چهارشنبه‌ای که پشت سرگذاشتیم، در سایه‌سار آسمان شهر انزلی از وزش نسیم داستان و آوای دلنشین زبان مادری نشان داشت. «گیلکی چارشمبه ن» نام نشست‌های ماهانه‌ی داستان گیلکی است که به همت مرکز انزلی‌پژوهی طویلی برگزار می‌شود.
و اما دومین نشست گیلکی چارشمبه‌ن در یازدهمین روز از خرداد به مروری کوتاه بر تاریخچه‌ی داستان گیلکی و همچنین خوانش داستان کوتاه «قرنطینه»نوشته‌ی «علیرضا بشردوست» اختصاص یافت.
«امین حق‌ره» فعال فرهنگی و از برگزارکنندگان «گیلکی چارشمبه ن»، حرکت در مسیرتوسعه‌ی ادبیات گیلکی با لحاظ کردن فعالیت‌هایی چون خوانش داستان گیلکی و در ادامه فراهم آوردن فضای مناسب در راستای خلق داستان گیلکی از سوی علاقمندان به این عرصه و همچنین افزایش توانمندی‌های نویسندگان را از اهداف این حرکت فرهنگی دانست و اظهار داشت: متاسفانه با وجود پیشینه‌ی فرهنگی درخشان گیلان، ما با خلاء در فرهنگ مکتوب گیلکی روبرو هستیم، اما امیدواریم این چالش با ظهور و بروز چهره‌هایی که علاقمند به این نوع تجارب هستند، بر طرف شود.
مروری بر پیشینه‌ی داستان گیلکی
«میرعماد موسوی» گیلکی‌پژوه و یکی از گردانندگان نشست‌های داستانی «گیلکی چارشمبه‌ن» در این جلسه نگاهی به پیشینه‌ی نوشتار و داستان گیلکی داشت و بیان کرد: احتمال این که متن‌های بسیاری به زبان گیلکی وجود داشته باشد، هست اما آنچه که ما از وجودش مطلعیم یکی «تفسیر کتاب الله» است که به تفسیر و ترجمه‌ی بخش‌هایی از آیات قرآن اختصاص یافته است. این اثر نوشته‌ی «ابوالفضل بن شهردویر دیلمی » در نیمه‌ی دوم قرن هفتم هجری است. اثر دیگر دیوان «پیرشرفشاه دولایی» است که در قرن هشتم می‌زیست. پیرشرفشاه شاعر و عارف بود و در مکاتب صوفیه هم شخصی نامدار است. همچنین در موسیقی و ترانه‌ی گیلکی نیز طریقه‌ای به نام پیرشرفشاهی وجود دارد. لازم به ذکر است که اکثر اشعارش در قالب دو بیتی بود و به گویش غرب گیلان سروده شده بود. همچنین کتاب دیگری وجود دارد به نام «ترجمه‌ی مقامات حریری» که نویسنده‌اش معلوم نیست و تنها می‌دانیم در مقطع زمانی ۸۰۰ تا ۱۰۰۰ هجری قمری یعنی دوره‌ی خاندان کیایی نوشته شده است.
وی افزود: اوایل قرن ۱۴ هجری خورشیدی هم کتابی به نام «تازه قانون» منتشر شد که ترجمه‌ای از «عهد جدید» است.
دوره‌ی معاصر
موسوی در بخشی از سخنانش نگاهی به مجموعه اشعار گیلکی انتشار یافته در دوره‌ی معاصر داشت و سپس از مجله‌ی دامون سخن گفت و یادآور شد: اولین شمارهی دامون، بهار سال ۱۳۵۸ با سرمقاله‌ای به زبان گیلکی به چاپ رسید و در کار نبودن هیچ توضیحی برای انجام این کار خود از جدیت چنین حرکتی نشان داشت. بدین ترتیب تا پایان انتشار دوره‌ی اول دامون این حکایت باقی بود و متونی ادبی به زبان گیلکی و همچنین تالشی در این نشریه انتشار یافت. البته هیچ کدام از این متون، داستان نبودند و صرفا نوشتارهای ادبی بودند که به گویش‌های مختلف زبان گیلکی تحریر و منتشر می‌شدند. و اما پایه گذار دامون «محمدتقی پوراحمد جکتاجی » با همکاری تعدادی از افراد بود که در همین زمان گروه «کانون نویسندگان گیلان» را نیز تشکیل دادند.
این فعال فرهنگی با بیان این که خرداد ۵۸ چهارمین و آخرین شمارهی دوره‌ی اول دامون منتشر شد، اظهار داشت: اواخر سال ۱۳۵۸ انتشار دوره‌ی دوم دامون آغاز شد. لازم به ذکر است که شمارهی پنجم آن در سال ۱۳۵۹ یک داستان گیلکی اثر «فریدون نوزاد» در خود داشت. این حرکت ادامه یافت و داستان‌هایی از آثار نویسندگانی چون «محمد بشرا» کنار متونی که با موضوعات مختلف در این نشریه به زبان گیلکی منتشر می‌شد، به چاپ رسید تا این که دامون سال ۱۳۶۰ توقیف شد و پس از آن آقای جکتاجی از سال ۱۳۷۱نخستین شمارهی «گیله وا» را منتشر کرد و از همان نخستین شماره تا به امروز بصورت جدی به انتشار داستان گیلکی همت گماشته است. در واقع حدود ۳۰۰ تا ۴۰۰ داستان کوتاه گیلکی تا کنون در مجله‌ی گیله وا منتشر شده است.
داستان گیلکی در خانه‌ی فرهنگ گیلان
موسوی تشکیل جلسات داستان گیلکی در خانه‌ی فرهنگ گیلان به همت محمد تقی جکتاجی و جمعی از نویسندگان را اتفاق مهم دیگری در عرصه‌ی آفرینش داستان گیلکی و نقد داستان گیلکی دانست و افزود: انتشار داستان گیلکی در مجلات دیگری هم رواج یافت و سال ۱۳۸۴ دو مجموعه داستان «بنفشه‌گول» اثر «محمدحسن جهری» و «پیله برفی سال» نوشته‌ی «محمود طیاری» منتشر شد و از آن پس نیز انتشار کتاب‌های داستان گیلکی ادامه یافت.
وی «هادی غلام‌دوست» و «مسعود پورهادی» را از معروف‌ترین و مهم‌ترین داستان‌نویسان گیلکی در نسل اول دانست و از نویسندگان مهم دیگری در این عرصه چون «علیرضا بشردوست»، مرحوم «محمود اسلام‌پرست»، زنده یاد«سیامک یحیی زاده» و «محمد تقی پوراحمدجکتاجی» یاد کرد و اظهار داشت: کنار مجموعه داستان‌هایی که در این سالها انتشار یافت، سال ۱۳۸۹انتشار ترجمه‌ی یک رمان آلمانی به گیلکی با عنوان «ماه پری» از رویدادهای درخور تامل است، مترجم این اثر زنده یاد «احمد مرعشی» بوده است.
موسوی راه‌اندازی کانال «گیل قصه» در تلگرام و تشکیل گروه نویسندگان علاقمند به فعالیت در این کانال توسط «پرویز فکر آزاد» و برگزاری جایزه‌ی ادبی «ولگ» و همچنین بخش گیلکی «جایزه‌ی داستان گیلان» توسط مجله‌ی دیلمان و انتشار داستان‌های کودکان را از دیگر اتفاقات مهم رخ داده در عرصه‌ی داستان گیلکی دانست.
گفتنی‌ست، خوانش داستان«قرنطینه» نوشته‌ی «علیرضا بشردوست» توسط میرعماد موسوی و گفت‌وگو درباره‌ی آن از دیگر بخش‌های این نشست فرهنگی بود که در مرکز انزلی‌پژوهی طویلی با حضور جمعی از علاقمندان برگزار شد.
