نشست نقد و بررسی کتاب «اسناد و عریضه های مردمی در عصر پهلوی اول» نوشته ی دکتر عباس پناهی در پژوهشگاه گیلان شناسی دانشگاه گیلان برگزار شد.
این کتاب که به همت انتشارات فرهنگ ایلیا منتشر شده است، شامل عریضه های مردم به مجلس شورای ملی از سال ۱۳۰۳ تا ۱۳۰۹ خورشیدی است و از میان بیش از پنج هزار عریضه مردم به مجلس شورای ملی مورد پژوهش قرار گرفته است. اسناد یاد شده عریضه های لایه های زیرین جامعه است که تحت فشارهای اجتماعی، سیاسی و اقتصادی خوانین، ماموران دولتی و دیگر گروه های سیاسی و اجتماعی بودند و از آن جایی که هیچ گونه نهاد قانونی در ایالت گیلان فریادرس آنان نبوده است، لذا شکوائیه های خود را با مشکلات فراوان به مجلس شورای ملی می نگاشتند تا شاید از این طریق بتوانند حق خود را به دست آورند.
جمعی از اساتید دانشگاه گیلان به نقد و بررسی این اثر پرداخته و در خصوص تاریخ تحولات سیاسی و اجتماعی گیلان در سال های نخست حکومت رضا شاه و شرح شکل گیری بنیادهای مدرنیته در گیلان گفت و گو کردند.
در این نشست که تنی چند از پژوهشگران و گیلان شناسان حضور داشتند، «مجید یوسفی»، محقق و پژوهشگر تاریخ بیان کرد: کتاب اسناد و عریضه های مردم گیلان در مجلس شورای ملی دوره پهلوی اول مبنا و بستری است برای آن ها که در این وادی گام نهاده اند و در جستجوگری تاریخی به دنبال رگه هایی واقعی از حقایق تاریخی عصر پهلوی اول اند. معضلات و تنگناهایی که در جامعه محلی لاینحل باقی مانده و لذا مردم از طریق نامه هایی به مجلس شورای ملی از آنان استمداد و یاری طلبیده اند.
وی افزود: این نامه ها از رجال صاحب نام شهرها و روستاها گرفته تا تجار، بازرگانان و شخصیت های بنام فرهنگی و اجتماعی شهیر گیلانی و اتباع خارجی که در آن زمان در این منطقه کسب و کاری داشته اند گستره داشته است و از این حیث دارای تنوع است.
به گفته ی این محقق تاریخ، کتاب مزایا و محاسن دیگری نیز دارد و آن اینکه اسناد و عریضه ها به بخش ها، روستاها و شهرهای بزرگ بها داده و به طور تفکیک شده ای تقسیم بندی شده است. اما فقدان یک پیش درآمد، دیباچه یا مقدمه تفصیلی عمیق و چند لایه از تحولات و بسترهای اجتماعی، اقتصادی و سیاسی گیلان در دهه اول قرن در کتاب احساس می شود.
مجید یوسفی در ادامه بیان کرد: نویسنده از شناسایی بسیاری از نامداران و شخصیت های سرشناس شهرها بی اعتنا به سوابق و پیشینه آنان گذشته است.
