پای ناترازی انرژی بر گلوی صنعت
آیا خسارت 15 هزار میلیارد تومانی قطعی برق صنایع جبران می‌شود؟
ناترازی انرژی اگر چه یک مسئله ملی است اما شدت قطعی انرژی واحدهای صنعتی در استان گیلان کار را به تعطیلی کارخانه‌ها یا تعدیل نیرو و افزایش نرخ بیکاری استان کشیده شده است.
همچنین برآورد اولیه از خسارت قطعی برق کارخانه‌ها در تابستان امسال، عددی حدود ۱۵ هزار میلیارد تومان را نشان می‌دهد. بررسی‌ها از تصمیمات در سطح شورای عالی امنیت ملی و هیات وزیران دولت در این خصوص حاکی است و وزارتخانه‌ها و دستگاه‌های ذی‌ربط صرفا اجرا کننده مصوبه هستند.
اما فعالان صنعتی معتقدند؛ با این وجود می‌توان ناترازی را به‌گونه‌ای مدیریت کرد که همه بار کمبود انرژی بر دوش واحدهای صنعتی نیافتد. شرایط به‌قدری بغرنج شده که خبرهایی مبنی بر استفاده برخی از واحدهای صنعتی استان گیلان از مازوت گوش به گوش می‌چرخد و یکی از معاونین سازمان صمت استان ضمن تایید این خبر تاکید کرد؛ تنها سه واحد صنعتی استان امکان استفاده از مازوت را دارند.
ناترازی انرژی مسئله‌ای زیرساختی است که حل آن زمان و هزینه زیادی طلب می‌کند و به‌نظر می‌رسد فعلا راهکار کوتاه مدتی برای در امان نگه داشتن کارخانه‌ها از آسیب‌های قطعی مکرر انرژی وجود ندارد.
دیوار کوتاه صنایع
«محمد رسول سماکچی» رییس هیات مدیره کانون کارفرمایان صنعتی گیلان در گفتگو با مرور؛ درباره تاثیر قطعی برق واحدهای صنعتی بر اقتصاد کشور گفت: مقام معظم رهبری بیش از ۱۰ سال است که شعارهای اقتصادی در حمایت از تولید انتخاب می‌کنند، مخصوصا در سال جاری که «جهش تولید با مشارکت مردم» را به عنوان شعار سال انتخاب کردند. وقتی رهبر کشور چنین شعاری انتخاب کردند لازم است تولید در دستور کار دولت اهمیت ویژه‌ای داشته باشد.
سماکچی معتقد است: دستگاه‌های دولتی با عناوین مختلف، عمد یا غیرعمد، در تحقق این شعار سنگ‌اندازی می‌کنند: «خط‌های تولیدی باید به صورت مداوم از دو انرژی برق و گاز استفاده کنند، ناگفته نماند که گاهی گازوئیل هم در خطوط تولید استفاده می‌شود که فعلا مسئله اصلی نیست.
در تابستان دستگاه‌های ذی‌ربط به جای مدیریت مصرف برق و شریک کردن اصناف مختلف در کمبود انرژی، دست به قطع برق کارخانه‌ها می‌زنند که راحت‌ترین و دم دست‌ترین راه‌حل است. این درحالی است شریان اقتصادی کارخانه‌ها در تولید است و تبعات قطع برق به جامعه برمی‌گردد زیرا کسی جز همین مردم در کارخانه‌ها کار نمی‌کنند و قطعی برق به معنی بیکار شدن مردم است. در تابستان امسال دو روز هفته برق کارخانه‌هایی که باید به‌صورت ۲۴ ساعته فعالیت می‌کردند قطع می‌شد، امری که به معنی تیشه به ریشه تولید زدن است زیرا عملا سودی برای فعال صنعتی نمی‌ماند که به فعالیت ادامه دهد.»
فعالان صنعتی معتقدند؛ با این وجود می‌توان ناترازی را به‌گونه‌ای مدیریت کرد که همه بار کمبود انرژی بر دوش واحدهای صنعتی نیافتد. شرایط به قدری بغرنج شده که خبرهایی مبنی بر استفاده برخی از واحدهای صنعتی استان گیلان از مازوت گوش به گوش می‌چرخد.
او افزود: دولت باید ناترازی انرژی را به صورت ریشه‌ای حل کند زیرا نتیجه استفاده از راه‌حل‌های مقطعی فقط کاهش توان صنعتی کشور است. موظف کردن کارخانه‌های بزرگ به تامین انرژی خطوط تولید خود یکی از راهکارهای اساسی است. عمده برق صنعتی کشور را کارخانه‌های فولادسازی مصرف می‌کنند و اگر دولت در خودکفایی انرژی این واحدها همراهی کند بخش قابل توجهی از برق مصرفی کارخانه‌ها آزاد می‌شود. در حال حاضر عمده کارخانه‌های کوچک استان گیلان یا دست به تعدیل نیرو زدند یا با ضرر و زیان‌های قابل توجهی مواجه شدند.
به گفته سماکچی، در ابتدای فصل بهار و پاییز مدیران صنعتی به‌جای اینکه مشغول اجرای طرح توسعه‌ای کارخانه باشند نگران تامین انرژی برای عدم توقف خط تولید هستند: «سوال اینجاست کشور ما که رتبه اول تولیدکننده گاز در دنیا را دارد چرا باید در شرایطی باشد که کارخانه‌ها گاز موردنیاز برای تولید را در اختیار نداشته باشند؟ اما دولت برای تامین خوراک گاز نیروگاه‌های تولید برق، سهمیه کارخانه‌های تولیدی را کم می‌کند، درحالیکه افزایش تولید پاسخی برای مشکلات کلان کشور مانند کاهش تورم و مشکلات اقتصادی است.
برنامه‌ریزی دولت به گونه‌ای است که سختی ناترازی و حتی مشکلات مالی را باید واحدهای صنعتی به دوش بکشند. به‌جای اینکه شرایطی برای تسهیل تولید ایجاد کنند، دوام آوردن در شرایط کنونی را هم سخت‌تر می‌کنند.»
مورد عجیب گیلان
سماکچی با تاکید به اینکه مشکل ناترازی انرژی در کل کشور وجود دارد اما مدیریت انرژی در استان گیلان را عجیب بیان کرد و افزود: این مدیریت آنقدر عجیب است که می‌توان گفت؛ اصلا مدیریتی وجود ندارد.
متاسفانه دست کارخانه‌ها هم به جایی بند نیست و با وجود نامه‌نگاری‌های فراوان برای دستگاه‌های مختلف دولتی هیچ قدمی برای حل مشکل ناترازی انرژی استان برداشته نشد. برای مثال شرکت توزیع برق هیچ برنامه‌ای برای افزایش توان توزیع انرژی ندارد و صرفا مشغول تعمیر و نگهداری از خطوط برق موجود است.
شرایط به‌گونه‌ای که است ناترازی و کمبود انرژی سال به سال بهتر نمی‌شود که هیچ بلکه هرسال بدتر می‌شود. وضعیت به قدری بغرنج شده که مسائلی مانند تحریم و صادرات کالا جز دغدغه‌های چندم مدیران صنعتی قرار دارد و بزرگترین دغدغه آن‌ها ناترازی انرژی و مشکلات تامین برق و گاز برای فعالیت خطوط تولید است.
به گفته سماکچی قطعی برق باعث تعطیلی بعضی از واحدهای صنعتی کوچک نیز شده است: «تنها همراهی که دستگاه‌های دولتی مربوطه با واحدهای صنعتی داشتند، ابلاغ برنامه قطعی برق بود وگرنه در گذشته نه چندان دور قطعی برق بدون اطلاع صورت می‌گرفت و بسیاری از کارخانه‌ها با تضییع مواد اولیه و حتی از دور خارج شدن ماشین‌آلاتی مواجه شدند که به دلیل تحریم‌ها واردات دوباره آن هزینه بسیار گزافی دارد. این موضوع باعث شد کارخانه‌های بزرگ که توان مالی بیشتری دارند با خرید ژنراتورهای برق سعی کنند از اتفاقات اینچنینی مصون بمانند. حداقل کاری که دستگاه‌های دولتی می‌توانند انجام دهند تعریف تسهیلات خرید ژانراتور و دستگاه‌های ذخیره انرژی است اما در این خصوص هم قدمی برداشته نشد.»
او گفت: تصمیم‌گیری مدیران باید به‌گونه‌ای باشد که پس از بررسی راهکارهای متفاوت بهترین راه‌حل انتخاب شوند اما مدیران دولتی آسان‌ترین راهکار را انتخاب می‌کنند و اصلا به بررسی و تحلیل بهایی نمی‌دهند. حداقل می‌توانند بار ناترازی انرژی را روی اصناف مختلف پخش کنند نه اینکه اولین گزینه که واحدهای صنعتی هستند را هدف قرار بدهند.
سماکچی درباره مشکلات دریافت سوخت جایگزین برق و گاز که معمولا گازوئیل است، گفت: کارآفرین برای دریافت گازوئیل باید کفش آهنین بپوشد. وقتی مدیر صنعتی امکان استفاده از سوخت گازوئیل برای کارخانه را هم با هزینه شخصی فراهم می‌کند، دستگاه‌های متولی توزیع سوخت همکاری نمی‌کنند. حتی سهمیه‌ای که از سوی اداره صمت استان برای کارخانه‌دار تعیین شده را هم تحویل نمی‌دهند این درحالی است که با استفاده از گازوئیل توان نیروگاه‌ها برای تامین برق بالاتر می‌رود.
مازوت در گیلان؟
رییس هیات مدیره کارآفرینان صنعتی استان گیلان، خبر خرید مازوت توسط کارخانه‌های استان گیلان را رد کرد و گفت: کارخانه‌های استان معمولا دوگانه‌سوز گاز و گازوئیل هستند و کارخانه‌های امکان استفاده از مازوت را ندارند. ضمن اینکه استفاده مازوت باید ممنوع باشد زیرا تبعات زیست‌محیطی قابل توجهی دارد.
دولت باید ناترازی انرژی را به صورت ریشه‌ای حل کند زیرا نتیجه استفاده از راه‌حل‌های مقطعی فقط کاهش توان صنعتی کشور است. موظف کردن کارخانه‌های بزرگ به تامین انرژی خطوط تولید خود یکی از راهکارهای اساسی است.
این درحالی است که «عباس قلندری» معاون صنایع کوچک شهرک‌های صنعتی استان گیلان احتمال استفاده از مازوت را تایید کرد و به «مرور» گفت: «باتوجه به شرایط تامین انرژی واحدهای تولیدی برای برخی کارخانه‌ها گزینه‌ای جز استفاده از مازوت باقی نمی‌ماند.»
خسارت ۱۵هزار میلیاردی کارخانه‌ها
«اخلاقی »معاون امور صنایع و معادن سازمان صمت گیلان درباره مدیریت ناترازی انرژی در استان گیلان به «مرور» گفت: سازمان صمت پیگیری و مکاتبات زیادی با مجموعه وزارت نیرو و دستگاه‌های پایین‌دستی این وزارتخانه انجام داده است اما نتیجه‌ای تاکنون حاصل نشده است.
البته ناگفته نماند که تصمیمات درخصوص ناترازی انرژی براساس مصوبات هیات وزیران و شورای عالی امنیت ملی اتخاذ شده است و وزارت نیرو به تنهایی متولی این امر نیست و براساس این مصوبات ناترازی بخش انرژی عمدتا بر دوش بخش صنعت گذاشته شد. امسال تقریبا از اوایل خردادماه محدودیت‌های انرژی بر صنایع بزرگ مانند سیمان اعمال شد و به تدریج به صنایع کوچک رسید به‌گونه‌ای که مردادماه تا اواسط شهریور قطعی برق برای کارخانه‌ها به سه یا چهار روز در هفته هم رسید که متاسفانه تبعات بعضا جبران‌ناپذیری گذاشت.
به گفته اخلاقی برآورد اولیه سازمان صمت نشان می‌دهد درحدود ۱۵ هزار میلیارد تومان هزینه مستقیم و غیرمستقیم از جانب قطعی برق به صنایع تحمیل شد: «این تبعات شامل خرابی ماشین‌آلات، از بین رفتن مواد اولیه در جریان تولید و عدم اجرای تعهداتی تولیدی واحدهای صنعتی و به تبع آن از دست رفتن سهم واحدهای صنعتی در بازارهای صادراتی است.
شرکت گاز اطلاعیه‌ای در خصوص قطعی گاز در فصل سرد به سازمان صمت فرستاده که این سازمان هم به واحدهای صنعتی مختلف ابلاغ کرده است: «متاسفانه در پاییز و زمستان امسال هم واحدهای صنعتی و تشکل‌های بخش خصوصی شاهد قطعی گاز خواهند بود.
همچنین نمی‌توان از هزینه‌هایی که از جانب کاهش راندمان نیروی انسانی متحمل شدند چشم‌پوشی کرد زیرا برای مثال کارآفرینان صنعتی برای ۱۰ روز فعالیت مفید خطوط تولید در ماه باید حقوق تمام ماه را پرداخت کند که نتیجه آن پایین آمدن توان مالی واحد صنعتی است.»
معاون صنایع و معادن سازمان صمت استان با بیان اینکه لیست بلندبالایی از تبعاتی که قطعی برق برای کارخانه‌ها داشته وجود دارد و به راحتی هم قابل احصا نیست گفت: این موضوعات در قالب کارگروه مدیریت مصرف و رفع موانع تولید استان گیلان مطرح شده است و مکاتبات متعددی چه به صورت مصداقی و چه به‌صورت کلی نیز انجام شده است. همچنین جلساتی در بازرسی کل درخصوص ارزیابی خسارات وارده و تعریف تدابیری برای فصل سرد پیش‌رو و کمک به واحدهای صنعتی برای تامین سوخت موردنیاز در زمان کمبود انرژی تشکیل شده است و اقداماتی نیز در دست بررسی است. طرح‌هایی با همکاری وزارت نیرو برای کمک به واحدهای صنعتی برای بالا بردن بهره‌وری و حتی تولید انرژی با کمک نیروگاه‌های بزرگ تولید برق تعریف شده است که البته زمان‌بر است و جزو راهکارهای کوتاه مدت نیست.
اخلاقی درباره ارائه تسهیلات به واحدهای صنعتی برای خرید دستگاه‌های ذخیره برق گفت: چندین بار موضوع کمک به واحدهای صنعتی برای خرید دستگاه‌های ذخیره برق و ژانراتور از طریق سازمان پدافند غیرعامل و سازمان مدیریت برنامه‌ریزی و مدیریت بحران مطرح شد ولی متاسفانه نتیجه خاصی حاصل نشده است.
به گفته او شرکت گاز اطلاعیه‌ای درخصوص قطعی گاز در فصل سرد به سازمان صمت فرستاده که این سازمان هم به واحدهای صنعتی مختلف ابلاغ کرده است: «متاسفانه در پاییز و زمستان امسال هم واحدهای صنعتی و تشکل‌های بخش خصوصی شاهد قطعی گاز خواهند بود، همچنین اطلاعیه‌ای مبنی بر آماده‌سازی و ذخیره‌سازی سوخت دوم برای کارخانه‌ها ابلاغ شده است.
از کیفیت و چند و چون قطعی گاز در فصل سرد امسال هنوز اطلاع دقیقی در دست نیست اما به نظر می‌آید که شدت قطعی امسال از سال‌های گذشته کمتر نخواهد بود و امیدواریم که بیشتر نباشد.»
اخلاقی درباره خبرهایی که مبنی بر استفاده کارخانه‌ها از سوخت مازوت منتشر شده است گفت: سوخت دوم کارخانه‌های صنعتی گازوئیل است اما درمورد کارخانه‌های سیمان استفاده از مازوت هم در دستور کار قرار گرفته شده است که در استان گیلان صرفا سیمان خزر می‌تواند از این سوخت استفاده کند و کارخانه‌های سیمان گیلان سبز یا سایر واحدهای صنعتی به دلیل محدودیت‌های زیست‌محیطی امکان استفاده از مازوت را ندارند. تاسیسات این واحدها یا فقط گازسوز هستند یا دوگانه‌سوز گاز و گازوئیل هستند و در کل استان تنها سه واحد صنعتی امکان استفاده از مازوت را دارند.
به گفته او صنایع برای دریافت گازوئیل هم با محدودیت‌های زیادی مواجه هستند: «بحث تعیین سهمیه و ذخیره‌سازی گازوئیل از نظر اداری و هم مالی امری پر پیچ و خم است. به نظر می‌رسد که تفاوت نگاه کارشناسی بین سازمان صمت و شرکت نفت منطقه‌ای وجود دارد زیرا معمولا گازوئیلی که به فعال صنعتی واگذار می‌شود کمتر از میزانی است که سازمان صمت ابلاغ کرده است. این تفاوت دیدگاه هم باعث شده واحدهای صنعتی به سوخت مورد نیاز برای گذران فصل سرد دسترسی پیدا نکنند و در اینجا کارخانه‌ها متضرر شوند.»
اخلاقی در این پاسخ به این سوال که چگونه باید به راه‌حلی اساسی برای ناترازی انرژی در استان گیلان رسید گفت: متاسفانه ناترازی انرژی مسئله‌ای است زیرساختی و در کوتاه‌مدت نمی‌توان به پاسخ رسید. راهکارهایی مانند افزایش ظرفیت‌های انتقال و ذخیره‌سازی انرژی و خرید تجهیزات توسط واحدهای تولیدی برای بالا بردن بهره‌وری، در دستور کار قرار دارد اما طرح‌هایی بلندمدت هستند که نیاز به سرمایه‌گذاری و پشتوانه‌هایی در سطح ملی دارد. راهکارهایی که هم‌اکنون درحال اجرا است کوتاه‌مدت هستند اما تمام توان دستگاه‌های مربوطه در سطح استان بر تعدیل و تخفیف ناترازی انرژی متمرکز شده است.
نظرات بسته شده است.