوری تغییر بدهد معرفی کنیم.
محمد درویش اضافه کرد: مشخص شده است که با افزایش اتوبان‌ها، بزرگراه‌ها، تونل‌ها، تقاطع‌های همسطح و پارکینگ‌های طبقاتی ما هرگز نخواهیم توانست مشکل ترافیک، آلودگی هوا و آلودگی صوتی را حل کنیم.
ساخت پل‌های عجیبی که هویت شهر رشت را زیر سوال می‌برد
«ترانه یلدا» معمار و شهرساز هم در این نشست به صورت آفلاین با بیان اینکه بسیاری از شهرهای جهان پیاده‌راه سازی را در اولویت خود قرار داده‌اند عنوان کرد: متاسفانه ما در کشورمان هنوز به این یقین نرسیده‌ایم که باید شهرهایمان پیاده محور باشند.
وی اضافه کرد: پیاده راه رشت الگویی برای تمام ایران است. هر زمان که ما میخواهیم در مورد شهرسازی مثالی بزنیم از رشت می‌گوییم. با تمام این وجود ساخت پل‌های عجیبی که هویت شهر رشت را زیر سوال می‌برد ما را متعجب کرده و انتظار داریم در این امر تجدیدنظر شود.
طرح‌های خودرو محور به نیازهای کاربران آسیب‌پذیر توجه نمی‌کنند
«محسن فلاح زواره» دانشیار گروه عمران دانشگاه خوارزمی هم در این نشست به صورت آفلاین توسعه زیرساخت‌ها را القا کننده تقاضای بیشتر در شبکه حمل و نقل دانست و بیان کرد: در مورد طرح‌هایی مانند ساخت تقاطع‌های زیرگذر و روگذر، از منظر توسعه پایدار، اقتصاد، عدالت اجتماعی و مسائل زیست محیطی انتقاداتی جدی وارد است.
ترانه یلدا، معمار و شهرساز: پیاده راه رشت الگویی برای تمام ایران است. هر زمان که ما میخواهیم در مورد شهرسازی مثالی بزنیم از رشت می‌گوییم. با تمام این وجود ساخت پل‌های عجیبی که هویت شهر رشت را زیر سوال می‌برد ما را متعجب کرده و انتظار داریم در این امر تجدیدنظر شود.
وی با تاکید بر اینکه اجرای چنین سازه‌هایی مشکلات ایمنی متعددی را به دنبال داشته و در شبکه معابر تقاضای اضافی را ایجاد می‌کند گفت: معمولا طرح‌های خودرو محور به نیازهای کاربران آسیب‌پذیر مانند دوچرخه سواران، عابران پیاده، دوچرخه سواران، موتورسیکلت سواران یا افراد سالمند توجه نمی‌کنند.
باید به الگوهای موفق جهانی برای عبور از شهرهای خودرو محور توجه کنیم
«محمد نظرپور» دیگر میهمان این نشست هم در ویدیوی ارسالی با بیان اینکه خودرو محوری تهران و شهرهای بزرگ و متوسط ایران را درگیر نوع خاصی از توسعه شهری کرده است افزود: این نوع توسعه شهری در روابط اجتماعی و سبک زندگی مردم اثر گذاشته است. طوری که افراد حتی برای طی کردن مقاصد کوتاه هم از خودرو شخصی استفاده می‌کنند.
وی عنوان کرد: در این مسیر باید به الگوهای موفق جهانی برای عبور از شهرهای خودرو محور توجه کنیم. آنچیزی که مانع رسیدن ما به این نقطه شده وجوه سیاسی، اقتصادی و فرهنگی ماجراست. این عوامل باعث شدند تا ما نتوانیم برای رشد و توسعه شهری دانش تخصصی و دانشگاهی را پیاده کنیم.
دکتر «حسین حق شناس» معاون ترافیک سابق شهرداری اصفهان سخنران دیگر این برنامه که ویدیویی از ایشان به صورت آفلاین به نمایش گذاشته شد. وی در سخنانی گفت: تجربه شهر اصفهان نشان می‌دهد احداث تقاطع، زیرگذر و روگذر نه تنها مردم را به خودرو محوری ترغیب می‌کند بلکه باعث افزایش تصادفات رانندگی، آلودگی هوا و جداسازی شهر می‌شود.
وی عنوان کرد: تقریبا از ۱۰ سال گذشته تاکنون اجرای هیچ تقاطعی در مرکز و محدوده شهر اصفهان پیش‌بینی نشده است و ساخت چنین سازه‌هایی فقط در محدوده اطراف شهر آن هم با دقت و بررسی و ملاحظات فراوان در دستور کار قرار می‌گیرد.
تمدن ایران و شهرسازی با اولویت انسان محوری
«محمد صادق امینیان» هم که ویدیویی از وی در نشست پخش شد بیان کرد: ایران دارای کهن‌ترین تمدن‌های بشری است و پیشینیان ما با دانش، خرد و تجربه شهرها و مناطق مختلف را برای زندگی ایجاد می‌کردند که انسان محوری ویژگی برجسته آنها بود. از نیمه قرن بیستم و با رشد شهرنشینی و افزایش خودرو‌ها، مشکلاتی مانند آلودگی هوا، تلفات رانندگی، افزایش مسافت شهری، بروز بیماری‌های قلبی و عروقی و تسخیر فضای شهری به وجود آمد که ریشه همه آنها را باید در وابستگی شهرها به خودرو جست‌وجو کرد.
وی اضافه کرد: آمارها نشان می‌دهد تنها ۲۶ درصد از سفرها در شهری مانند وین با خودرو شخصی انجام می‌شود. در واقع بحران‌هایی که در خلال سال‌های ۱۹۷۳ و ۱۹۷۹ در بخش انرژی به وقوع پیوست باعث شد مردم در شهرهای مختلف جهان به شیوه‌های جایگزین خودرو شخصی فکر کنند و درست از همین زمان بود که شهرهایی مانند وین و آمستردام به سمت انسان محوری حرکت کردند.
مسئولان شهری خود را پشت آمار و ارقام پنهان نکنند
«مهندس همتی» عضو هیأت مدیره سازمان نظام مهندسی گیلان هم در بخش پرسش و پاسخ این نشست گفت: در کشوری مانند آمریکا ۶۰ سال است که فضای گفت‌وگو در موضوعاتی نظیر شهرسازی و توسعه شهری فراهم شده است. بنابراین ما هم باید با یکدیگر گفت‌وگو کنیم و با گفت‌وگو به نتیجه برسیم. معتقدم اگر قرار است پروژه های حمل و نقلی در شهر رشت اجرا شود مسئولان باید از شهروندان هم نظرخواهی کنند که آیا افرادی که در این شهر زندگی می‌کنند و مالیات می‌پردازند مایلند پل‌های روگذر و زیرگذر احداث شود یا اولویت باید به سمت دیگر اقداماتی که باعث رفاه و آسایش آنان می‌شود هدایت شود؟
دکتر حسین حق شناس، معاون ترافیک سابق شهرداری اصفهان: تجربه شهر اصفهان نشان می‌دهد احداث تقاطع، زیرگذر و روگذر نه تنها مردم را به خودرو محوری ترغیب می‌کند بلکه باعث افزایش تصادفات رانندگی، آلودگی هوا و جداسازی شهر می‌شود.
وی برگزاری چنین نشست‌هایی را برای اعتلای شهر رشت و رسیدن به یک شهر انسان‌مدار تأثیرگذار خواند و اضافه کرد: مسئولان شهری ما نباید خود را پشت آمار و ارقام پنهان کنند. تنها راه ما این است که فرهنگ گفت‌وگو توسعه پیدا کند و مدیران شهری ما از تجربیات کشورهای پیشرفته دنیا استفاده کنند تا بعد از این مرحله طرح‌های توسعه شهری و شهرسازی را با رضایت حداکثری آغاز کنیم.
وجود کانال گفت‌وگو برای بررسی مشکلات و چالش‌های شهر رشت
آقای «علیزاده» دکتری مدیریت بازگانی یکی دیگر از میهمانان این نشست بود که در بخش پرسش و پاسخ، خواستار آسیب‌شناسی مشکلات شهر رشت و تداوم برگزاری چنین جلساتی شد و افزود: اگر قصد داریم در حوزه‌ای سیاست‌گذاری کرده و چشم‌اندازی داشته باشیم نیاز است از افرادی که در قسمت اجرا هستند هم نظرخواهی شود زیرا این دسته از افراد بیشتر با مشکلات شهر آگاه هستند.
وی، وجود کانال گفت‌وگو برای بررسی مشکلات و چالش‌های شهر رشت را بسیار مفید دانست.
