تابستان داغ از راه رسید تا بار دیگر در سایه ناکارآمدی‌ها، همچنان فاضلاب در رودخانه‌های رشت جریان داشته باشد. این روزها بوی تعفن فاضلاب، شهروندان و ساکنان حاشیه گوهررود و زرجوب را به شدت کلافه کرده تا جایی‌که مردم حتی از تردد در حاشیه این رودخانه‌ها خوددداری می‌کنند. تنها پاسخی که مسئولان برای این وضعیت دارند؛ «لایروبی در حال انجام است». اما مردم به این اقدامات خوشبین نیستند.
رشت به شهر اولین‌ها معروف است. این شهر در برهه‌های تاریخی و فرهنگی، پیشقدم بوده و بسیاری از وقایع و اتفاقاتی که زندگی مدرن را رقم زده‌اند برای اولین بار در رشت رخ داده‌اند. اما اینکه رودخانه‌های گوهررود و زرجوب به عنوان دو چشمه حیات این شهر در صدر آلوده‌ترین رودخانه‌های ایران قرار بگیرند و نام رشت را از این حیث در ردیف اولین‌ها قرار بدهند چیزی نیست که بتوان به آن افتخار کرد.
رودخانه زرجوب یکی از دو رود روگذر رشت محسوب می‌شود. این رودخانه از کوه‌های کم ارتفاع هزار مرز، نیزه سر، جوکلبندان و کچا از حدود ۲۵ کیلومتری جنوب شهر رشت سرچشمه می‌گیرد، پس از عبور از منطقه «بهدان» و «چوماچا» و پیوستن به رودخانه گوهررود رودخانه پیربازار رود را تشکیل داده و سپس به بخش شرقی تالاب انزلی وارد می‌شود.
شهروندان معتقدند اجرای عملیات لایروبی بدون از بین رفتن بوی بد فاضلاب و رفع آلودگی آب اقدامی بی‌نتیجه است. چند سالی است که به اذعان خود مسئولان، چیزی در حدود ۱۰۰ مدخل و نقطه آلوده کننده رودخانه‌های زرجوب و گوهر رود شناسایی شده با این حال مشخص نیست چرا هنوز فاضلاب آلوده در رودخانه‌های رشت جریان دارد.
بهسازی در قالب لایروبی و اجرای پروژه‌های جمع‌آوری و انتقال فاضلاب از جمله اقداماتی است که همواره برای نجات و احیا این دو رودخانه در دستور کار قرار گرفته اما نتایج حاصل از اجرای آن‌ها آنچنان که باید چشمگیر نبوده و نیست. در تازه‌ترین اقدام، عملیات لایروبی دو رودخانه گوهررود و زرجوب شهر رشت از ۲۹ فروردین امسال توسط شهرداری آغاز شده و طبق برنامه ظاهرا قرار است ظرف مدت حدودا یک ماه در سه محور اجرایی شود.
*برنامه شهرداری رشت برای لایروبی سه مرحله‌ای زرجوب و گوهررود
«محمد باقر بشردانش» معاون خدمات شهری و محیط زیست شهرداری رشت در مورد برنامه شهرداری برای بهسازی این دو رودخانه می‌گوید: در محور اول، لایروبی مسیر رودخانه گوهررود از پل سیاه اسطلخ تا انتهای منطقه سیاه اسطلخ برنامه‌ریزی شده و در محور دوم لایروبی رودخانه از محل پل مسجد صاحب الزمان(عج) منطقه رشتیان تا پل چمارسرا در دستور کار قرار دارد.
بشردانش افزود: محور سوم لایروبی در محدوده رودخانه زرجوب انجام می‌شود. این محور شامل لایروبی رودخانه از پل تختی تا پل بوسار است و پس از آن لایروبی پل بوسار تا پل توحید اجرایی می‌شود. برداشت موانع عبور آب، روان‌سازی جریان آب، تعریض رودخانه و بهسازی کناره‌ها از جمله اقداماتی است که در خلال این پروژه انجام می‌گیرد.
*اقدامات بی‌نتیجه و کلافگی مردم از بوی بد رودخانه‌های رشت
در حال حاضر بیشتر از یک ماه از زمان شروع عملیات لایروبی رودخانه‌های گوهر رود و زرجوب رشت توسط شهرداری می‌گذرد. با توجه به تابستان داغ پیش‌رو، شرجی شدن و شدت گرفتن دمای هوا، همچنان بوی بد ناشی از ورود فاضلاب به رودخانه‌ها، شهروندان را کلافه کرده است. این بوی مشمئز کننده و غیرقابل تحمل به حدی است که حتی مردم نمی‌توانند در طول روز و در محدوده این دو رودخانه تردد کنند.
برخی از کارشناسان معتقدند با بخار شدن آب آلوده گوهررود و زرجوب(حاوی شیرابه‌های سمی لندفیل سراوان) که در روزهای گرم تابستان شدت می‌گیرد، نه تنها محیط زیست و سلامتی مردم به خطر افتاده است بلکه در طول ایام، سقف‌های حلبی ساختمان‌ها و منازلی که در محدوده و در مجاورت جریان گوهر رود و زرجوب قرار دارند هم دچار پوسیدگی‌های شدیدی شده است.
موضوع اما تکان‌دهنده‌تر از این حرفهاست. برخی از کارشناسان حوزه محیط زیست معتقدند با بخار شدن آب آلوده گوهررود و زرجوب(حاوی شیرابه‌های سمی لندفیل سراوان) که در روزهای گرم تابستان شدت می‌گیرد، نه تنها محیط زیست و سلامتی مردم به خطر افتاده است بلکه در طول ایام، سقف‌های حلبی ساختمان‌ها و منازلی که در محدوده و در مجاورت جریان گوهر رود و زرجوب قرار دارند هم دچار پوسیدگی‌های شدیدی شده است.
*لایروبی یا پاک کردن صورت مسأله؟
در مقابل شهروندان نیز معتقدند؛ اجرای عملیات لایروبی بدون از بین رفتن بوی بد فاضلاب و رفع آلودگی آب اقدامی بی‌نتیجه است. چند سالی است که به اذعان خود مسئولان، چیزی در حدود ۱۰۰ مدخل و نقطه آلوده کننده رودخانه‌های زرجوب و گوهر رود شناسایی شده با این حال مشخص نیست چرا هنوز فاضلاب آلوده در رودخانه‌های رشت جریان دارد؟
حتی «جبار کوچکی‌نژاد» و یا «محمدرضا احمدی سنگری» دو نماینده رشت هم ضمن مهر تایید بر وقوع این تراژدی وحشتناک معتقدند؛ اگر جلوی ورود فاضلاب به گوهررود و زرجوب گرفته شود، این دو رودخانه خشک خواهند شد!
با این اوصاف از چند سال قبل دائما وعده می‌دهند که با احداث سد عزیز کیان و لوله‌گذاری معکوس آب تصفیه شده تصفیهخانه فخب، آب وارد بستر این رودخانه‌ها می‌شود تا جایی‌که حتی می‌توان در گوهررود و زرجوب ماهی پرورش داد! اما گذر زمان به خصوص وضعیت حال حاضر رشت ثابت کرده این سخنان بیشتر از هر چیز به شعار شباهت دارد. زیرا مردم رشت در تمام این سال‌ها به غیر از انجام یکسری لایروبی و بعضا ترک فعل برخی دستگاه‌های مسئول، شاهد اقدام چشم‌گیری برای نجات دو رودخانه گوهررود و زرجوب نبودند و یا دست کم اثر اقداماتی که برخی دستگاه‌ها مدعی اجرای آن هستند را در زندگی روزمره خود و رفع بوی بد فاضلاب گوهررود و زرجوب به شکل عینی لمس نکرده‌اند.
زمانی قرار بود طبق قول و وعده شورای شهر، قرارگاه سازندگی خاتم برای ساماندهی زرجوب و گوهررود وارد میدان شود. با این حال مشخص نیست این کار به کجا رسید و چرا با وجود این حجم از برنامه‌ریزی‌ها و دعوت از این و آن، هنوز مردم رشت به جای آب، شاهد جریان فاضلاب سمی و متعفن از زرجوب و گوهررودی هستند که حالا کاملا خالی از هرگونه حیات است.
*تاثیر آلاینده‌ها بر قدرت خود پالایی رودخانه‌های رشت
«مارال محبوب»، معاون بهره‌برداری و توسعه فاضلاب شرکت آبفای گیلان در همین زمینه به مرور گفت: پروژه‌های فاضلاب شرکت آبفای گیلان در قالب طرح ایجاد تأسیسات فاضلاب رشت هم‌اینک در حال انجام است. باید توجه داشت که خروجی‌های متصل به رودخانه‌های شهر رشت ترکیبی از آب‌های سطحی و فاضلاب سنتی هستند. بنابراین به تدریج و همزمان با اجرا و تکمیل پروژه‌ها از حجم این آلاینده‌هایی که در جریان‌اند کاسته شده و تنها آب‌های سطحی وارد رودخانه‌های رشت خواهند شد.
محبوب در مورد لایروبی رودخانه‌های رشت که توسط شهرداری در حال انجام است بیان کرد: لایروبی‌های دوره‌ای جهت رسوب‌برداری و حفظ حیات رودخانه‌ها لازم است. ولی به منظور رفع آلودگی از رودخانه‌ها می‌بایست از علل آلودگی نیز جلوگیری شود. البته علاوه بر ورودی‌های فاضلاب درهم، رودخانه‌های زرجوب و گوهررود، در مسیر خود تحت تاثیر آلاینده‌های دیگر نیز قرار دارند، که آن‌ها هم روی قدرت خود پالایی رودخانه‌ها تاثیر می‌گذارد و حتما دستگاه‌های متولی برنامه‌های لازم را دستور کار دارند.
محبوب، معاون بهره‌برداری و توسعه فاضلاب شرکت آبفای گیلان: این شرکت معادل هزار و ۳۰۰ میلیارد تومان از محل اعتبارات طرح فاضلاب رشت، قراردادهایی را جهت اجرای پروژه‌های فاضلاب منعقد کرده است که با اجرای این پروژه‌ها از ورود فاضلاب به رودخانه‌های زرجوب و گوهر رود و منابع آب‌های سطحی به میزان ۳۳ هزار متر مکعب در شبانه روز جلوگیری می‌شود.
*انعقاد قراردادهای هزار و ۳۰۰ میلیارد تومانی برای اجرای پروژه‌های فاضلاب
وی اضافه کرد: شرکت آبفای گیلان در دو سال اخیر اقدامات ویژه‌ای را در راستای تکمیل طرح فاضلاب رشت و رفع آلودگی از رودخانه‌های گوهررود و زرجوب انجام داده است. در حال حاضر این شرکت معادل هزار و ۳۰۰ میلیارد تومان از محل اعتبارات طرح فاضلاب رشت، قراردادهایی را جهت اجرای پروژه‌های فاضلاب منعقد کرده است که با اجرای این پروژه‌ها از ورود فاضلاب به رودخانه‌های زرجوب و گوهر رود و منابع آب‌های سطحی به میزان ۳۳ هزار متر مکعب در شبانه روز جلوگیری می‌شود.
معاون بهره‌برداری و توسعه فاضلاب شرکت آبفای گیلان چند نمونه از این قراردادهای شاخص را تشریح کرد و افزود: قرارداد تکمیل فاضلاب رشت با مبلغ اولیه هزار و ۱۶۰ میلیارد تومان شامل ۵۶ کیلومتر لوله‌گذاری از جمله این پروژه‌هاست که علاوه بر احداث و تکمیل سه ایستگاه پمپاژ فاضلاب اصلی و تکمیل خطوط انتقال اصلی مناطق شرقی و مرکزی فاضلاب رشت، اجرای شبکه جمع‌آوری فاضلاب در مناطقی مانند فخب، سیاه اسطلخ، نخود چر، خانجانی، سحرخیز و مناطق مرکزی شهر را نیز شامل می‌شود.
*پیشرفت فیزیکی ۹۰ درصدی تصفیهخانه مسکن مهر
وی ادامه داد: علاوه بر این‌ها دو قرارداد دیگر به ارزش ریالی مجموع ۵۰ میلیارد تومان نیز برای تکمیل شبکه‌های جمع‌آوری فاضلاب در مناطق مختلف شهر رشت منعقد شده و یک تصفیهخانه نیز در جنوب شهر رشت در محدوده مسکن مهر با ظرفیت ۱۲ هزار و ۵۰۰ مترمکعب در شبانه‌روز در دست احداث است که در حال حاضر ۹۰ درصد پیشرفت فیزیکی دارد و به زودی وارد مدار بهره‌برداری خواهد شد.
به گفته محبوب، طرح تکمیل فاضلاب شهر رشت و تصفیهخانه جنوبی، در ردیف مصوبات سفر ریاست جمهوری به استان گیلان قرار دارد و با توجه به این موضوع و پیگیری‌های انجام شده، در دو سال اخیر میزان تخصیص اعتبارات به این دو طرح افزایش داشته و به تبع آن سرعت اجرای پروژه‌ها نیز روند بهتری داشته است.
مدتهاست که رنگ آب رودخانه‌های رشت از حالت طبیعی خارج شده و با توجه به ورود فاضلاب و شیرابه‌های ناشی از انباشت پسماند به رنگ تیره در آمده است. پایین آمدن سطح آب رودخانه‌های گوهر رود و زرجوب بوی بدی که از آن‌ها استشمام می‌شود را بیشتر و برای مردم محسوس‌تر کرده است. این وضعیت برای شهروندان به خصوص ساکنان محلات اطراف گوهررود و زرجوب غیر قابل تحمل شده و انتظار دارند به جای حرکات لاک پشتی، برای یکبار هم که شده اقداماتی فوری برای حل این مشکل انجام شود. زیرا کارشناسان معتقدند؛ علاوه بر بوی نامطبوع، نه تنها یکی از مهم‌ترین عوامل شیوع بیماری‌های خطرناک از آلودگی زرجوب و گوهررود رشت نشأت می‌گیرد بلکه حتی آلودگی این دو رودخانه از آلودگی شیرابه‌های زباله بیشتر و خطرناک‌تر است.
نظرات بسته شده است.