گرانی خوراکی‌های شب یلدا کام‌ها را تلخ کرده و سبب شده تا بسیاری از مردم با دست خالی به خانه‌های‌شان بازگردند. افزایش قیمت ها همزمان با صعود قیمت دلار سرسام آور است و فرصت خرید را از قشر کم درآمد گرفته و بسیاری از شهروندان با جیبهای خالی از پس هزینه های این شب برنمی‌آیند.
قیمت آجیل شب یلدا در قسمت عمده فروشی به بیش از هر کیلو ۷۵۰ هزار تومان رسیده؛ قطعی‌های مکرر برق که هر ساعت یکی از نقاط شهر را در خاموشی مطلق فرو می‌برد، همه از جمله کاسبان بازار را سردرگم و کلافه کرده است و در این میان مردم نیز قدرتی برای خرید شیرینی، میوه و سایر اقلام خوراکی ندارند. حتی خبر واریز سود سهام عدالت در شب یلدا که توسط رسانه‌های دولتی به شکل گسترده‌ای بازتاب داده شد هم نتوانست به بازار شب یلدا رونقی ببخشد.
تورم آبان امسال به بالاترین نرخ ۱۴۰۳ رسید. رئیس کل بانک مرکزی اعلام کرد که در آبان‌ماه امسال، نرخ تورم نقطه به نقطه مصرف‌کننده به ۳۵.۳ درصد و تورم سالانه به ۳۷.۳ درصد رسیده است. کارشناسان اقتصادی اما معتقدند نرخ تورم بسیار بیشتر از عددهای اعلامی است و سبد مصرفی خانوارهاست که همه چیز را نشان می‌دهد.
اندکی تأمل در نوع رفتارهای مالی مردم در مناسبت‌هایی مانند خریدهای شب یلدا نشانگر این است که به علت افت شدید قدرت خرید مردم، هزینه کرد خانوارها برای سایر اقلامی که به عقیده آنان در این شرایط تورمی و گرانی اجناس، غیرضروری محسوب می‌شوندکاهش محسوسی پیدا کرده است.
«علیرضا ارزانی ممقانی» رییس کارگروه آجیل و خشکبار اتاق اصناف ایران اعلام کرده است: امسال قیمت عمده فروشی آجیل از ۳۰۰ تا ۷۵۰ هزار تومان متغیر است و هر چند قیمت‌های امسال نسبت به سال گذشته تغییر نکرده اما قدرت خرید مردم برای آجیل شب یلدا تا ۵۰ درصد افت داشته است.
آنطور که علیرضا ارزانی ممقانی می‌گوید: ظاهرا تنها کمبودی که در یلدای امسال دیده می‌شود کمبود خریدار است و مردم با حداقل خرید یلدای امسال را سپری می‌کنند. این شرایط در تمام نقاط کشور از جمله گیلان و شهر رشت هم صادق است. فروشگاه‌ها و مراکز عرضه‌ای که گاه و بیگاه از خریدار پر هستند اما کاهش قدرت خرید و گرانی‌ها اجازه نمی‌دهد خریدی آنچنانی انجام شود.
کاهش قدرت خرید و تورم که در ایامی مانند خریدهای شب یلدایی به خوبی آثار خود را نشان می‌دهد گاهی حتی صحنه‌هایی را رقم می‌زند که عجیب است. همین دو هفته پیش بود که ازدحام جمعیت عظیمی از مردم برای خرید تخفیفی از یک فروشگاه در یخسازی رشت، خیابان‌های شهر را دچار ترافیک سنگین کرد و پلیس مجبور به بستن این فروشگاه شد.
رییس کارگروه آجیل و خشکبار اتاق اصناف ایران اعلام کرده: امسال قیمت عمده فروشی آجیل از ۳۰۰ تا ۷۵۰ هزار تومان متغیر است و هر چند قیمت‌های امسال نسبت به سال گذشته تغییر نکرده اما قدرت خرید مردم برای آجیل شب یلدا تا ۵۰ درصد افت داشته است.
تنور داغ گرانی بسیاری از مردمی که در این چند روز منتهی به شب یلدا در بازار و خیابان‌های سطح شهر رشت قدم می‌زنند را تحت تأثیر قرار داده است. بسیاری از قشرهای مختلف مردم معتقدند برپایی یک سفره تقریبا ساده شب بلدایی هزینه‌ای چند میلیونی روی دست آنان می‌گذارد.
متاسفانه به دلیل تعطیلی چند روزه ادارات و بازرسانی و ناظران، نمایشگاه‌های فروش اجناس و اقلام یلدایی نیز برپا نشد تا همه چیز دست به دست هم بدهد و بازار شب یلدایی را از رونق بیاندازد.
بر اساس نرخنامه مشخص شده قیمت میوه و سبزیجات در میادین میوه تره‌بار، انار شیراز از ۲۵ تا ۹۰ هزار تومان، انار دماوند از ۴۰ تا ۱۲۰ هزار تومان، انار ساوه از ۲۰ تا ۶۰ هزار تومان، پرتقال شمال ۱۲ تا ۴۰ هزارتومان، هندوانه ۸ تا ۱۷ هزار تومان، نارنگی یافا ۲۰ تا ۵۰ هزار تومان، سیب قرمز ۸۹ هزار تومان و پرتقال شهسواری ۳۹ هزار تومان قیمت‌گذاری شده است.
در بخش آجیل و خشکبار اما افزایش قیمت‌ها شدید است. قیمت آجیل چهار مغز درجه یک (پسته، بادام درختی، فندق و بادام هندی) در عمده‌فروشی حدود هر کیلو ۷۰۰ هزار تومان و در خرده‌فروشی از هر کیلو ۷۵۰ تا ۹۰۰ هزار تومان است. آجیل چهار مغز اقتصادی درجه ۲ نیز در خرده فروشی از هر کیلو ۴۵۰ تا ۵۵۰ هزار تومان به فروش می‌رسد.
قیمت آجیل هفت مغز نیز در خرده‌فروشی از هر کیلو ۹۵۰ تا هر کیلو یک میلیون و ۵۰ هزار تومان فروخته می‌شود، در حالیکه قیمت یک کیلو آجیل سه مغز کمتر از ۷۰۰ هزار تومان است.
علاوه بر این برخی از بسته‌بندی‌ها شامل چهار مغز یلدایی با وزن ۸۰۰ تا ۱ کیلوگرم به قیمت بیش از یک میلیون تومان به فروش می‌رسد و پک کادویی و طرحدار آجیل شب یلدا هم حدود یک میلیون و ۲۰۰ هزار تومان قیمت دارد.
موج گرانی شب یلدا فقط در بخش میوه و آجیل نیست و بازار شیرینی را هم به شدت درگیر کرده است. شیرینی نسبت به سال گذشته افزایش چشمگیری در قیمت‌ها پیدا کرده است. برخی از فعالان صنفی از کاهش ۵۰ درصدی خرید شیرینی نسبت به سال گذشته خبر می‌دهند.
بررسی فروشگاه‌های اینترنتی نشان می‌دهد؛ شیرینی تر مخلوط با وزن یک کیلو و ۲۰۰ گرم، ۳۰۰ هزارتومان قیمت‌گذاری شده است. شیرینی تر دسری هم با همین قیمت در بازار عرضه می‌شود. شیرینی خشک نارگیلی به عنوان یکی از محبوب‌ترین شیرینی‌ها با حجم یک کیلو و ۲۰۰ گرم ۳۲۰ هزار تومان به فروش می‌رسد. شیرینی دانمارکی هم به ازای هر کیلوگرم با قیمت ۲۲۴ هزار تومان در اختیار مصرف‌کننده قرار می‌گیرد.
حمید انزانی، رییس اتحادیه خشکبار و قنادان شهرستان رشت: از آنجا که قدر خرید مردم کاهش پیدا کرده است؛ بنابراین شیرینی و آجیل و خشکبار به کالای لوکس تبدیل و از سبد خرید خانوار خارج شده است.
گیلان با آنکه یکی از قطب مهم تولید آبزیان و صید ماهیان استخوانی است اما کمتر سفره‌ای در استان پیدا می‌شود که در شب یلدا با غذای دریایی مزین شود. نرخ ماهی در پاییز طلایی و سرد گیلان روبه بالا است. ماهی سفید از کیلویی ۴۰۰ هزار تومان به بالا شروع می‌شود و ماهی آزاد نیز با کیلویی ۱۵۰ تا ۲۰۰ هزار تومان به عرضه می‌شود.
مرغ هم به عنوان یکی از کالاهای اساسی سبد خانوار، در یکی دو روز مانده به شب یلدا در کانال ۸۰ تا ۹۰ هزار تومانی قرار گرفت. تا مردم در شب یلدا برای تهیه این قلم کالا هم به شدت در مضیقه باشند. حتی خبر واریز سود سهام عدالت در شب یلدا که توسط رسانه‌های دولتی به شکل گسترده‌ای بازتاب داده شد هم نتوانسته به بازار شب یلدا رونقی ببخشد.
شیرینی و آجیل به کالای لوکس تبدیل شده‌اند
«حمید انزانی» رییس اتحادیه خشکبار و قنادان شهرستان رشت در همین خصوص به مرور گفت: از آنجا که قدر خرید مردم کاهش پیدا کرده است؛ بنابراین شیرینی و آجیل و خشکبار به کالای لوکس تبدیل و از سبد خرید خانوار خارج شده‌اند. این وضعیت هرساله روند افزایشی دارد و با توجه به اینکه هزینه‌ها با درآمدها همخوانی ندارد مردم بیشتر به سمت تأمین کالای اساسی خود سوق پیدا کرده‌اند.
وی افزود: بخش زیادی از اعضای اتحادیه آجیل، خشکبار و شیرینی مغازه‌های استیجاری دارند و با توجه به افزایش شدید بهای اجاره، نمی‌توانند حتی کار خود را در همین بازار شب عید و شب یلدا توسعه و رونق بدهند. آجیل جزو اقلامی است که اگر در بازار شب عید و شب یلدا به فروش نرسد دیگر آنطور که باید قابلیت عرضه ندارد. با این حال تمام تلاش آنها این است که سود حداقلی را در نظر بگیرند تا بتوانند کالای خود را عرضه کنند.
رییس اتحادیه آجیل و خشکبار رشت اضافه کرد: قیمت اقلامی مانند پسته به دلایلی مانند عدم صادرات و افزایش محصول، نسبت به سالیان افزایش چندانی نداشته است. بادام درختی و فندق نزدیک به ۸۰ تا ۱۰۰ درصد افزایش داشته است. مابقی اقلام هم رشد متعادل ۱۰ تا ۱۵ درصدی را تجربه کردند. در بخش شیرینی هم هر کیلوگرم شیرینی خشک از ۱۵۰ هزار تومان و ۱۸۰ هزار تومان شروع می‌شود تا ۴۰۰ و ۵۰۰ هزار تومان.
وی افزود: قیمت مواد مصرفی در بخش شیرینی مانند تخم مرغ، شکر و روغن نسبت به سال گذشته افزایش داشته است. کلا محصولات قنادی با توجه به افزایش نرخ تورم و قیمت مواد اولیه رشدی بین ۲۰ تا ۳۰ درصدی داشته‌اند. ناگفته نماند که صنف آجیل فروشان و قنادان تحت فشارند و به مثابه سایر عرضه کنندگان در چند مورد عرضه کننده و در سایر موارد مصرف کننده هستند.
عرضه میوه شب یلدا در بسته‌بندی‌های کوچک‌تر
«رضا گلریز» رییس اتحادیه میوه و تره بار شهرستان رشت و حومه هم در مورد وضعیت بازار و میزان استقبال مردم به مرور گفت: میزان بار میوه عرضه شده در میادین در وضعیت بسیار خوبی است. با توجه به اینکه قدرت خرید مردم کاهش پیدا کرده و افزایش نرخ تورم را هم شاهدیم برای رفاه حال مردم بسته‌بندی میوه را کوچک‌تر کردیم تا مردم بتوانند با قیمت‌های عمده‌فروشی، راحت‌تر خرید کنند.
رضا گلریز، رییس اتحادیه میوه و تره بار شهرستان رشت و حومه: میزان بار میوه عرضه شده در میادین در وضعیت بسیار خوبی است. اما با توجه به اینکه قدرت خرید مردم کاهش پیدا کرده و افزایش نرخ تورم را هم شاهدیم برای رفاه حال مردم بسته‌بندی میوه را کوچک‌تر کردیم.
وی ادامه داد: در سال‌های گذشته بسته‌بندی میوه ۱۸ کیلویی یا مثلا ۲۰ کیلویی بود امسال با تمهیداتی که در سطح میادین بار اندیشیدیم بسته‌بندی‌های دو کیلوگرمی را برای خرید خانوار موجود کردیم. عرضه میوه در بسته‌بندی‌های کوچک، باعث شده میزان استقبال مردم افزایش پیدا کند.
رییس اتحادیه میوه و تره بار شهرستان رشت و حومه گفت: امسال هندوانه درجه یک در میادین بار بین هر کیلوگرم ۱۴ هزار تومان تا ۱۵ هزار تومان به فروش می‌رسد و قیمت مابقی اقلام هم با توجه به فراوانی بارهای رسیده، متعادل است و با توجه به این حجم تورمی که در کشور شاهدش هستیم افزایش قیمت چندانی را به نسبت سال گذاشته نداشته است. در واقع اگر به قیمت سایر اقلام خوراکی نگاه کنیم قیمت میوه خیلی معقول و متناسب است. بار فروشان هم در روزهای منتهی به شب یلدا بار زیادی خریداری کردند تا بازار به خوبی تحت پوشش قرار گیرد.
رضا گلریز همچنین اضافه کرد: بازرسی اصناف، بازرسان صنعت و معدن و تعزیرات حکومتی نظارت‌های لازم را انجام می‌دهند تا بازار شب یلدا دچار نوسانات قیمتی نشود.
گفتنی است؛ مردم از گرانی و گرانفروشی گلایه می‌کنند و در عوض مسئولان می‌گویند گرانی داریم اما گرانفروشی نداریم و پای نرخ و ارز و تحولات منطقه و جهان را در این گرانی دخیل می‌دانند. اما سیر تحولات اقتصادی و نتایج مقایسه آماری وضعیت خانوارها به نسبت سال گذشته نشان می‌دهد؛ ورشکستگی اقتصادی در یک قدمی است؛ معیشت همچنان در مسیر سقوط قرار گرفته و پاسداشت سنت‌هایی قدیمی مانند شب یلدا در سایه سنگین گرانی‌های بی‌پایان، فرو رفته است.
