“و چه چیزی زیباتر از مرگ به پای عشقت ” ! این جمله‌ای است از زبان ذکاءالملک فروغی نویسنده و سیاستمداری که قصه‌ی زندگی‌اش و دوران پرهیاهویی که در آن زیست، دستمایه کتاب «سبز، سفید، سرخ» اثر جهانگیر شهلایی شد.
رمان «سبز، سفید، سرخ» در غروب زیبای پاییزی با حضور نویسنده، «رضا نوزاد» پژوهشگر گیلانی و نسیم فلاح منتقد داستان در کتابفروشی چشمه رشت رونمایی شد.
کتاب روایتِ داستانی زندگی محمدعلی فروغی ملقّب به ذُکاءُالمُلک، نویسنده و سیاستمدارِ زاده‌ی ۱۲۵۶و درگذشته ۱۳۲۱ است که در دوره پهلوی سه بار به‌عنوان نخست وزیر به کشور خدمت کرد.
هم او که در سخنرانی اش هنگام گرفتن رای اعتماد از مجلس گفت: ” من ذکاءالملک فروغی، خدمتگزار ایرانم و می‌دانم این خاک از این روزها کم ندیده است. چشم‌های اجنبی تا بوده، دنبال این خاک بوده، اما من شما مردم را به آرامش و خویشتن‌داری دعوت می‌کنم… این روزها هم می‌گذرد و ما و شما و ایران همچنان باقی خواهیم ماند. ایران باقی خواهد ماند و این‌ها می‌آیند و می‌روند و حوائجی دارند. آنچه می‌ماند ایران است”.
رمان «سبز، سفید، سرخ» روایتِ داستانی زندگی محمدعلی فروغی با حضور نویسنده، رضا نوزاد پژوهشگر گیلانی و نسیم فلاح منتقد داستان در کتابفروشی چشمه رشت رونمایی شد.
در ابتدا تاریخ بود، سپس قصه و در آخر افسانه
«نسیم فلاح» منتقد داستان در این مراسم گفت: «سبز،سفید،سرخ» چهارمین اثر جهانگیر شهلایی به برهه‌ای از زندگی فروغی پرداخته که سرنوشت سیاسی ایران تحت تاثیر جنگ جهانی دوم قرار گرفته و اتفاقات بسیاری در حال رخ دادن بود چندان که بیم تجزیه کشور وجود داشت.
رمان شهلایی حکایت زندگی مردی‌است که وجودش به عبور کشور از مرحله‌ای بحرانی و نجاتش از جنگ و تجزیه کمک کرد. در واقع نویسنده با رمانش توجه ما را به این تکرار دایره‌وار تاریخ جلب می‌کند. آمدن و رفتن و کشمکش بین قدرتها برای تسلط و در آخر، کشوری‌که با هزاران زخم هنوز پابرجاست. و تمامی کلام این کتاب همین است. آنچه می‌ماند ایران است.
وی با اشاره به جذابیت داستانی اثر اظهار داشت: هنگامی که از واقعه تاریخی در داستان سخن می‌گوییم همیشه این خطر وجود دارد که کار به سمت گزارش دهی بلغزد و اثر روایت‌گری تاریخ باشد و معمولا هم مطالعه تاریخ برای خوانندگان سخت و خسته کننده است .
فلاح تاکید کرد: وارد کردن تاریخ به داستان موجب جذب خواننده و پی‌گیری رویدادها توسط مخاطب اثر می‌شود. نویسنده با استفاده از عنصر خیالی که خلق کرده و چیزهایی که در زندگی معمولی آدم ها رخ می‌دهد ما را به زیبایی و با شیوه‌ای جذاب با گذشته فروغی و تاریخ آن دوران آشنا کرده است.
وی افزود: در صحنه بسیار درخشانی از کتاب، فروغی مدام خواب مادرش را می‌دیده ولی مادرش به او پشت کرده بوده، صحنه‌ای که فروغی در مجلس به این نتیجه می‌رسد که انتخاب درستی کرده مادرش در رویا به سمت او بر می گردد و لبخند می‌زند؛ و می شود این را به رابطه‌ی ما و وطن‌مان تعمیم داد، رابطه انسان و مادر و وطن که مثل مادر ما است.
ادیب سیاستمدار
رضا نوزاد با تجلیل از تلاش جهانگیر شهلایی برای نوشتن این کتاب گفت: نویسنده بار یک کار تحقیقی را درباره محمد علی فروغی، دوران زمامداری و زندگی اش را بر دوش کشیده است.
وی در ادامه محمد علی فروغی را این گونه توصیف کرد: ادیب سیاستمدار، سیاستمدار ادیب، دوستدار ایران و بالندگی اش کسی که در مکتب پدری فرهیخته درس آزادگی آموخت و سالهای فراوان در خدمت فرهنگ و سیاست بود. پدرش محمد حسین ذکاءالملک متخلص به فروغی بنیانگذار نخستین روزنامه یومیه ایران با نام تربیت در تهران بود.
کتاب روایتِ داستانی زندگی محمدعلی فروغی ملقّب به ذُکاءُالمُلک، نویسنده و سیاستمدارِ زاده‌ی ۱۲۵۶و درگذشته ۱۳۲۱ است که در دوره پهلوی سه بار به‌عنوان نخست وزیر به کشور خدمت کرد.
در مدرسه دارالفنون کسب دانش کرد. نخست در طب شروع به تحصیل داشت اما پس از مدتی منصرف شد و در ادبیات و فلسفه تحصیل کرد. معلم سرخانه احمد شاه قاجار بود. تا سه دهه اول زندگی اش به سیاست آلوده نشد پس از آن نمایندگی و ریاست مجلس، ریاست دیوان عالی کشور، وزارت امور خارجه و مالیه را در دولت‌های قاجار و پهلوی اول و دوم به عهده داشت و سه دوره نیز نخست وزیر بود.
برخی او را مجری سیاست‌های انگلیس در ایران می‌دانند و خائن؛ و در مقابل بسیاری بر ایران پرستی‌اش پای می‌فشارند و دیدگاه‌های عدم وابستگی‌اش را باور دارند. به هر روی او در بحرانی‌ترین برهه تاریخ ایران پا پس نکشید و در بالاترین مقامات کشوری انجام وظیفه کرد.
و اما ادبیات و مدرنیته بر چهره سیاسی‌اش می‌چربد کسی که به تحولات اجتماعی معتقد بود و خرافات را نمی‌پسندید به نقاشی علاقه داشت و نقاشی هایی از دوران جوانی وی به جا مانده به موسیقی علاقه داشت و مخالف تغییر خط فارسی بود . فرانسه، انگلیسی و عربی را به خوبی صحبت می‌کرد. از موسسان انجمن آثار ملی در ۱۳۰۱ و فرهنگستان ایران در ۱۳۱۴ بود. از جوانی به تصحیح متون کهن پارسی تالیف و ترجمه آثار فلسفی ادبی و نمایشنامه همت گماشت و آثار فراوانی از خود به جا گذاشت که با گذشت ۸۰ سال همچنان خواندنی است.
شهلایی در این کتاب روایتی از اخرین روزهای نخست وزیری محمدعلی فروغی را از زبان خودش به صورت داستانی ارایه داده است. روایت کتاب از انسجام لازم برخوردار است و خواننده را با خود به درازنای دوره ای از تاریخ معاصر می برد .
فروغی بودن کار بسیار سختی است. یک وارستگی پیامبرگونه ای می‌خواهد که در برابر خواسته های شخصی و سود شخصی ات قرار بگیری برای یک خیر بزرگ‌تر . فروغی صد سال پیش تمام دنیا را گشته بود و آدم بسیار عجیبی است
کتابی تقدیم به ایران
«جهانگیر شهلایی» نویسنده اثر در سخنانش با بیان این که ادبیات تالیفی در کشور ما به خودی خود همیشه مظلوم است افزود: قضیه نوشتن کتاب از روزی برای من آغاز شد که تصمیم گرفتم مجموعه داستان قبلی‌ام «شهرهای منهدم شده» را به سرزمینم ایران تقدیم کنم. همسرم پیشنهاد داد به جای این کار برای ایران بنویسم .
وی افزود: با شناخت شخصیت محمد علی فروغی و این که در کل زندگی‌اش در چه موقعیت‌های سختی قرار داشته و چه انسان وارسته ای بوده به این نتیجه رسیدم چه چیزی بهتر از قصه ذکاءالملک. قصه پیرمردی که ناگهان به خدماتش نیاز می‌شود و با وجود به ناحق کنار گذاشته شدن برای طی کردن راهی که فکر می‌کند درست تر است، پا روی غصه‌ها و خواسته‌های قلبی‌اش می گذارد.
فروغی بودن کار بسیار سختی است. یک وارستگی پیامبرگونه ای می‌خواهد که در برابر خواسته های شخصی و سود شخصی ات قرار بگیری برای یک خیر بزرگ‌تر . فروغی صد سال پیش تمام دنیا را گشته بود و آدم بسیار عجیبی است . به برکت خود عالیجناب فروغی از اردیبهشت که این رمان چاپ شد خوانده شده و خیلی ها کتاب را دوست داشتند و این انرژی خوبی به من می داد.
لزوم خواندن آثار نویسندگان ایرانی
فرهاد قربان زاده مدیر کتابفروشی چشمه رشت نیز در سخنانی گفت: در کشور ما هنگام توصیه به کتاب خوانی یا معرفی کتاب بیشتر به کتاب های ترجمه شده توجه می شود .چرا که برای ترجمه کتاب بهترین آثار را به واسطه ریسک کمتری که در فروش ممکن است داشته باشد ترجمه می شود .
وی با اشاره به این که رابطه بایسته بین آثار نویسندگان ایرانی و مخاطب وجود ندارد افزود: پیشنهاد من به اهل مطالعه این است که کتاب های نویسندگان ایرانی را بیشتر بخوانیم.
عکس: محمد پورعبدالله
