باد از هر جهت بوزد، گاهی موافق نیست

این روزها که بحث برق و تامین انرژی بسیار در جریان است، بسیاری بر طبل توسعه سدسازی برای تامین برق می‌کوبند؛ فیلمی نیز در فضای اینستاگرام منتشر شده که در آن ادعا می‌شود، توربین‌های بادی منجیل به دلیل قطعی برق از کار افتاده است.

 

همزمان با قطعی‌های برق به اصطلاح مدیریت شده برای مدیریت ناترازی انرژی، یک کاربر اینستاگرام روز چهارشنبه ۲۸ آذرماه ۱۴۰۳ با انتشار پستی در صفحه شخصی خود مدعی شد که قطعی برق باعث شده تا توربین‌های تولید برق در شهر منجیل واقع در استان قزوین (اشتباه کاربر) از مدار تولید برق خارج شوند و این پست به شدت وایرال شده و دست به دست شده است.

 

با توجه به اینکه توربین‌های بادی، با وزش باد کار کرده و انرژی جنبشی باد را به انرژی مکانیکی و سپس این انرژی مکانیکی به ژنراتور منتقل شده و انرژی الکتریکی را بوجود می‌آورد، این ادعا اساسا بی‌پایه است.

 

این تجهیزات از سه قسمت روتور (پره‌ها) که به طول تقریبی ۱۷ الی ۲۳ متر (قطر روتور ۳۵ الی ۴۷ متر)، ژنراتور (مولدهای تبدیل انرژی) و تکیه‌گاه بوجود آمده‌اند. پره‌ها در برخورد با باد، شروع به حرکت می‌کند؛ در قسمت بعدی، جعبه دنده‌هایی وجود دارد که به پره‌ها سرعت می‌بخشد. با سرعت گرفتن پره‌ها، ژنراتور‌ها شروع به کار می‌کنند و انرژی باد به این طریق تبدیل به برق می‌شود.

 

توربین‌های بادی برای تولید برق به انرژی جنبشی باد وابسته‌اند و این وابستگی محدودیت‌هایی دارد؛ توربین‌ها با سرعت باد بسیار کم یا زیر سرعت آغازین (معمولا بین ۳ تا ۴ متر بر ثانیه) و سرعت باد بسیار زیاد یا بالای سرعت قطع (بین ۲۵ تا ۷۰ متر بر ثانیه) امکان دارد که آسیب ببند و برای جلوگیری از آسیب، سیستم‌های ایمنی آن را متوقف می‌کنند. این سرعت قطع به طراحی خاص هر توربین بستگی دارد.

 

در سایت‌های منجیل، رودبار، سیاهپوش و زابل بادهایی با سرعت بالاتر از این سرعت نیز بسیار متداول است و سرعت باد بسیار زیاد می‌تواند به پره‌ها، روتور و سایر اجزای توربین آسیب جدی وارد کند. همچنین ممکن است باعث ناپایداری توربین و حتی سقوط آن شود که به این دلیل در چنین توربین ها به اصطلاح قفل می شود.

 

اولین نیروگاه بادی ایران و خاورمیانه در سال ۱۳۷۳ با نصب اولین توربین‌های ۳۰۰ کیلوواتی ساخت Nord -Tank دانمارک توسط ماشین‌سازی اراک (شاسی، ژنراتور و روتور توربین)، اراک‌دیسک (گیربکس) و هپکو (برج) در سایت منجیل و بر فراز بلندی‌های مشرف بر شهر افتتاح و به تدریج با نصب توربین‌های بیش‌تر در همان سایت و سایت‌های هرزویل و رودبار و سرانجام سیاهپوش توسعه یافته و به بهره‌برداری رسید و اکنون این نیروگاه دارای ۱۷۱ توربین ۳۰۰ کیلوواتی تا ۶۶۰ کیلو واتی است.

 

در منجیل ۸۷ درصد روزهای سال، باد وجود دارد که در کل ۸۷ مگاوات ساعت برای یک توربین می‌تواند به‌دست آورد که برای کار کردن با ۴۳۵۰۰ توستر ۲ کیلوواتی به طور همزمان و یا برای تأمین انرژی ۴۳۵۰۰ خانه در صورتی که ۳۰درصد از مواقع کار کند، کافی است.

 

نیروگاه بادی “سیاهپوش” در جاده لوشان به طارم، سه کیلومتر بعد از روستای سیاهپوش، جنب شهرک صنعتی طارم در شهریور ۱۳۹۷ به عنوان بزرگترین نیروگاه بادی کشور به ظرفیت ۶۱.۲ مگاوات افتتاح شد.

 

بر اساس برنامه هفتم توسعه، دولت متعهد به ساخت ۱۰ هزار مگاوات نیروگاه تجدیدپذیر در سال‌های این برنامه است، اما وزارت نیرو اعلام کرد، قصد دارد برنامه‌ریزی‌ برای ساخت ۳۰ هزار مگاوات نیروگاه‌های تجدیدپذیر تا پایان برنامه هفتم توسعه را در دستور کار قرار دهد.

 

سه دهه بعد از نیروگاه منجیل، هنوز ما از مدل‌های قدیمی بازتولید شرکت دانمارکی استفاده می‎‌کنیم که آستانه و حدود بسیار محدودی دارد و با بادهای تندی که اینروزها روی موافقی با شرایط ما نیز ندارند، به سرعت متوقف می‌شوند.

 

بنا به اطلاعات سایت شرکت تولید نیروی برق سبز منجیل (https://sabzniroo.ir/Home/Products) مجموع ظرفیت اسمی نیروگاه‌های بادی منجیل، رودبار و هرزوییل ۴۴.۰۲ مگاوات می‌باشد یعنی تقریبا نصف توان باد منطقه است که پس از سی سال تغییری نیافته است.

 

در دنیا تکنولوژی‌های نوینی‌ برای استفاده از انرژی باد در قالب توربین‌های بادی عمودی موسوم به “اس‌زد یارا” (SZYARA) می‌تواند خانه‌ها را به فضاهای کارآمد از لحاظ انرژی تبدیل کند، ظرفیت را افزایش داده یا شرایطی را فراهم می‌آورد تا با استفاده از توربین‌های کوچک‌تر مصارف خانگی یا کارگاهی مرتفع شده و فشار از روی شبکه برداشته شود.

 

ظهور فناوری توربین بادی SZYARA ۱۲۰۰۰W با بهره‌گیری از سیستم “ردیابی نقطه حداکثر توان پیشرفته”، راه‌حلی برای غلبه بر این چالش است. این توربین قادر است عملکرد و قابلیت اطمینان تولید انرژی پاک از باد را به‌طور چشمگیری ارتقا دهد، همچنین با طراحی کم‌صدا، مقاوم در برابر طوفان و ظاهر جذاب، گزینه‌ای ایده‌آل برای استفاده در مناطق مسکونی، باغ‌ها و فضاهای عمومی است.

 

با توجه به کرویدورهای متعدد بادی موجود در استان می‌توان از این تکنولوژی سود جست و شرایط بهتری را مهیا ساخت. از نمایندگان استان در مجلس و نیز استاندار محترم انتظار می‌رود تا شرایطی را فراهم آورد که گیلان سهم معناداری از توسعه ۳۰ هزار مگاواتی انرژی‌های تجدیدپذیر برنامه هفتم داشته باشد.