میگفت، مدتی است از زهر تیرهای تنش به طبیعت و نوشتن پناه بردهام. میگفت، چهلسالگی را پشت سر گذاشتهام و هنوز واهمه ازدست دادن شغل رهایم نکرده است. هر بار که میروم خرید، گسیختگی افسار قیمتها مشوشم میکند. سروصدای زندگی در یک محله شلوغ، بیماری مادر و هزار و یک چالش دیگر سبب میشود که گاهوبیگاه زهر استرس را بر جسم و جانم حس کنم. قلبم به دیوار قفسه سینهام میکوبد، خون میدود بهصورتم و گیجگاهم تیر میکشد. برای همین یک وقتهایی راه میافتم سمت جنگل یا دریا. مینشینم و چشم به امواج آبی یا شاخ و بال درختان میدوزم یا میروم سراغ باغچه کوچکمان و خاکش را زیر و رو میکنم و به گلها میرسم. و البته بعضی روزها هم مینشینم به نوشتن، و ازرنجها، ترسها، کابوسها و همه آنچه که درذهنم جولان میدهند، مینویسم.
راست میگفت، در زمانهای که آدمی با تنشها و چالشهای متفاوت روبهرو است، باید مرهمی بیابد.
واقعیت این است که استرس واژهای پرکاربرد است و همه ما در طول شبانهروز با اشکال واندازههای مختلفی از انواع تنشها روبهرو هستیم و اگر قرار باشد احوال خویش را شرح دهیم، ناگزیر از استرسها و عوامل ایجاد کننده آنها نیزحرف میزنیم.
میدانیم که استرس در واقع همان واکنش بدن وذهن به چالشها و فشارهایی است که برما وارد میشود.
در چنین مواقعی ترشح کورتیزول و آدرنالین رخ میدهد که منجر به پدید آمدن علائمی چون بالا رفتن ضربان قلب و فشارخون، تعریق، افزایش تنفس و سطح هوشیاری میشود.
از یاد نباید برد که دلایل مختلفی موجب پدید آمدن چنین حالتی میشود و از سوی دیگر افراد تحت تاثیر عوامل تنشزای متفاوتی قرار میگیرند که میتواند ناشی ازمحیط کار، ارتباطات خانوادگی و اجتماعی، بیماری، سوگ و انواع چالشهای اقتصادی، اجتماعی و … باشد.
همچنین باید توجه داشته باشیم که واکنش جسم و ذهن آدمها به عوامل استرسزا یکسان نیست، بهعنوان مثال واکنش همه ما نسبت به ترافیک سنگین یکی نیست و انسانهای مختلف بر اساس مواردی نظیر ویژگیهای ژنتیکی، خصوصیات جسمی و روانی، شرایط زندگی و تجارب خویش درجات مختلفی از تنش را دریافت و واکنش نشان میدهند. کارشناسان بر این باورند که استرس در طولاتی مدت میتواند عوارض جسمی، روانی و رفتاری شدیدی همانند دردهای مزمن جسمی، بیماریهای گوارشی، افسردگی، اضطراب، فراموشی و انزوا را به دنبال داشته باشد.
گفتنی است که مقادیری از استرس برای افزایش سعی و پیشرفت لازم است، مثلا استرس پیش از برگزاری امتحان سبب بهتر درس خواندن میشود اما اگر میزان استرس بیش از معمول باشد، نهتنها مفید نیست که میتواند عواقب ناگواری به دنبال داشته باشد.
از اینرو نمیتوان با سهلانگاری از کنار بروز واکنش بدن نسبت به فشارها، عبور کرد و باید بهکار بردن تدابیری برای حفظ آرامش و کاهش تاثیر استرس، مد نظرمان قرار گیرد.
این روزها ورزش، رژیم غدایی مناسب، کاهش استفاده ازموبایل، نوشتن، فعالیتهای هنری، شنیدن موسیقی مناسب، وقت گذراندن با اعضای خانواده و دوستان، حضور در طبیعت، یوگا و مدیتیشن ازجمله راهکارهایی است که کارشناسان برای کاهش آثار استرس و مدیریت آن توصیه میکنند.
گاهی پیادهروی یا حتی صرف یک فنجان چای در کنار یک دوست میتواند، توان ما در راستای کنترل فشارها را تقویت کند. اما باید بهخاطر داشته باشیم که بعضی اوقات ممکن است تدابیر معمول ارائه شده برای غلبه ما برتنشها کافی نباشد و نیازمند کمک گرفتن از دیگران باشیم. یکوقتهایی اعضای خانواده، همکاران، دوستان میتوانند در بهبود شرایط و کاهش استرسهای وارد بر ما کمک کنند و زمانی هم ناچاریم ازپزشک یا روانپزشک و روانشناس کمک بگیریم.
و باز باید گفت خوب است که تنها به استرسهای وارد بر خود نیاندیشیم و حواسمان به اطرافیانمان و فشارهایی که تحمل میکنند، نیز باشد. شاید ما نیز ندانسته یا دانسته گاهی با حرف یا رفتاری نابهجا سبب ایجاد استرس در دیگران شویم، پس بکوشیم تا در تعاملات خویش به شرایط، حساسیتها و ظرفیتهای دیگران توجه کافی داشته باشیم.
و اما در پایان باید گفت، تردیدی وجود ندارد، که موضوع استرس در زندگی انسان معاصر نیازمند توجه بسیار است، ازاین رو در تقویم جهانی، هر ساله نخستین چهارشنبه ماه نوامبر روز آگاهی از استرس نامیده شده تا یادآور اهمیت شناخت بیشتر استرس و اندیشیدن به مدیریت صحیح آن در راستای افزایش سلامت و کیفیت زندگی برای همه انسانها باشد.