داستان سنبل آبی در جهان و ایران هر روز پیچیده‌تر و با بحران‌های زیادی می‌شود. نگاهی به سابقه‌ی مبارزه جامعه‌ی جهانی با این علف هرز آبزی نشان می‌دهد که این یک مقابله تک جانبه نیست بلکه الزامات و جهات مختلفی را در برمی‌گیرد.
این گیاه عاملی پارازیتی در صید و صیادی است که در آمریکا سالانه حدود صد میلیون دلار هزینه از بین بردن آن می شود. اتحادیه جهاني حفاظت از طبيعت و منابع طبيعي (IUCN) پس از تخريب زيستگاه و شكار، گونه‌هاي مهاجم را سومين دليل انقراض گونه‌ها در جهان عنوان مي‌کند و در برخي از منابع از جمله در كتاب بوم شناسي مولكولي (جوانا فريلند؛ ترجمه ملكيان، 1391) گونه‌هاي مهاجم به عنوان دومين عامل انقراض گونه‌ها در جهان معرفي شده است. گونه مهاجم را با نام گونه مهاجم خارجی (invasive exotics) و گونه مهاجم غریبه (Invasive Alien Species ) نيز معرفي مي‌كنند.
در ساليان اخير، كم نيستند گونه‌هايي كه به صورت عمدي يا غير عمد به اكوسيستم‌هاي طبيعي ايران راه يافته‌اند. اگرچه نمي‌توان عنوان كرد كه همه اين گونه‌ها تبديل به آفت شده‌اند و هيچ يك بهره‌اي براي انسان ندارند اما امروزه ثابت شده است كه يكي از عوامل اصلي نابودي نيزارهاي انبوه تالاب بين‌المللي هامون ورود ماهي آمور به عنوان يك گونه مهاجم به اين تالاب بوده است اما ممكن است اين گونه در مكان‌هاي ديگر يك گونه مهاجم نباشد. كپور كراس از ديگر گونه‌هاي مهاجم ايران است كه به همراه كپورماهيان چيني وارد تالاب‌هاي ايران شده است و امروزه اين گونه نيز يكي از تهديدات جدي براي بقاي كپورماهيان بومي در تالاب انزلي مي‌دانند.
از مهمترين گياهان آبزي مهاجم مي‌توان آزولا را معرفي کرد كه اين گونه، از تهديدات جدي براي حذف گياهان آبزي بومي و نابودي تالاب بين المللي انزلي است. رشد بيش از اندازه آزولا در تالاب انزلي، سبب دخالت در استفاده از منابع آبي توسط انسان شده و تاثير نامطلوبي بر كيفيت آب و مشكلات اكولوژيكي براي ساير گونه‌هاي گياهي و جانوري تالاب ايجاد کرده است.
جامعه‌شناسان ریشه فقر و تروریسم در افریقا را نابودی بسیاری از منابع آبی و کاهش فرصت شغلی و کسب و کار در جامعه روستایی آن قاره به واسطه ورود سنبل آبی از آمریکا به آفریقا می‌دانند.
اگر چه سنبل آبی در مناطق گرمسیری مهمتر است و به افزایش دما و CO2 واکنش مثبت نشان می‌دهد، اما به عنوان یک علفهرز مهم از ژاپن و نیز کانال‌های آبیاری از کشور پرتغال و ده‌ها کشور اروپایی گزارش شده است، که این مناطق بطور نسبی سردتر هستند. بطور کلی این گیاه آبزی شرایط آفتابی را می‌پسندد و در آبهای شور قادر به تکثیر نیست. سنبل آبی از ایالات متحده، امریکای لاتین، سراسر قاره افریقا و اقیانوسیه، بخش‌هایی از اروپا (پرتغال، فرانسه، بلژیک، چک، مجارستان، هلند، رومانی، اسپانیا) و آسیا (چین، هند، مالزی، فیلیپین، بنگلادش) گزارش شده است، اما همواره مناطق گرمسیری و نیمه‌گرمسیری و معتدله در معرض تهدید بیشتری هستند.
هزینه مبارزه با سنبل‌آبی سالانه میلیاردها دلار برآورد شده و برخی سنبل آبی را علفهرز میلیون دلاری نام نهاده‌اند، زیرا‌که پرهزینه‌ترین علف هرز اکوسیستم‌های آبی دنیا است.
هزینه سالانه مبارزه با سنبل‌آبی در چین یک میلیارد یورو (3900 میلیارد تومان) گزارش شده است. دو کشور پرتغال و اسپانیا در یک رودخانه مشترک مرزی حدود 15میلیون یورو (58500 میلیون تومان) برای پاکسازی سنبل آبی در سال‌های 2005 تا 2008هزینه کردند. هزینه مبارزه با سنبل‌آبی در کشور افریقایی مالی 80 تا 100 هزار دلار (272 تا 340 میلیون تومان) در سال و اوگاندا 5-3 میلیون دلار (10.2 تا 17 میلیون تومان) گزارش شده است. در آمریکا در یکی از ایالت‌های دارای آلودگی شدید 15 میلیون دلار (51 میلیارد تومان) برای کنترل سنبل آبی هزینه شد و در سال 2005 هزینه کنترل علفهای هرز آبزی در این کشور حدود 800 میلیون دلار (2720 میلیارد تومان) بود که بخش اعظم آن به سنبل‌آبی اختصاص داشت. خسارت سنبل آبی به اقتصاد افریقا سالانه 100 میلیون دلار (340 میلیارد تومان) گزارش شده است.
مهاجرت و آوارگی حدود یک میلیون نفر در کامرون که از راه ماهیگیری امرار معاش می‌کردند در اثر آلودگی منابع آبی به سنبل آبی و کاهش جمعیت ماهیان گزارش شده است.
اشغال حاشیه رودخانه‌ها، کاهش امکان ماهیگیری و نیز در اثر رشد شدید از میان بردن ماهیان موجود در منطقه، ممانعت از عبور و مرور، هدر دادن آب، بند آوردن آب و ایجاد سیل، ممانعت از کشتیرانی و توریسم، خسارت به تأسیسات الکتریکی نصب شده در این مکان‌ها، توسعه شرایط فعالیت حشرات موذی و …. همه بخشی از مشکلات ناشی از این علفهرز هستند. این علف هرز پناهگاه ناقلین بیماری‌های انسانی نیز می‌باشد.
سنبل آبی سبب کاهش کیفیت آب، مسدود شدن آبراهه‌ها، تغییر در چرخه عناصر غذایی و کاهش فعالیت‌های تفریحی در رودخانه‌ها و برکه‌ها یا استخرها می‌شود.
این علفهرز با سرعت زیاد و مخاطره‌آمیزی در حال گسترش در افریقا، گینه نو، سودان و بسیاری از دیگر مناطق دنیا است و همچنین در شبه قاره هند و جنوب شرق آسیا یک مشکل عمده در زیستگاه‌های آبی، تالاب‌ها، استخرهای پرورش ماهی، کانال‌های آب و … است. چهار میلیون هکتار از زیستگاه‌های آبی هند آلوده به سنبل آبی است. بطور کلی زیستگاه سنبل آبی آبهای تازه، رودخانه‌ها، کانال‌ها و مخازن ذخیره آب است و با جریان آب و باد به آبهای عمیق‌تر انتقال می‌یابد.
در مناطقی که مزارع شالیزاری دارای عمق بیشتری هستند، خسارت این علفهرز به برنج تشدید می‌شود و در مناطق پرباران و گرم جنوب شرق آسیا این علف هرز در شالیزارها نیز موجب خسارت شده است و اراضی مرطوب مناسب تکمیل چرخه زندگی این علفهرز هستند. در سودان میزان پراکنش سنبل آبی تا دو و نیم کیلومتر در روز از طریق رود نیل گزارش شده است.
مدیریت زود‌هنگام گیاهان هرز دارای ریسک بالایی مانند سنبل آبی، به‌منظور اجتناب از استقرار آنها به همراه ریشه‌کنی و کنترل آنها در یک سطح قابل قبول، می‌تواند مانع از اثرات منفی آنها بر اکولوژی، اقتصاد و سلامتی مردمان منطقه گردد.
علف هرز سنبل آبی از موطن اصلی خود برزیل جهت شرکت در نمایشگاه گل و گیاه در سال 1884 وارد منطقه نیواورلئان امریکا شد و تا سال 1896 یعنی پس از گذشت حدود 13سال سراسر رودخانه فلوریدا را پوشاند و با انسداد آبراهه‌ها و خطوط کشتیرانی به یک مشکل جدی در آن منطقه تبدیل شد. به دلیل وجود جذابیت و زیبایی سنبل آبی، این علفهرز در طول 15 سال اول ورود یعنی تا پایان قرن نوزده در سراسر امریکا گسترش پیدا کرد و از اوایل قرن بعدی گزارشات رسمی در خصوص اثرات سوء آن و بند آوردن آبراهه‌ها و تداخل در کشتیرانی و … منتشر شد. در سال 1899 کنگره امریکا لایحه حفاظت از رودخانه‌ها و لنگرگاه‌ها را تصویب کرد که این مصوبه مهندسین بخش غیر‌نظامی ارتش امریکا موظف به توسعه برنامه‌ای به منظور ریشه‌کنی سنبل آبی در مسیرهای ناوبری فلوریدا، لوئیزیانا و دیگر ایالت‌های ساحلی شدند.
در اوایل سال 1900میلادی کنگره امریکا با تصویب لایحه‌ای، قانون کنترل علفهای هرز آبزی در فلوریدا و چندین ایالت جنوبی توسط دولت را تصویب کرد و قایق‌های خاصی برای همین منظور و کنترل مکانیکی این علفهرز در سال 1901 ساخته شد. این مصوبه، نقطه آغارین کمک دولت به مدیریت گیاهان هرز آبزی در تاریخ بشر است. بدلیل گسترش علف هرز، کنگره در سال 1902 قانون نابودی کامل علف هرز سنبل آبی به هر وسیله ممکن به تصویب رساند. در نوامبر 1902 استفاده از ترکیبات آرسنیکی یا نوعی نمک برای کنترل علفهرز شروع شد و این نقطه آغاز استفاده از علف‌‌کش‌ها در اکوسیستم‌های آبی است.
یک الحاقیه دیگر این مصوبه در سال 1959 اختیارات در این خصوص را برای هشت ایالت ساحلی در جنوب افزایش داده و آن را شامل دیگر علفهای هرز آبزی نیز کرد. در سال 1967 اختیارات بخش خدمات غیر نظامی ارتش امریکا در بخش حراست از مسیرهای ناوبری آبی نظامی به وظیفه ملی بدل گردید و وظیفه حراست از تمام مکان‌های آبی به ارتش واگذار شد.
از حدود یک صد سال پیش قانون ریشه‌کنی سنبل آبی در برخی ایالت‌های امریکا در حال اجرا است و در این مدت نه سنبل آبی ریشه‌کن شده است و نه دولت دست از مبارزه برداشته است، اما سطح گسترش علف هرز به شدت کاهش و کنترل شده است.
دولت کلینتون در سال 1999 طی فرمانی یا اختصاص 28 میلیون دلار (95.2 میلیارد تومان) شورای مشورتی گیاهان مهاجم را تأسیس نمود و مطابق ارزیابی این شورا تنها مصرف چند میلیون دلار در این شورا جهت پیشگیری از ورود گونه‌های مهاجم، از اتلاف میلیاردها دلار ثروت ملی در بخش‌های جنگل و منابع طبیعی و … در دراز مدت جلوگیری خواهد کرد.
سنبل آبی در سال 1390 برای اولین بار در تالاب شهری عینک رشت مشاهده و تاکنون تنها یک گزارش پژوهشی از آن منتشر شده است. بررسی‌های اولیه مناطق آلوده در تالاب شهری عینک و تالاب انزلی نشان می‌دهد که اقلیم شمال کشور و زیستگاه‌های آبی این منطقه دارای شرایط مطلوبی برای استقرار و تهاجم سنبل آبی هستند. علی‌رغم زمستان‌های سرد و یخبندان سال‌های اخیر در گیلان، افزایش قابل توجه سطح آلودگی از 10 به حدود 1000 هکتار بیانگر خطرناک بودن وضعیت و وجود شرایط بسیار ایده‌آل برای طغیان این علف هرز در شمال کشور است (اطلاعات منتشر نشده)
بعلاوه در مدت کوتاه ورود سنبل آبی به زیستگاه‌های آبی، آن سبب نابودی گیاهان بومی اکوسیستم‌های آبی همانند نی و لویی شده است. این دو گونه علف هرز به‌‌دلیل ارتفاع زیاد (تا بیش از دو متر) و رشد زود هنگام دارای غالبیت در زیستگاه‌های آبی هستند، اما در تداخل با سنبل آبی کاملا حذف شده‌اند. بعلاوه شواهد نشان می‌دهد که سنبل آبی سبب نابودی کامل ماهی، لاک‌پشت، قورباغه، مار و تمام جاندارانی شده است که قبلا به وفور در تالاب شهری عینک مشاهده می‌شدند. اجرای پروژه لایروبی تالاب شهری عینک در سال 1390 توسط سازمان آب تنها حدود شش ماه آن آببندان را عاری از علف هرز کرد و رشد انفجاری مجدد سنبل آبی و پوشش کامل آن تالاب دوباره اتفاق افتاد.
از سال 1394 که سنبل آبی در تالاب انزلی مشاهده شد، نگرانی‌ها افزایش یافت و عملیات پاکسازی 320 هکتار از مناطق آلوده در تالاب انزلی توسط اداره کل حفاظت محیط‌زیست، آب‌بندان‌داران، محیط‌بانان، تشکل‌های اجتماعی محیطزیستی و مردم محلی فرصتی را ایجاد کرد که اذهان مدیران بر روی مهاجم بودن سنبل آبی افزایش یابد و اداره کل حفاظت محیط‌زیست استان گیلان برای پاکسازی آن یک عدد دستگاه برداشت سنبل آبی وارد کرد.
عملیات جمع‌آوری سنبل آبی در عینک از اسفندماه 1394 از سوی سرزمین ایده آل ما و شهرداری منطقه 4 رشت اجرایی شد، بدلیل بحرانی بودن و فوریت این مساله، سبزکاران وارد فاز جمع آوری شد و با هم پیمانی سبزکاران، سرزمین ایده آل ما و شهرداری منطقه 4 رشت، عملیات جدی اجرایی با هدف جلب مشارکت ارگان‌های استان در پاکسازی تالاب از فروردین 1395 کلید خورد.
با توجه به عضویت سبزکاران در کمیته ملی کنوانسیون رامسر (کنوانسیون حفاظت از تالاب ها)، اولین جلسه سال جدید کمیته ملی در 25 و 26 فروردین در شهر بندرانزلی تشکیل شد و با بازدیدی که نمایندگان کمیته ملی از این تالاب داشتند، قول حمایت دادند و نسیم طواف‌زاده بعنوان مسئول گروه مبارزه با علفهای هرز انتخاب شد که پس از بررسی سنبل آبی بعنوان اولین مورد در دستور کار گروه قرار گرفت.
پس از تدوین برنامه عمل، اولین قدم جمع‌آوری مشارکتی در 27 فروردین به همت سبزکاران، سرزمین ایده آل ما و شهرداری منطقه 4 رشت، با حضور رفتگران طبیعت گیلان، دوستداران محیط زیست سیاهکل، هیات دوچرخه سواری کشور و هیات قایقرانی کشور و … برگزار شد.
با حضور آقای امیر مرادی مدیرکل اسبق پدافند غیرعامل استانداری گیلان در 8 اردیبهشت ماه همان سال به دفتر سبزکاران و ارایه گزارشها و تحقیقات به عمل آمده، سنبل آبی در دستورکار قرارگاه زیستی استان گیلان قرار گرفت.
برای سرعت بخشیدن به عمل در سطح ملی در تاریخ 1 تیرماه گزارش سنبل آبی را به مجمع تشخیص مصلحت نظام ارایه داده شد که ستادی برای پی‌گیری مبارزه با سنبل آبی در سطح ملی با فوریت زیاد شکل گرفت.
جلسه‌ای در 8 تیرماه در فرماندهی سپاه قدس رشت برگزار شد که پس از بحث و بررسی و استماع نظرات دانشگاه گیلان، شهرداری رشت، جهاد کشاورزی، آب منطقه‌ای و مدیرعامل سبزکاران، سنبل آبی بعنوان یک تهدید زیستی پدافندغیرعامل مصوب شد و پس از آن جلسه شورای پدافند غیرعامل استان در 21 تیرماه با ریاست استاندار وقت شکل گرفت که پس از ارایه گزارش سنبل آبی، مبارزه با سنبل آبی بعنوان اولین تهدید پدافند غیرعامل محیطزیستی استان در دستور کار کمیته احیای تالاب انزلی با ریاست معاون عمرانی استاندار قرار گرفت.
و در نهایت بر اساس دستور استاندار و پس از نهاییسازی برنامه عمل در جلسه 2 مرداد ستاد جمع‌آوری سنبل آبی، فاز اجرایی آن با مانور هماهنگی در 3 مرداد آغاز و برنامه جامع از 4 مرداد تا 28 مرداد (21 روز کاری) با مشارکت 24 سازمان دولتی و غیردولتی و بخش خصوصی در 45 زیرمجموعه اجرایی شد که 3630 نفر 8200 تن سنبل آبی را از تالاب عینک جمع‌آوری نمودند و از آن زمان تا کنون تالاب عینک مورد پایش قرار می‌گیرد و پاک است.
از همان زمان بخش‌های مختلفی از شهرها و رودخانه‌های استان گیلان آلوده است از جمله رودخانه لنگرود و کانال آب چمخاله، تالاب انزلی، آببندان ملاسرای شفت بود.
امروز که این گزارش نوشته می‌شود بخش زیادی از تالاب انزلی بخصوص در نواحی جنوبی آن در منطقه ماه‌روزه، رودخانه مرغک و … آلوده است و نگرانی‌های زیادی برای بحران در تالاب انزلی که زندگی بخش زیادی از جامعه گیلان بدان وابسته است را بدنبال داشته، مبارزه با سنبل آبی در رودخانه لنگرود توسط سازمان بحران استانداری گیلان در حال اجراست و هنوز ابهام‌های زیادی در مدیریت سنبل آبی و وظیفه مبارزه با آن وجود دارد.
بنظر می‌رسد که اکنون نیاز به سرعت عمل، ممارست و هماهنگی بسیاری نیاز است و می‌بایست در چند بخش مقابله با سنبل آبی در دستور کار قرار گیرد:
ظرفیت سازی
1 تصویب برنامه جامع مبارزه با سنبل آبی در بالاترین سطح اجرایی
2 تدوین و تصویب برنامه اقدام مقابله با ورود گونه های غیربومی
3 تشکیل ستادهای استانی مبارزه با سنبل آبی
آگاهی رسانی
1 پوسترهای آموزشی
2 آموزش معلمان علوم و جغرافیا برای آموزش به دانش‌آموزان
3 برنامه‌های رادیویی/تلوزیونی/رسانه‌ای
