کسب و کارهای آنلاین گیلان در معرض تهدید

تجربه تلخ قطعی اینترنت به مدت دو هفته در سراسر کشور تجربه دردناکی برای فعالان مجازی بود. تجربه ای که پیش تر یکبار بعد از فیلتر تلگرام برای این فعالان ایجاد شده بود. قطع ارتباط با شبکه جهانی اینترنت که ناشی از اعتراضات سراسری به اصلاح قیمت حامل های انرژی در کشور صورت گرفت، اقدامی بود که از آن در سطح جهانی بی سابقه یاد شده است. قطعی که از ۲۵ آبان تا ۳ آذر برای شرکت های خدمات اینترنتی انجام گرفت و پس از آن تا یک هفته نیز اینترنت تلفن های همراه نیز قطع بود. از این رو در گزارشی به آسیب های کسب و کارهای آنلاین پرداختیم.

به جز آسیب به بخش عمومی جامعه از حیث اخبار و اطلاعات و ارتباط جمعی، قطعاً تاثیرمنفی و خسارت بار آن بر روی کسب و کارهای مجازی بیشتر بوده است. کسب و کارهایی که در سالهای اخیر از آنها بعنوان استارتاپ و کسب و کارآنلاین نام برده می شود.

گیلان نیز از جمله استانهایی بود که به نسبت سایر مناطق کشور، قطعی اینترنت طولانی تری را تجربه کرد. این قطعی برای مشترکان  ADSL خانگی به مدت یک هفته و مشترکان بسته های همراه اول و ایرانسل دوهفته به طول کشید. مشترکانی که بیشترین استفاده کنندگان از خدمات آنلاین فروش اینترنتی در استان هستند.

در حالیکه هنوز آمار دقیقی از میزان خسارت قطعی سراسری اینترنت در کشور منتشر نشده اما بسیاری از مدیران کسب و کارهای اینترنتی و استارتاپ ها این روزها از خسارت بالای خود، آمار و ارقام متفاوتی ارائه می دهند. گفته شده که حدود ۲۰۰ هزار فروشنده یا بیشتر در بستر شبکه های اجتماعی کل کشور فعالیت دارند با مشکلاتی مواجه شدند. همچنین به گفته آذری جهرمی وزیرارتباطات، جمع بندی خسارت اپراتورها از قطع اینترنت ۱۰۸۰ میلیارد تومان برآورده شده است.

بی اعتمادی مردم به استارتاپ ها در صورت اختلال مداوم اینترنت

در پی این محدودیت به سراغ تعدادی از فعالان حوزه استارتاپی و کسب و کارآنلاین گیلان رفتیم و پرسیدیم که قطعی و محدودیت اینترنت چه تأثیراتی را روی کسب و کارهای آنها می گذارد؟ آیا پس از آن قطعی ۱۴ روزه توانسته اند ضررهای مالی و معنوی خود را جبران کنند ؟

«محمد صدیقی» کارآفرین و مدیرشرکت استارتاپی گیلار فناوران گیلان که ۱۵ سال است در حوزه آنلاین و در زمینه فروش اینترنت، تولید نرم افزار، ایجاد سایت و اپلیکشین موبایل فعالیت دارد به مرور گفت: حاصل قطع اینترنت برای کسب و کارهای آنلاین، بی اعتبار شدن و بی اعتمادی مردم به این قبیل فعالیتها بوده است.

با قطع اینترنت، بازاریابی برای مشتریان جدید در کسب و کارهای آنلاین و گسترش فعالیتها بیزنسی با اختلال شدیدی مواجه شد و خیلی ازهمکاران متوجه ضرر و زیانهای زیادی شدند. اکنون به فعالیت آنلاین ما خدشه وارد شده و از این پس نیز تحت شعاع این موضوع قرار می گیریم.

او به تبعات این اقدام اشاره کرد و ادامه داد: فروش اینترنتی و سایتهای متعدد دراین حوزه به وسیله موتورهای جستجوی گوگل فعالیت دارند و از آنجایی که مردم ایران برای خرید هر چیزی ابتدا نام محصول را درگوگل جستجو می کنند عملا ورودی موتورهای یاهو، بینگ و گوگل صفر شدند.

صدیقی گفت: مشکل دیگری که برای کسب وکارهای آنلاین رخ داد عدم دسترسی به سرورهای اروپایی بود. سرور بسیاری از سایتهای فروش آنلاین درخارج از ایران مستقر هستند و حتی اگر اسم یا دامنه سایتی را وارد می کردیم به دلیل خارج از کشور بودن سرور سایت ، دسترسی به آن ممکن نمی شد.

این فعال استارتاپی استان به تحمل هزینه های زیاد برای انتقال سرور سایت های فروش اشاره کرد و گفت: وقتی شهروندان به ما اعتماد می کنند و طراحی سایت خود را به ما می سپارند انتظار داشتند با اتصال مجدد اینترنت سایت آنها به راحتی بالا بیاید امری که اتفاق نیافتاد و دلیل آن سرورهای خارجی بود که ناچارا با صرف هزینه های زیاد سرورهای خود را به داخل ایران انتقال دادیم که هزینه های نگه داری سرورهای ایرانی چند برابر خارجی ها خواهد بود.

وی افزود: با توجه به حضور ۲۰ میلیون کاربر در اینستاگرام و ۳۰ میلیون نفردر تلگرام ، فعالیت بسیاری از کسب و کارها تنها در این فضاها صورت می گرفت ضمن اینکه همه سایتها و فعالیتهای اجتماعی  نیز مشخصا در اینستاگرام  از طریق تمهیداتی مشتریان خود را به سایتهای فروش هدایت می کردند. از این رو اگر بخواهیم  به میزان آسیب ها اشاره کنیم باید بگویم که در طی این دوهفته علاوه براز بین رفتن اعتماد مردم ، خرید و فروش به حاشیه رفت و دیگر خرید اینترنتی اولویت مردم نبود. تا جاییکه وب سایت ما که روزانه تا ۳ میلیون تومان فروش داشت عملا فروشش صفر شد و با ضرر و زیان مواجه شدیم. درمجموع  درآمدها و فروشی که می توانستیم درطی ۱۴ روز قطعی اینترنت داشته باشیم درحدود ۷۰ میلیون تومان است که محقق نشد.

صدیقی افزود: با قطع اینترنت، بازاریابی برای مشتریان جدید در کسب و کارهای آنلاین و گسترش فعالیتها بیزنسی با اختلال شدیدی مواجه شد و خیلی ازهمکاران متوجه ضرر و زیانهای زیادی شدند. اکنون به فعالیت آنلاین ما خدشه وارد شده و از این پس نیز تحت شعاع این موضوع قرار می گیریم.

ضررهای مالی جبران ناپذیر/ به هم خوردن افتتاح پروژه رشت پلاس

«سبحان زمین پیما» یکی دیگر از فعالین کسب و کار آنلاین گیلان تحت عنوان رشت پلاس  نیز به ما گفت: تمام برنامه های دیجیتال مارکتینگ ما در بستر اینترنت انجام می شود . اگر پیش از این می توانستیم هرسایتی را در صفحه اول گوگل جستجو کنیم بعد ازاین اتفاق جستجوهای ما درصفحات چهارم به بعد گوگل قرار گرفتند.

زمین پیما که پروژه رشت پلاس و گوجی از جمله پروژه های کسب و کار آنلاین بر بستر واقعیت افزوده را در دست اجرا دارد ادامه داد: « رشت پلاس موزه خیابانی رشت با استفاده از تکنولوژی واقعیت افزوده است که مناطق تاریخی و اطلاعات هر منطقه از شهر رشت که ازبین رفته یا تخریب شده را با استفاده از مسیر یابی روی نقشه نشان می داد. این پروژه قرار بود درهفته گذشته رونمایی شود و سایت بالا بیاید که با توجه به اتفاقات اخیر نتوانستیم به موقع آنرا اجرایی کنیم و به روز رشت موکول شد.

وی با اشاره به ضرر ۵۰ تا ۶۰ درصدی که سایت و کسب و کار آنلاینش متحمل شده اضافه کرد: با انتقال سرور سایت به داخل کشور از این پس با افزایش هزینه های نگه داری سرور هم مواجه هستیم که سالیانه از ۲۰۰ هزار تومان به ۵۰۰ هزار تومان افزایش پیدا می کند.

«پیمان قانع » هم که در بحث طراحی سایت و اپلیکیشن تحت عنوان استارتاپ گیلاس فعالیت دارد نیز به مرور گفت: در طی دوهفته گذشته عملا تعطیل بودیم و این موضوع برای ما که برای تعداد  ۳۰ تا ۴۰ برند در کشور طراحی سایت داریم و آنها بروی  سرورهای ما فعالیت داشتند درحدود ۵۰ میلیون تومان به صورت مستقیم ضرر مالی به دنبال داشت.

وی افزود: قطع اینترنت، ایجاد بی اعتمادی وهزینه های زیادی برای شرکتهای طراحی سایت به همراه داشت.

قرار بود در مذاکراتی با شرکتهایی که به صورت سنتی خرید و فروش دارند ، آنها را به سمت فروش آنلاین ببریم که عملا این اتفاق در مذاکرات و تصمیم گیری این شرکتها تاثیر گذارخواهد بود.

از سوی دیگرهم اکنون کلیه شرکتها هاست و سرورهای ایرانی افزایش قیمت ۳ برابری پیدا کردند و ما ناچاریم ماهانه هزینه های زیادی    (۱میلیون و ۵۰۰ هزار تومان ) برای نگه داری سرور پرداخت کنیم تا بتوانیم به ۳۵ شرکتی که پشتیبانی خدمات آنلاین آنها را برعهده داریم پاسخگو باشیم.

وی تا کید کرد: در تلاش بودیم مردم را ازخرید و فروش درفضای تلگرامی و اینستاگرامی به سمت فروشگاههای آنلاین سوق بدهیم که اتفاق اخیرموجب شد علاوه بر بی اعتمادی مردم ، جوناامید کننده ای در فضای کسب و کار ما به وجود بیاید.

« ثقفی فر»  نیز که فعال و تولید کننده نرم افزار کافه کادو و بستر فعالیت فروشگاه صنایع دستی و دست آفریدهای هنرمندان سراسر کشور است  گفت: در حال حاضر فروش همه مشتریان پایین آمده است. درطی یک هفته فقط  ۱۰ میلیون تومان ضرر کردیم.

وی تاکید کرد: نه تنها وب سایتهای آنلاین و طراحی بلکه همه فروشگاههای اینترنتی در این مدت دچار آسیب شدیدی شدند و ممکن است خیلی ها دیگر به سمت این کسب وکار نیایند چون در ماه اخیر به شدت فروششان ضعیف و فعالیتشان مختل شد.

آینده مبهم و تاریک است ، ضرر ۱۰۰ میلیونی کردیم

« بابک سهرابی» موسس وب سایت «جاجیگا» که چهار سال است درحوزه گردشگری و رزرواسیون هتل فعالیت دارد نیز به ما گفت: اتفاقی که رخ داد احساس ناامنی و مبهم و تاریک  بودن آینده شغلی برای ما بوده است.

استارتاپ جاجیگا در بستر اینترنت فعالیت دارد و اقدامات این چنینی فعالیت ما را تحت شعاع قرار داده و ممکن است هر لحظه سرمایه گذاری و عمر چند ساله ای که برای این کار گذاشتیم نابود شود.

وی افزود: میزان بازدید روزانه از سایت ما ۳۰ هزار نفر بود که در مدت چند روز قطعی اینترنت به صفر رسید و این بدترین اتفاقی بود که می توانست برای کسب و کار جاجیگا  رخ بدهد و اصلا هم آینده برای ما متصور نیست.

برای سایتهایی مشکل ایجاد شد که به سرورهای خارجی متصل بودند و ضرورت دارد استارتاپهای ما به دنبال استفاده از موتورهای جستجو گر داخلی باشند هر چند که این موتورها عدم کارآیی خود را در قطعی اینترنت نشان دادند و انگونه که باید عملکرد خوبی نداشتند. لذا بستر مطمئنی برای فعالیت استارتاپ های داخلی نیستند.

سهرابی با اشاره به اینکه درمدت زمان فعالیت این استارتاپ بیش از ۱۰۰ هزار نفر از خدمات رزرواسیون هتلهای کشور از طریق این وب سایت بهره مند شدند گفت: درطول مدت قطعی اینترنت، روزانه ۶۰ درصد کاهش فروش داشتیم که در نهایت بیش از ۱۰۰ میلیون تومان به ما ضررو خسارت وارد شد.

وی در پاسخ به اینکه آیا به انتقال سرمایه گذاری و مهاجرت فکر کرده است گفت: این موضوعی است که همه مردم به آن فکر می کنند اما برای کسب وکار جاجیگا چنین تصمیمی نگرفتیم. در حال حاضر در صدد انتقال سرورهای وب سایت به داخل کشورهستیم. متاسفانه این کار هزینه های زیادی برای استارتاپ داشته است واز سوی دیگر بستر این انتقال در کشور به خوبی فراهم نیست.

مرورگرهای داخلی بستر نامطمئن برای فعالیت استارتاپی

حدود ۸۰ شرکت کسب و کارآنلاین و استارتاپ در زیر مجموعه پارک علم و فناروری  گیلان فعالیت می کنند که بیش از ۶۰ مورد آنها تحت نظر ما قرار دارند. «علی باستی » رییس پارک علم وفناوری گیلان با اعلام این موضوع به مرور گفت: قطع اینترنت در ماه اخیر که ۱۴ روز بود ضررهای زیادی به شرکتهای زیرمجموعه ما زد که جبرانش از طریق این پارک امکان پذیر نیست. تا کنون نیز برآورد کاملی از این موضوع به دست ما نرسیده است.

وی نیز با تاکید به اینکه بسیاری از استارتاپ های استان به اینترنت و سرورهای داخلی متصل بودند گفت: برای سایتهایی مشکل ایجاد شد که به سرورهای خارجی متصل بودند و ضرورت دارد استارتاپ های ما به دنبال استفاده از موتورهای جستجو گر داخلی باشند هر چند که این موتورها عدم کارآیی خود را در قطعی اینترنت نشان دادند و آنگونه که باید عملکرد خوبی نداشتند. لذا بستر مطمئنی برای فعالیت استارتاپ های داخلی نیستند.

وی در پاسخ به حمایت پارک علم و فناوری استان از تولید و طراحی موتور جستجو گر داخلی گفت: این طرح جزو پروژه های ملی است.

باستی همچنین در خصوص حمایتهای پارک و علم فناوری گیلان از شرکتهای استارتاپی که دچارضرر و زیان شدند، گفت: حضوردر نمایشگاههای داخلی و خارجی و استقرار فیزیکی آنها در پارک، مشاوره های مالی و بازاریابی و نیز شبکه سازی بین استارتاپ های داخلی با کشورهای دیگر حضور در نمایشگاه الکامپ از جمله این حمایتها خواهد بود.

رییس پارک علم وفناوری گیلان در پاسخ به دغدغه برخی از استارتاپ های استان در خصوص هزینه بالای سرورهای داخلی و حمایتی که می توان ازآنها دراین بخش کرد گفت: کاهش هزینه های قیمت سرورهای داخلی ازعهده ما خارج است و به ما مربوط نیست.

روزانه ۵۰۰ میلیون تومان ضرر به کسب وکارها وارد شد

« شهرام کسایی » رییس انجمن صنفی نظام رایانه استان  نیز به مرور گفت: حدود ۸۰۰ عضو در زیر مجموعه نظام صنفی رایانه استان داریم که ۵۰۰ عضو اصلی و دارای فعالیت هستند.

در این بخش حداقل در طی ۲۰ روز گذشته هر کدام از اعضا به ازای هر روز یک میلیون تومان با کاهش فروش مواجه شدند. یعنی در واقع در استان روزانه  به طور میانگین ۵۰۰ میلیون تومان ضرر مالی به کسب و کارها وارد شد.

کسایی ادامه داد: ۱۳۰۰ کسب و کار آنلاین در بستر فضای مجازی استان فعالیت دارند که دارای نماد «اعتماد الکترونیک» هستند و بطور قانونی اجازه فعالیت مجازی دارند. از این تعداد و آسیبهایی که به آنها وارد شده آماری در دست نیست چرا که هیچ مجموعه ای این کسب و کارها را مدیریت نمی کند.

رییس نظام رایانه استان، برگزار نشدن نمایشگاه الکامپ بعد از ۱۲ سال پیاپی را از تبعات قطع اینترنت در گیلان عنوان کرد و افزود: بسیاری از فعالیتهای مجازی دچار مشکل هستند و تحت تاثیر قرار گرفتند.

از سوی دیگر فناوری اطلاعات اکنون از اولویت سبد اقتصادی خانواده ها خارج شده است. این درحالیست که مشابه این بحران را درسالهای گذشته پشت سر گذاشتیم  که به پیوست آن کاهش خرید اینترنتی از سوی مردم و یک رکود تورم شدیدی برای این مشاغل به وجود آمد.

تکرار این موضوع برای برخی ممکن است به بهای تغییر شغل نیز منجر شود.

سیستم گزارش گیری از درگاههای اینترنتی داخل استان وجود ندارد

«عباس قنبری» رییس اتاق اصناف سازمان صمت گیلان نیز معتقد است: به دلیل اینکه موقعیت جغرافیایی برای این کسب و کارها در فضای وب  بی معنی است، سامانه ای برای رصد این فعالیت ها وجود ندارد و نمی توان به درستی میزان آسیبها را برآورد کرد. برای پاسخ و جمعبندی این مساله نیازمند یک مانیتورینگ لحظه به لحظه هستیم که به فروش روزانه این کسب و کارها درهر روز دسترسی داشته باشد که این موضوع فعلا برای استانها غیر ممکن است. در کل سیستم دسترسی و گزارشگیری از درگاههای اینترنتی در استان وجود ندارد.

وی افزود: به دلیل اینکه میزان کاربران اینترنت و کسب و کارهای آنلاین در گیلان به نسبت کشور خیلی بالاتر است و رنکینگ مرور گیلانیان در موتورهای جستجو خیلی بیشتر بوده می توان گفت: گیلان آسیب پذیری جدی تری از قطعی اینترنت داشته است . به خصوص اینکه بسیاری از بازاریابهای شبکه ای کشور از گیلان هستند.

وی تاکید کرد: با توجه به اینکه قطعی اینترنت در سالهای گذشته نیز سابقه داشت خیلی پیشتربه موسسین این فعالیتها اطلاع رسانی کرده بودیم که بستر فعالیت خود را در شبکه  پر سرعت اینترنت ملی ادامه دهند که متاسفانه برخی به دلیل بحث های مالیاتی و وابستگی به برخی وب سایتهای خارج از کشور از انجام این کار خودداری کردند. این در حالیست که بسیاری از کسب و کارهای اینترنتی که در شبکه ملی و اینترانت داخلی حضور داشتند در زمان قطعی با مشکل مواجه نشدند. اکنون در تلاش هستیم آرام آرام این وب سایتها را از فعالیت زیرزمینی  به سمت شفاف سوق بدهیم.