کمی درنگ، تماشای قیمتها و در نهایت ادامه راه بی آنکه آجیل شب یلدا را خریداری کرده باشد؛ این حال و روز بیشتر شهروندان گیلان در واپسین روزهای پاییز و در آستانه شب بلند یلداست. این روزها بیشتر شهروندان رشتی از بازار خرید شب یلدا دست خالی به خانه باز می گردند.
با نزدیک شدن به آخرین شب پاییز، بازار خوراکی‌های ویژه «شب یلدا» هنوز رونقی به خود ندیده و چشم انتظار فروش است. گرانی قیمت محصولات غذایی، تورم و کاهش توان خرید، موجب شده که مردم چندان تمایلی به خرید مخلفات شب یلدا نداشته باشند. نه اینکه نخواهند، بلکه توان مالی اش را ندارند. گرانی خوراکی های این شب از جمله آجیل در بازار رشت، بیش از همیشه مزه گرانی را به کام شهروندان تلخ کرده است. گرانی آجیل شب یلدا درحالی در بازار رشت آنقدر افسار گسیخته شده که حتی سایه آن در بساط سینی آجیل فروشان دست فروش و موقت هم دیده می شود وهنوز عده زیادی توان خرید این تنقلات را پیدا نکردند.
در حالیکه دولت مدعی ثبات قیمتها و جلوگیری از افزایش قیمت کالاهاست و مسئولان نیز وعده نظارت و بازرسی از واحدهای عرضه‌کننده‌ی میوه، آجیل و خشکبار و شیرینی را به مردم می‌دهند اما به گفته شهروندان، گرانی و نبود نظارت تنها دلیل گرانی بازار شب یلدا است. موضوعی که گلایه‌های مردم و حتی فروشندگان صنف آجیل و خشکبار را نیز به دنبال داشته و آنها خواستار نظارت بیشتر مسئولان و بازرسین اصناف شدند.
فروشندگان آجیل چشم انتظار مشتری
یک فروشنده آجیل در خیابان امام خمینی رشت به مرور می گوید: امسال انتظار داشتیم بر خلاف سال گذشته که اوج کرونا بود، شاهد وضعیت بهتری در بازار شب یلدا باشیم اما هنوز بازار فروش آجیل مناسب نیست.
«احسان غریبی» با اشاره به افزایش قیمت 10 تا 15 درصدی آجیل نسبت به سال گذشته می افزاید: سال گذشته مردم به خاطر کرونا کمی محتاط تر خرید می‌کردند اما امسال به دلیل گرانی، قدرت خرید مردم کم شده و حجم خریدها پایین آمده است.
دیگر فروشنده آجیل در این راسته نیز از افزایش یک و نیم برابر آجیل چهار مغز نسبت به سال پیش می‌گوید: پارسال هر کیلو آجیل را 240 هزار تومان خریداری کردیم امسال 300 هزار تومان. هشت ماه پیش در شب عید همین آجیل مخلوط قیمتش 130 هزار تومان بود الان شده 230 هزار تومان. تخمه ژاپنی کیلویی 45 هزار تومان بود الان شده 150 هزارتومان. تخم هندوانه 40 تومان بود الان به 125 هزار تومان رسیده است.
«فرهاد غریبی» اضافه می‌کند: استقبال و خرید مردم خیلی پایین آمده است. ما ناچاریم از سود خود بگذریم تا مشتری را حفظ کنیم. سال گذشته چند روز مانده به شب یلدا در حدود 500 کیلو آجیل فروختیم اما الان فروش ما در حد معمولی است. بطوریکه 60 تا 70 درصد کاهش مشتری داشتیم.
افزایش قیمت آجیل مردم را به سمت خرید حداقلی و به سمت بسته های 50 گرمی کشانده و دیگر کمتر کسی توان خرید آجیل در حجم بالای یک کیلو دارد. این نکته در چند مغازه آجیل فروشی بازار رشت به خوبی قابل مشاهده و عیان است.
این فروشنده با بیان اینکه آجیل مورد نیاز خود را به طور مستقیم از تولید کننده و بدون واسطه خریداری می‌کند از افزایش قیمتها گلایه مند است و می‌گوید: هر روز مجبور است برای هرکیلو آجیل 10تا 15 هزار تومان بیشتر پرداخت کند و از سوی دیگر مردم هر اقبالی برای خرید نشان نمی‌دهند و درصد سود ما پایین آمده است.
این فروشنده تاکید می‌کند: فقط 1 درصد مردم قدرت خرید دارند و 99 درصد مابقی با مشکل و به میزان کم خرید می‌کنند. برخی هم به خرید جنس ضعیف و یا مخلفات بو داده محلی روی آوردند.
افزایش قیمت آجیل مردم را به سمت خرید حداقلی و به میزان بسته های 50 گرمی کشانده و دیگر کمتر کسی توان خرید آجیل در حجم بالای یک کیلو دارد. این نکته در چند مغازه آجیل فروشی بازار رشت به خوبی قابل مشاهده و عیان است.
«بهبود جعفری» فروشنده آجیل آذربایجان در پیاده راه شهرداری که در بساط خود بسته های کوچک 50 گرمی آجیل نیز برای فروش گذاشته به مرور اضافه می‌کند: طی یک ماه گذشته فقط یک نفر اقدام به خرید یک کیلو آجیل کرده است و اگر این بسته های کوچک نباشد کسی قادر به خرید آجیل نیست.
این فروشنده اظهار می‌کند: علیرغم وعده دولت در کاهش قیمت، هیچگونه کاهش قیمتی را شاهد نبودیم. الان آجیل همان قیمت قبلی بفروش می رسد. آجیل شور را 195 هزار تومان، چهارمغز 320 هزار تومان ، شیرین 140 هزار و سنتی گیلان را 50 الی 60 هزار قیمت گذاشته ایم. وی اظهار امیدواری می کند در شب و روز شب یلدا بازار کمی رونق مشتری و فروش به خود ببیند و کسادی فروشگاههای عرضه آجیل تمام شود.
بی رونقی و کسادی بازار فقط مختص آجیل فروشان بازار بزرگ رشت نیست. آجیل تواضع یکی از قدیمی ترین مغازه های آجیل و خشکبار رشت که در ایام معمولی سال همیشه پر مشتری بوده حالا در کسادی و بی رونقی بازار به سر می برد.
یکی از فروشندگان این مغازه از نارضایتی مردم به مرور می گوید: نسبت به سال گذشته 30 تا 40 درصد کاهش مشتری داریم. این درحالیست که در قیمت آجیل 40 درصد افزایش قیمت داشتیم.
وی اظهار می‌کند: در گذشته با پول یک روز کارگر می شد یک کیلو آجیل خرید الان این میزان به 100 گرم آجیل رسیده و دیگر پسته شب یلدا کالای اساسی و مورد نیاز مردم نیست که در شب یلدا باشد یا نباشد. در حال حاضر به دلیل افزایش قیمتها، مردم به خرید آجیل سنتی و مخلوط با کیفیت‌های پایین‌تر روی آورده اند.
وی تاکید می‌کند: محصولات باغی و کشاورزی قیمت ثابت ندارند و همین بادام آستانه را با چهار قیمت مختلف خریداری می‌کنیم. به ناچار سعی می کنیم همان قیمت سال گذشته را حفظ کنیم تا با چشم پوشی از سود خودمان چندان افزایش قیمت نداشته باشیم.
در بازار شب یلدا قیمت ها نسبت به سال گذشته افزایش 100 درصدی پیدا کرده و قدرت خرید مردم نیز کاملا کاهش داشته است.
این فروشنده با انتقاد از نبود نظارت بر افزایش قیمتها اظهار می‌کند: بازرسین اصناف حضور فعال دارند و بر هرگونه گران فروشی نظارت می‌کنند اما آنها هم اذعان دارند جلوگیری ازافزایش قیمتها از دستشان خارج است.
عدم قیمت گذاری دولت در آجیل و خشکبار
دولت درحالی وعده نظارت و جلوگیری از افزایش قیمتها در بازار شب یلدا به مردم می‌دهد که به گفته‌ی «حمید انزانی» رییس اتحادیه آجیل و خشکبار رشت، آجیل و خشکبار هیچگاه مشمول کالاهای اساسی نیازمند نرخ مصوب شناخته نشدند.
انزانی در ادامه توضیح می‌دهد: کالاهای سبد خانوار از جمله مرغ، تخم مرغ و نان جزو کالاهای گروه نرخ گذاری هستند اما آجیل و خشکبار در زمره کالاهای قیمت گذاری متناسب با عرف بازارند که با نرخ مصوب دولتی فرق می‌کند.
رییس اتحادیه آجیل و خشکبار رشت در ادامه تاکید دارد: در بازار شب یلدا قیمت ها نسبت به سال گذشته افزایش 100 درصدی پیدا کرده و قدرت خرید مردم نیز کاملا کاهش داشته است.
وی اضافه می‌کند: اتحادیه هیچ نقشی در قیمت گذاریها ندارد و افزایش قیمت ها از تصمیم گیری اتحادیه و صنوف این بخش خارج است. ما دراینجا با کالای گران مواجه هستیم نه گران فروشی. حداکثر سود مجازی که برای آجیل فروشان با احتساب باربری و بو دادن 10 تا 15 درصد در نظر گرفته شده است و متاسفانه کالای گران ربطی به گران فروشی ندارد.
انزانی تاکید می‌کند: صنوف آجیل فروشی در آخرین حلقه افزایش قیمت ها قرار دارند و در این میان فقط صادرکنندگان آجیل سود می‌کنند که با افزایش قیمت دلار و میزان افزایش تقاضای آجیل در خارج از کشور، آنرا به نرخ قیمت دلار برای نیاز داخل عرضه می‌کنند. در حال حاضر قیمتهای آجیل و خشکبار بالا و قدرت خرید مردم کم شده است. در چند سال اخیر مبنای قیمت گذاری عرفی بازار آجیل بر مبنای قیمت دلار و بازار خارجی بوده است.
جلوگیری از گران فروشی نه کاهش قیمت
«مهدی شریفی» مدیر بازرسی اتاق اصناف مرکز گیلان نیز تاکید می‌کند: برخلاف سایر کالاهای اساسی مورد نیاز مردم که تابع عرضه و تقاضا هستند قیمت آجیل به خصوص پسته تابع صادرات است و تولید کننده پایین تر از قیمت خارجی آنرا در داخل کشور عرضه نمی کند.
وی می افزاید: در بازرسی اتاق اصناف نیز فقط می‌توانیم از گران فروشی جلوگیری کنیم که متاسفانه افزایش هزینه های تولید، خرید سموم و حمل ونقل موجب گرانی آجیل شب یلدا شده که جلوگیری افزایش قیمتها ازعهده نظارت ما خارج است.
وی با اشاره به راه اندازی اکیپ بازرسی طرح شب یلدا از 25 آذر تا 30 آذر در سطح بازار و مراکز میوه وتره بار به مرور می گوید: قرار نیست با این طرح قیمت آجیل پایین بیاید بلکه در این چند شب تلاش می کنیم قیمتها بیش ازاین افزایش نیابند و با نظارت بر ثبات قیمتی در واقع فقط از گران فروشی جلوگیری می کنیم.
آخرین قیمتها دربازار آجیل و میوه رشت
همچنین آخرین بررسی‌ها از بازار بزرگ رشت نشان می‌دهد که نرخ سایر خوراکی های ویژه شب یلدا نیز مانند انار، خرمالو، هندوانه، سیب، پرتقال، نارنگی، ازگیل، موز، خیار و بسیاری از اقلام دیگر نسبت به هفته‌های گذشته با نوساناتی در بازار روبه رو شده که برخی فروشندگان افزایش کرایه‌های حمل‌ونقل و برخی دیگر شب یلدا را عامل اصلی این گرانی‌ها مطرح می‌کنند.
| نوع | قیمت |
| پسته اکبری | 380.000 تومان |
| فندق | 280.000 تومان |
| بادام درختی | 320.000 تومان |
| بادام زمینی | 120.000 تومان |
| بادام هندی | 500.000 تومان |
| تخمه کدو | 180.000 تومان |
| تخمه ژاپنی | 140.000 تومان |
| تخمه آفتابگردان | 120.000 تومان |
| نخود شور ریز | 60.000 تومان |
| نخود درشت | 70.000 تومان |
قیمت انواع میوه در بازار رشت نیز بدین شرح است:
| نوع | قیمت هفته گذشته(هر کیلو) | قیمت هفته جاری(هر کیلو) |
| هندوانه | 7000 تومان | 10.000 تومان |
| ازگیل | 15.000 تومان | 35.000 تومان |
| خرمالو | 35.000 تومان | 45.000 تومان |
| پرتقال | 10.000تومان | 13.000 تومان |
| نارنگی | 10.000تومان | 18.000تومان |
| سیب زرد | 20.000تومان | 23.000تومان |
| سیب قرمز | 15.000 تومان | 20.000تومان |
| موز | 29.000 تومان | 30.000 تومان |
| انار | 32.000 تومان | 35.000 تومان |
| کیوی | 28.000 تومان | 25.000 تومان |