مهرماه 1402، فاز دوم مرمت عمارت بلدیه رشت آغاز شد و کارگاه مرمتی شاخص ترین بنای میراثی مرکز شهر رشت، در میان حلب های سرخ محصور شد تا ایمنی ساختمان و شهروندانی که در محدوده کارگاه تامین شود.
پیمانکار پروژه، پشت حلب‌های فلزی مرمت بنا را شروع کرد که پس از بازکردن ساختمان مشخص شد، عمارت بلدیه در کمتر از100 سال به‌ویژه 50سال اخیر، تغییرات زیادی پیدا کرده است.
اما باقی ماندن حلب های سرخ دورتادور کارگاه بلدیه برای دومین سال متوالی و در آستانه سال نوروز، این روزها مورد پرسش بسیاری از شهروندان قرار گرفته است که اگر طبق وعده ها، مرمت عمارت در پایان امسال پایان می‌پذیرد، پس چرا حلب های کارگاه برچیده نمی‌شوند؟
اگرچه متولی مرمت شاخص ترین بنای میراثی تاکید دارد که به لحاظ ساختمانی، مرمت عمارت پایان یافته، ولی برای تغییرکاربری بنا به موزه، لازم است تاسیسات و تجهیزات مورد نیاز با مطالعات پژوهشی و درست انجام شود و حلب دور کارگاه باید تا مرحله احیا (و نه صرف مرمت) و تغییر کاربری مناسب باقی بماند.
محصورشدن کارگاه مرمت، بخشی از تعهدات پیمانکار پروژه است و باید ایمنی کارگاه و عابران تامین شود.
در تابلوی مشخصات پروژه مرمت عمارت بلدیه، بازه زمانی پروژه 18ماه ذکر شده است و مرمت پروژه می باید اسفندماه 1403 پایان پذیرد. حالا با نزدیک شدن به روزهای پایانی سال، برخی از کاربران فضای مجازی خواهان پاسخگویی درباره پایان پروژه هستند.
یکی از فعالان حوزه گردشگری، چند روز پیش در پست اینستاگرامی خود، تصویری از کارگاه مرمت عمارت بلدیه منتشر کرد و با انتقاد از باقی ماندن حلب کارگاه مرمت، شهرداری رشت را حلبی آباد توصیف کرد. مشابه این نوشتار در پیچ های دیگری نیز تکرار شد. اگرچه جای تقدیر دارد که هنوز هستند شهروندانی که مطالبه گری را فراموش نکرده اند، اما زیر سوال بردن نصب حلب دور کارگاه، پایه منطقی ندارد.
این پرسش، برای هفته منتهی به روز رشت نیز تکرار شد. محصورکردن کارگاه مرمت، بخشی از تعهدات پیمانکار پروژه است و باید ایمنی کارگاه و عابران تامین شود.
با نزدیک شدن به ساعت های پایانی روز، کافی است سری به پیاده راه فرهنگی بزنید، تا ببینید که دستفروشان در فقدان نظارت متولیان، به این پیاده راه هجوم آورده و لوازم فروش خود را به بدنه همین حلب کارگاه هم می‌آویزند.
از آن بدتر، کوبیدن میخ به پایه تندیس بزرگ میرزا کوچک جنگلی و آویختن بساط دستفروشان به این پایه است. حال فرض کنیم که حلبی دور کارگاه نباشد، لابد دستفروشان به دیوار عمارت بلدیه نیز میخ کوبیده و با بستن طناب، بساط خود را بیشتر در معرض دید عموم قرار می‌دهند.
نگارنده، طی این 18ماه، مطلع بودم که چگونه همین حلب مانع از حرکت های وندالیستی برخی از شهروندان ماجراجو بوده و خطراتی هم برای خود و ساختمان در پی داشته است که واگویه اش خوشایند نیست. اگرچه وظیفه هر شهروندی است که مطالبه گرانه پاسخ درست و منطقی از مسئول مربوطه دریافت نماید، اما کمی تامل و مشاهده دقیق، روشن می‌سازد که محصور کردن، بخش مهم هر کارگاه ساختمانی است تا چه رسد به عمارت بلدیه که شاخص ترین بنای میراثی مرکز استان است.
دستفروشان در فقدان نظارت متولیان به این پیاده راه هجوم آورده و لوازم فروش خود را به بدنه همین حلب کارگاه هم می‌آویزند
کلنگ احداث ساختمان اداری بلدیه سال ۱۳۰۲ خورشیدی به زمین زده شد و مهندسی ارمنی به نام «آرتم سرداراف» کار طراحی و نظارت بر ساخت آن را بر عهده گرفت. عمارتی که الکساندر ارمنی 3سال طول کشید تا آن را بسازد. اداره بلدیه از اول فروردین ماه سرداراف را به سمت مهندس بلدیه رشت با ماهی هفتاد تومان حقوق استخدام نمود و ساختمان بلدیه با الهام از معماری سنت‌پترزبورگ و با معماری کاملا مدرن اروپایی طراحی و ساخته و اردیبهشت 1305 رسما افتتاح شد.
اما طی کمتر از صد سال، این عمارت تغییرات زیادی به خود دید. تغییر برج بلدیه به برج ساعت و اضافه شدن بالکن در سالهای نخست، بارها در رسانه ها عنوان شده است. اما حافظه جمعی پس ازگذشت سال ها، فراموش کرده که این عمارت فاقد پنجره رو به معبر بوده و تماما دارای درهای بلند در هر دو طبقه بوده است.
ساختمانی که زمانی درب و پنجره های چوبی آبی رنگ داشت و از سالن روبه معبر در یال غربی، شهروندان از گیشه بلیت تهیه می‌کردند تا به سینما خورشید بلدیه و سالن تئاتر بانوان بروند. ساختمانی که برای نخستین بار بجای پل کوبی، دارای موزاییک های مدرن شده بود. تمام این تغییرات، زمانی آشکار گشت که فاز دوم مرمت عمارت بلدیه آغاز شد، موزاییک های قدیمی در کف پیدا شد.
با لایه برداری، معلوم شد برای نخستین بار رنگ روغن آبی بر درب و پنجره های چوبی نشسته بوده است و تغییرات عمیق این بنا برای مجری یعنی سازمان عمران و بازآفرینی شهرداری رشت مشخص شد. تغییراتی که موجب شد مجری، متناسب با داده های جدید، اصلاحاتی در کار مرمت ایجاد کند.
اصلاحاتی که تماما نیازمند بررسی و تایید شورای فنی میراث فرهنگی به عنوان ناظر عالی بر مرمت بنای بلدیه است.
طی کمتر از صد سال، این عمارت تغییرات زیادی همچون تغییر برج بلدیه به برج ساعت و اضافه شدن بالکن در سالهای نخست به خود دید
پروژه مرمت از زمان بندی عقب نیست
رئیس سازمان عمران و بازآفرینی فضاهای شهری، پیرامون فاز دوم، مرمت عمارت بلدیه می‌گوید: قرارداد فاز دوم، 18 ماهه بوده و خوشبختانه پروژه مرمت از زمان بندی عقب نیست. تنها مشکل، رفع معارضاتی همچون خرید یا تهاتر دو بانک سپه و ملت و واحد تجاری جنب آن است که در ادوار گذشته واگذار شده و واحد حقوقی و املاک شهرداری، باید از طریق مجاری حقوقی و اداری رضایت سرقفل داران را جلب کرده و واحدهای مذکور به مجموعه عمارت بلدیه ملحق گردد. واحدهایی که در زمان حضور در بنا، مداخلاتی در بنا داشته اند.
« امید اکبری»، با اشاره به واگذاری بخشی از عمارت بلدیه به داروخانه کارون نیز گفت: باوجود اتمام قرارداد این واحد تجاری، سازمان عمران به عنوان مجری پروژه مرمت، به سختی و با چندماه تاخیر توانست داروخانه کارون را جابجا و مرمت را ادامه دهد.
وی، افزود: عمارت بلدیه رشت تاکنون مرمت اساسی نشده بود و پس از زلزله سال 1369 تنها مقاوم سازی بخشی از سقف و برج بلدیه که فروافتاده بود، انجام شده بود.
اکبری، با بیان اینکه پروژه مرمت بلدیه، بزرگترین پروژه مرمتی کشور به لحاظ ریالی در سال جاری بوده است، گفت: باوجود میراثی بودن این بنا، اداره کل میراث فرهنگی گیلان، اعتباری برای مرمت تخصیص نداده و تمام پرداخت های پیمانکار از سوی شهرداری رشت صورت گرفت و میراث فرهنگی تنها نظارت عالیه مرمت را برعهده دارد.
وی، یادآور شد: مرمت اساسی شامل؛ مرمت یال غربی بام، واچینی خرپاها، احداث لمبه کوبی، اجرای شیوه سنتی حلب زنی بام(زاموخ)، احداث ناکش و زهکش(سیستم دافع رطوبت در داخل و خارج بنا)، مقاوم سازی تیرهای میانی ساختمان، نماسازی و تعویض درب و پنجره های فرسوده و تعویض درب و پنجره های برج بلدیه، به اتمام رسیده است.
باوجود میراثی بودن این بنا، اداره کل میراث فرهنگی گیلان، اعتباری برای مرمت تخصیص نداده و تمام پرداخت های پیمانکار از سوی شهرداری رشت صورت گرفت
مطالعه و نظارت مرمت عمارت بلدیه بر عهده، حوزه بازآفرینی سازمان بوده و معاون بازآفرینی سازمان عمران نیز توضیح می‌دهد: مرمت یک عمارت تاریخی از احداث یک بنا بسیار سخت تر است.
باوجود آنکه مطالعات مرمت این پروژه با شرکت مشاور ذی صلاح انجام شده و نقشه های آماده در اختیار پیمانکار قرار گرفته شد، موقع بازکردن هر ساختمان میراثی، موارد پیش بینی نشده رخ می‌دهد.
پیدا شدن فاضلاب سنتی در کف بنا و پی تماشاخانه قدیمی در حیاط
در همین رابطه معاون بازآفرینی سازمان عمران افزود: در عمارت بلدیه نیز پس از بازکردن ساختمان و رفع اندود دیوارها، متوجه شدیم بنای اصلی بلدیه، تنها در یک زوم و در ضلع جنوبی و روبه میدان بوده و اتاق های ضلع شمالی در ادوار بعدی به بنا اضافه شده است. زوم شمالی دراصل سالن بزرگی با ستون‌های چوبی بوده که بعدها با ایجاد دیوارهای حائل تبدیل به اتاق های متعدد برای بخش اداری شده است.
ضلع جنوبی طاق های آجری دارد و ضلع شمالی، ستون های چوبی داشته است. نشانه های زیادی ما را به این نتیجه رساند.
از جمله پیدا شدن طاق های فاضلاب شهری که درست از کف ضلع شمالی عبور کرده بود و همچنین پی ساختمان سینما بلدیه که در حیاط بوده و بعدها تخریب و بجای آن ساختمان چند طبقه اداره مخابرات ساخته شده است و یا چاه عمیق در کف یال شرقی.
درواقع عمارت بلدیه در زوم جنوبی و در مرکز قرار گرفته بود و دورتادور آن باز بوده و بعدها با اضافه شدن بخش‌های مختلفِ کتابخانه ملی، فضای دورتادور کوچک و مسدود شده است.
«خاطره محجوب»، با بیان اینکه هرنوع تغییراتی خارج از نقشه مطالعاتی، نیازمند اخذ مجوز مجدد از میراث فرهنگی و تایید شورای فنی میراث است افزود: عمارت بلدیه چون معماری غیر بومی دارد، فاقد گربه رو بوده و عدم کرسی چینی متناسب با اقلیم گیلان، موجب ازدیاد رطوبت از کف در بنا شده بود. بنابراین پس از رطوبت زدایی، ناکش هایی برای هوادهی در حاشیه و دورتادور دیوارها ایجاد شد.
تا تکمیل نهایی پروژه یعنی احیا و تغییرکاربری و تحویل موقت ساختمان، بخش کارگاهی محصور می‌ماند تا ایمنی ساختمان و عابران تامین شود
محجوب همچنین گفت: پیدا شدن فاضلاب سنتی در کف بنا و پی تماشاخانه قدیمی در حیاط، همچنین تغییرات در اتاقک برج و حذف یا نگه داشتن بالکن (که الحاقی است)، همچنین اصلاح مداخلات انجام شده در واحدهای تجاری که در تملک شهرداری نبودند، همگی چالش هایی است که زمان زیادی را از عوامل اجرایی گرفت، با این حال فاز دوم مرمت 83 درصد پیشرفت فیزیکی داشته و از زمان بندی عقب نیست. و امیدواریم مدیران عامل بانک های یاد شده، با شهرداری همکاری کنند.
وی افزود: فاز بعدی پروژه، ایجاد تاسیسات مکانیکی، تهویه مطبوع و برق، سیستم ایمنی و اطفای حریق، همچنین مطالعه برای نورپردازی ساختمان و تصمیم گیری برای ریز فضاهای متنوع متناسب با نوع کاربری(مثلا موزه شهر) است.
بنابراین تا تکمیل نهایی پروژه یعنی احیا و تغییرکاربری و تحویل موقت ساختمان، بخش کارگاهی محصور می‌ماند تا ایمنی ساختمان و عابران تامین شود.
محجوب، از صبوری شهروندان تقدیر کرد و گفت: احداث این عمارت 3سال به طول انجامید و مرمت یک بنای تاریخی چون ظرافت های خاص خود را دارد، طبیعتا زمانبر است و شهروندان اجازه دهند مدیریت شهری با آرامش و بدون حاشیه، تغییرکاربری مناسبی را برای عمارتی ببیند که پیشانی این شهر است.
نظرات بسته شده است.