چمخاله در گذر تاریخ
حدود ۳۰۰ سال پیش همزمان با پادشاهی نادر شاه افشار، وقتی مردمانی ازدیار کردستان برای فرار از جنگ به سرزمین باتلاقی، خالی از سکنه و خوش آب و هوایی بنام چمخاله پناه آوردند، شاید هیچگاه گمان نمیکردند که ازاولین پایه گذاران بندری دریایی در شرق گیلان باشند که بعدها به یکی از مهمترین مراکز کشتی سازی شمال کشور تبدیل شد.
جانمایی این بندر آنچنان اهمیت داشت که کمی بعد نادرشاه برای سرکوب تاتارهای شرق مازندران از بندر تجاری چمخاله به عنوان پایگاه نیروی دریایی بهره برد و نخستین کارخانه کشتی سازی در دریای خزر را در این منطقه بنا گذاشت. اقدامی که بندر تجاری چمخاله را در مسیر توسعه تجارت قرار دارد.
اما نام چمخاله و حضور مردمان این شهر بندری در تجارت دریایی حوزه خزر قدمت بیشتری دارد. بطوریکه که نام آن برای نخستین بار ۹۰۰ سال قبل مصادف با (۵۱۲ هجری قمری) در کتب تاریخی ذکر شده است. هر چند که نام چمخاله در زمان ســلطنت نــادر اهمیتــى پیــدا کــرده و مرکــز نیــروى دریایــى شــمال ایــران شــده بــود. (ســتوده، ۱۳۷۴ )
اما نام این شهر بندری از قـرن ششـم هجـرى در دوره صفویـان و دوران حکومــت شــاه عبــاس اول نیز مــورد توجــه بود. این سال مصادف با مرگ سلطان محمد پسر ملک شاه آلب ارسلان است. در دوره صفویان، خصوصاً در دوره سلطنت شاه عباس اول، بندر چمخاله مرکز حوادث مهمی شد.
فرار احمد خان حاکم لاهیجان از چمخاله و دستگیری اعضای خانواده وی توسط کیا فریدون حاکم گیلان و تحویل آنها به شاه عباس، از جمله رویدادهای مهم این دوره شهر است. در زمان قاجار و رونق تجارت ابریشم لنگرود نیز بندر چمخاله مورد توجه قرار داشت. (ســتوده، ۱۳۷۴)
بندر چمخاله در منابع جغرافیای تاریخی
بـا توجـه بـه کشـف حداقـل دو کشـتى چوبـى بـزرگ در محـدوده سـواحل چمخالـه در روسـتاى للـه رود چنیـن بـه نظـر مـى رسـد کـه مصـب ایـن رودخانـه به عنـوان لنگـرگاه و یـا کشـتى سـازى مـورد اسـتفاده بـوده اسـت، اگرچـه اثبـات ایـن فرضیـات نیازمنـد مطالعـات تکمیلـى و انجـام کاوش هـاى باسـتان شناسـى اسـت. (جـان آلتـن در ۱۷۴۳ م.) از طـرف نـادر شـاه مامـور سـاخت کشـتى جنگـى در دریـاى مازنـدران شـد. وى کـه در ۱۷۳۹ میـلادى وارد ایـران شـده بـود مـورد توجـه نـادر شـاه قـرار گرفتـه و لقـب «جمـال بیــگ» را دریافــت کــرده و مامــور ســاخت کشــتى در دریــاى مازنــدران شــد. علــیرغــم مخالفــت دولــت روس و فشــار دولــت انگلســتان مبنــى بــر برگردانــدن آلتــن بـه انگلسـتان، وى شـروع بـه سـاخت کشـتى کـرد. (پرغـو، ۱۳۹۱ ) . نبـود چـوب مناسـب و فقـدان اسـتادکاران ماهـر کشـتى سـازى و کارشـکنى روسـها و انگلیسـیها هیـچ یـک مانـع کار نشـده و جـان آلتـن بالاخـره توانسـت یـک کشـتى جنگـى بـا بیسـت تـوپ جنگـى بـه نـام «نـادر شـاه» سـاخته و بـه آب بیانـدازد. (طاهـرى، ۱۳۵۴) امــا بــا مــرگ نــادر و بــروز اغتشاشــات در گیــلان، جــان آلتــن کشــته و ادامــه کار کشــتى ســازى متوقــف مــى شــود. (پــرى، ۱۳۶۸ ) در واقــع نیـروى دریایـى نادرشـاه در خلیـج فـارس و دریـاى مازنـدران بعـد از مـرگ وى نابـود و کشـتى هـاى فراهـم شـده بیـن دریاسـالاران وى و برخـى حـکام مرزنشـین تقسـیم شد.
(ابـوت (جونــس هنــوى کــه بــه روزگار نــادر شــاه بــه ایــران ســفر کــرده اســت در خصـوص نیـروى دریـاى نـادر چنیـن مـى نویسـد: «جـان آلتـن کـه از سـوى شـاه بـراى سـاخت کشـتى در دریـاى شـمال مامـور شـده بـود الـوار خوبـى در گیـلان پیـدا کـرده بـود امـا راههـاى خـراب مانـع آوردن ایـن الـوار بـه بنـدر گاه بـود.» وى سـپس بـه لنگـر کشـتى پرداختـه و ذکـر مـى کنـد کـه علـى رغـم وجـود سـنگ آهـن در مازنــدران کســى نبــود تــا لنگــر بســازد. بنابرایــن او بدنبــال یــک لنگــر گــم شــده روسـى مـى گشـت. او اشـاره مـى کنـد کـه بادبانهـا را از پنبـه و طنابهـا را از کنـف مـى سـاختند. او اضافـه مـىکنـد کـه نجـاران ایـن کشـتى سـازى چنـد نفـرى ازهنـد و چنـد نفـر روسـى نـو مسـلمان و یـک کشـتى سـاز انگلیسـى بودند. هنـوى در ادامـه کشـتى سـازى بنـدر چمخاله، اضافـه مـىکنـد کـه کشـتى سـازان هنـدى بـا دقـت امــا کنــد کار میکردنــد و کارهــاى بــزرگ را نمــىتوانســتند انجــام دهنــد. (هنــوى، ۱۳۴۶ (هنـوى در آخـر بـه مشـکل آب انداختـن کشـتى اشـاره کـرده و عـرض و عمـق رودخانـه منتهـى بـه بنـدرگاه را ناکافـى مـىدانـد. سـپس بـا سـاخت سـد بـر روى رودخانـه کشـتى بـه آب انداختـه مـىشـود. همچنیـن آلتـن یـک بادبـان اضافـه بـراى تحـرک بیشـتر کشـتى سـاخته و چندیـن عـراده تـوپ در آن تعبیـه مـىکنـد.
(جونس هنــوى) آورده: چمخالــه بنــدرگاه لنگــرود و در ده کیلومتــرى آنســت. بیــن چمخالـه و لنگـرود رودخانـه آرامـى اسـت کـه رابینـو اشـاره مـىکنـد کـه شـانزده کرجـى بـراى بارگیـرى یـا خالـى کـردن بارهـاى تجـارى بیـن لنگـرود و چمخالـه در رفــت و آمــد بودنــد. (رابینــو، ۱۳۵۷) (ملکونــوف روســى، ۱۳۸۳) نیز مــىنویســد کــه لنگـرود در زمیـن همـوار و در ده کیلومتـرى دریاسـت و معـروف است کـه ایـن شـهرنخســت کنــار دریــا و لنگــرگاه بــوده اســت.
از سوی دیگر بر اساس پژوهشى که در خصوص در دریانوردى و کشتیهاى تاریخى دریاى مازندران انجام گرفت، شـکر، برنـج، روغـن، عسـل، کنجـد، باقـلا، قلیان، کربـاس، پنبـه از جمله کالاهایی بودند که از طریق بندر تجاری چمخاله با بنادر حاشیه خزر داد و ستد می شدند. همچنین از بنـدر انزلـى نیز ماهـى شـور، ماهـى خشـک و حصیـر و نفـت را به این بندر مـىآوردنـد. (رابینـو،۱۳۵۷ )
مصوبه هیات دولت در ایجاد بندر تجاری چمخاله
پس از چندین دهه رکود، بی آنکه نام و نشانی از جایگاه تاریخی بندر و اسکله تجاری چمخاله به جا مانده باشد بار دیگر بندر چمخاله از اوایل دهه ۹۰ شمسی با مصوبه هیات دولت بر سر زبان و در مسیر احیا قرار گرفت.
طی سفرهای استانی هیات دولت به گیلان در سال ۱۳۸۷، احداث بندر چمخاله در راستای بند ۱۱ مصوبه شماره ۴۱۱۴۷/۱۳۷۳۱۰ مورد تصویب قرار گرفت. در پی این مصوبه در تاریخ ۹۰/۳/۱۷به شماره ۴۲۱۹۴/۱۶۳۲۸۵ تبدیل بندر صیادی به بندر بار و مسافر و تحویل آن به مالکیت سازمان بنادر و دریانوردی تصویب و ابلاغ و بندر چمخاله از شرکت ساخت و توسعه زیربناهای حمل و نقل کشور (معاونت ساخت و توسعه بنادر و فرودگاه های سابق) تحویل اداره کل بنادر و دریانوردی گیلان شد.
در طرح اولیه از سوی مشاور سازمان، برای بندر چمخاله اسکله ۳۷۵ متری، یک حوضچه به مساحت چهار هکتار، یک موج شکن هزار متری، یک راه سنگی به طول ۸۰ متر، پل به طول ۳۵۲ متر مربع با اعتباری بالغ بر ۷۲ میلیارد تومان به اداره کل بنادر و کشتیرانی گیلان ارایه شد و کلنگ احداث آن در سال ۱۳۹۴ به زمین زده شد.
اما بعد از وقفهای سه ساله در احداث بندر، سازمان بنادر و کشتیرانی، نسبت به تغییرکاربری بندر تجاری اقدام کرد و با تغییر مصوبه هیات دولت، احداث بندر گردشگری ـ مسافری با مشارکت بخش خصوصی هتل، ایجاد مجتمع اقامتی و اماکن تفریحی را در دستور کار قرار داد.
به نظر میرسد هدف اصلی از تغییر کاربری بندر صیادی چمخاله به بندر تجاری و مسافری استفاده بهینه از زیرساختها و بهره برداری از بندر موجود با هدف رونق اقتصادی و ایجاد اشتغال در منطقه و شهرستان لنگرود بوده باشد. دلایل لزوم تغییر کاربری و نیاز گیلان به بندر گردشگری را از کارشناسان و مسوولان وقت و فعلی سازمان بنادر و کشتیرانی گیلان و کشور جویا شدیم.
توسعه گردشگری دریایی با ساخت بندر چمخاله
فرهاد منتصرکوهساری معاون بندری سازمان بنادر و دریانوردی کشور که در دهه ۹۰ به مدت چند سال مسوولیت تصدی ریاست این سازمان را در گیلان عهده دار بود با تاکید به اینکه احداث بندر چمخاله در همان مکان از پیش جانمایی شده، روند خوبی را طی میکند، میگوید: مخالفت سازمان بنادر کشور و نیز محیط زیست با ایجاد بندر تجاری منجر به تغییر کاربری بندر تجاری به گردشگری و تفریحی شد.
کوهساری با بیان اینکه باید از ظرفیت این بندر برای مسافرتهای دریایی به بنادر شمالی و کشورها حاشیه دریای خزر استفاده شود اضافه میکند: بندر گردشگری چمخاله اولین بندر مسافربری گردشگری در شمال کشور خواهد بود که اعتبار ساختش در ابتدای دهه ۹۰ ، ۷۰۰ میلیارد تومان پیش بینی شد و رسما عملیات ساخت آن از اواخر سال ۹۷ سال کلید خورد و مقرر شده اعتبار این پروژه از سوی سازمان بنادر کشور تامین شود و اما تجهیز و بهره برداری از آن به بخش خصوصی واگذار میشود.
وی در خصوص تامین شناورهای گردشگری نیز بیان میکند: سازمان بنادر با ارایه وام و تسهیلات به سرمایه گذار، آماده تامین شناورها برای واگذاری ببخش خصوصی است.
معاون بندری کشور ایجاد بندر تفریحی و گردشگری چمخاله را در ظرفیت ها گردشگری و اقتصادی شرق استان مثبت ارزیابی کرد.
در حالی که ۶۰ درصد تجارت کشور با کشورهای حاشیه دریای خزر و اوراسیا از طریق دو بندر انزلی و آستارا در گیلان انجام می شود، ایجاد بندر تجاری جدید در شرق گیلان، می توانست درهای جدیدی در توسعه تجارت دریایی با کشورهای آسیای میانه و شرق دریای خزر باز کند. اما با وجود احداث اسکله گردشگری و تفریحی مارینا در منطقه آزاد انزلی، تغییر کاربری بندر چمخاله ضرورت داشت؟
حمیدرضا آبایی مدیر کل بنادر و کشتیرانی گیلان در این باره با تاکید به مصوبه دولت در این تغییر معتقد است: از لحاظ گردشگری مهم بود که در شرق استان بندر گردشگری ایجاد شود.
وی ادامه میدهد: بنادر تجاری انزلی، آستارا و کاسپین در حال حاضر تامین کننده نیازهای بندری استان هستند و هم اکنون نیز کمتر از ظرفیت پیش بینی شده فعالیت دارند. از این رو مجوز بندر چمخاله به گردشگری تغییر کرد و سازمان بنادر کشور با استفاده از توان مشاورین نسبت به طراحی زیر ساخت های ایجاد اسکله گردشگری و بندر گردشگری اقدام نمود.
وی اضافه میدهد: طرح بزرگ ایجاد زیرساخت های گردشگری در چمخاله از سال ۹۷ شروع شد و پیشرفت فیزیکی آن در حدود ۶۰ درصد است. آن چیزی که برای ما مهم بود ایجاد زیر ساخت در این محدوده است که در حال حاضر بروی آن کار میشود.
آبایی به صدور مجوز از سوی محیط زیست نیز اشاره کرده و میگوید: براساس قوانین بین المللی و دستورهای بین المللی حساسیت های زیست محیطی زیادی بر روی این قبیل پروژهها وجود دارد و خوشبختانه سازمان بنادر با سازمان محیط زیست تعامل مطلوبی دارد.
وی با بیان اینکه اعتبار اولیه این پروژه ۷۰ میلیارد تومان پیش بینی شده میافزاید: با توجه به اینکه این اعتبار از سوی سازمان بنادر تامین می شود احتمال افزایش آن تا سقف ۱۰۰ میلیارد تومان وجود دارد.
وی با تاکید به استفاده مطلوب از ظرفیت گردشگری بندر چمخاله ادامه میدهد: در حال حاضر با استفاده از پل دسترسی به عمق ۶۰ متری دریا وارد شدیم.
درعین حال تغییر کاربری بندر چمخاله مخالفان خود را دارد. نماینده مجلس لنگرود و چمخاله از جمله افرادی است که معتقد است در توسعه ظرفیت های اقتصادی و کشاورزی شرق گیلان احداث بندری تجاری در کنار بندر گردشگری اجتناب ناپذیر است.
«پرویز محمدنژاد» نماینده مردم لنگرود و چمخاله در مجلس شورای اسلامی با تاکید به اینکه از ابتدا برای بندر چمخاله کاربری تجاری و اقتصادی پیش بینی شده بود میگوید: تغییر کاربری این بندر به بهانه مجاورت با بندر انزلی و سطح آبخور محدود اعلام شد. این در حالیست که با کمک تیم کارشناسی در این قضیه استدلال کردیم که با اجرای ۳۷۵ متر پل در عمق ۵.۵۷ متری، ورود کشتی های باری تجاری امکان پذیر بوده و بنده به شخصه از طریق سازمان بنادر کشور پیگیر این قضیه هستم.
مزیتها و پتانسیل های مناطق درهم اثر گذار است و اگر جانمایی اشتباه انجام شود نباید این موضوع بهانهای برای ایجاد بندر دیگری باشد. اینکه بگوییم ظرفیت بندر انزلی خالی است و نیازبه بندر تجاری جدید در مجاورت آن وجود ندارد اشتباه و مورد قبول نیست.
این نماینده مجلس با بیان اینکه طراحی این پروژه به گونه ای تعریف شده که بعدها بهره برداری تجاری و باری نیز از آن امکانپذیر باشد، وجود اراده سیاسی سایر نمایندگان شهرهای بندری استان در این تغییر کاربری را قابل اثبات ندانست و میافزاید: نمایندگان این شهرها از چنان قدرتی برای جلوگیری از خواسته سازمان بنادر برای این مساله برخوردار نیستند. در این بخش بحث ظرفیت بندرها مطرح است و ما سعی داریم بندر چمخاله را به تعریف اولیه خود برگردانیم. چون در حال حاضر بندر انزلی از ۱۰۰ درصد ظرفیت با ۳۵ درصد فعالیت دارد با این استدلال از احداث بندر تجاری جدید جلوگیری کردند.
محمدنژاد با تاکید به اثر گذاری مناطق و بنادر بر یکدیگر اظهار میکند: مزیتها و پتانسیلهای مناطق در هم اثر گذار است و اگر جانمایی اشتباه انجام شود نباید این موضوع بهانهای برای ایجاد بندر دیگری باشد. اینکه بگوییم ظرفیت بندر انزلی خالی است و نیاز به بندر تجاری جدید در مجاورت آن وجود ندارد اشتباه و مورد قبول نیست. لذا تاکید میکنم عدم استفاده از ظرفیت بنادر انزلی و آستارا به معنی ضعف تجارت و مبادلات نیست. شاید از ابتدا جانمایی بندر انزلی ضعیف بوده و تجار تمایلی به تجارت از این بندر ندارند؟!
نماینده لنگرود با اشاره به لزوم احداث بندر تجاری در شرق گیلان ادامه میدهد: در شرق گیلان تولید محصولات کشاورزی و مرکبات داریم. همچنین همجواری با باغات مرکبات غرب استان مازندران میتواند ظرفیت عظیمی در تجارت محصولات کشاورزی از بندر چمخاله ایجاد کند. از این رو تمام تلاش خود را برای تغییر کاربری یا کاربری مختلط از این بندر بکار میگیرم.
محمدنژاد با تاکید به اینکه مرغوب ترین محصول برنج و چای در شرق گیلان و غرب مازندران تولید می شود میگوید: این تولیدات از قابلیت صادرات به کشورهای حاشیه دریای خزر و اوراسیا برخوردارند. طبق برآوردی که انجام شده ۷۵ درصد تولیدات کشاورزی این مناطق به سایر مناطق کشور ارسال می شود و ۳۰ درصد تولید برنج استان در منطقه قابلیت صادرات از این بندر دارند.
وی اضافه میکند: دسترسی راحت این بندر به عنوان پل ارتباطی به کشورهای آسیای میانه و دسترسی بلا واسطه و بدون هیچگونه رابطهای به منابع ثروت استان یعنی مرکبات که فاقد صنایع فرآوری در استان است میتواند بسترهای صادرات مرکبات و ایجاد ارزش افزوده برای استان به دنبال داشته باشد که در نهایت به رونق کشاورزی گیلان منجر میشود. این ظرفیت برای چای و برنج نیز وجود دارد و به راحتی ازبندرتجاری چمخاله امکان صادرات آنها فراهم میشود.
وی تاکید میکند: خوشبختانه بندرچمخاله در احداث از برنامه پیش بینی شده دولت جلوتر است و به دلیل اینکه این بندر از منابع داخلی سازمان بنادر و کشتیرانی تامین اعتبار میشود از سرعت خوبی در پیشرفت فیزیکی برخوردار است.
تغییر کاربری بندر از نگاه کارشناسی دریامحور
«ابراهیم چراغی» کارشناس سازمان بنادر و دریانوردی در گفت و گو با مرور با تاکید به دیدگاه اقتصاد دریا محور در دریای خزر عنوان میکند: در طول سواحل خزر ۷ بندر کوچک و بزرگ وجود دارد که کاملا توسط بخش خصوصی سرمایه گذاری شدهاند. اکثر این بنادر توسط دولت ایجاد و برای بهرهبرداری در اختیار بخش خصوصی قرار گرفتهاند.
این کارشناس بنادر گیلان با اشاره به اینکه در سالهای گذشته چیزی حدود ۱۲ میلیون تن کالا از این بنادر صادرات و واردات انجام می شد میافزاید: در حال حاضر به دلیل تغییرات در الگوی کالاها این حجم با ۵۰ درصد کاهش به ۶ میلیون تن رسیده است. این در حالیست که در فاز نهایی این ۷ بندر، ظرفیت تا ۵۰ میلیون تن پیش بینی شده است.
وی علت این کاهش را قطع واردات آهن آلات و گروه فلزات عنوان کرد و ادامه میدهد: طبق آمارها ۷۰ درصد واردات گروه فلزات از طریق بندر انزلی انجام میشد که این موضوع تاثیر زیادی بر واردات سوخت نیز گذاشت.
علیرغم سرمایهگذاری مناسب در بنادر شمال و ایجاد اسکلههای تخلیه کالا، تاکنون در حوزه گردشگری دریایی سرمایه گذاری و ایجاد زیر ساخت نشده است.
چراغی با بیان ظرفیت های موجود ترانزیتی و زیرساخت های سرمایه گذاری برای تحقق ۵۰ میلیون تن حجم صادرات و واردات اظهار میکند: بحث دیگر اینکه از ۸۲۰ کیلومتر طول سواحل مرزی دریایی شمال کشور حدود ۷۰۰ کیلومتر قابل دریانوردی است و کشتی های تجاری می توانند در آنها پهلو بگیرند. در طول این سواحل در هر ۱۰۰ کیلومتر یک بندر تجاری ایجاد شده که براساس استانداردها و نرم های بین المللی برای تجارت دریایی شمال کشور کافی و جوابگو است.
وی نفوذ سیاسی نمایندگان شهرهای بندری در جلوگیری از ایجاد بندر چمخاله را بی تاثیر دانست و اضافه میکند: سیاستگذاری و مطالعات احداث بنادر جدید توسط سازمان بنادر و دریانوردی و هیات دولت است که خارج از اراده استانی بوده و یک نماینده مجلس قادر نیست در عدم یا ایجاد یک بندر تعیین کننده باشد.
چراغی تاکید میکند: بندر چمخاله بر اساس مصوبه دولت و سازمان بنادر به لحاظ ایجاد ظرفیت های گردشگری دریایی تغییرکاربری داد.
بندر چمخاله به لحاط برخورداری از پس کرانه و نزدیکی به دریا، کوهستان، جنگل و نزدیکی به مرکز استان و نیز تهران می تواند نقطه جغرافیایی مناسب برای رشد و توسعه گردشگری دریایی باشد. به این دلیل سازمان بنادر با عطف به این نکته این موضوع را مورد مطالعه و بررسی قرار داد و تصمیم به تغییر کاربری بندر چمخاله از تجاری به گردشگری گرفت.
وی با بیان اینکه علیرغم سرمایه گذاری مناسب در بنادر شمال و ایجاد اسکله های تخلیه کالا، تاکنون در حوزه گردشگری دریایی سرمایه گذاری و ایجاد زیر ساخت نشده است.
هر چند که ایجاد اسکله گردشگری مارینا در بندر کاسپین منطقه آزاد انزلی ایده خوبی بود اما از آستارا تا گلستان تاکنون بندر خاص دریایی گردشگری و تفریحی نداشتیم و احداث بندر چمخاله مزیت خوبی برای تامین این نیاز کشور است که منجر به توسعه اقتصادی گیلان در این بخش می شود.
بندر چمخاله به لحاط برخورداری از پس کرانه و نزدیکی به دریا، کوهستان، جنگل و نزدیکی به مرکز استان و نیز تهران می تواند نقطه جغرافیایی مناسب برای رشد و توسعه گردشگری دریایی باشد. به این دلیل سازمان بنادر با عطف به این نکته این موضوع را مورد مطالعه و بررسی قرار داد و تصمیم به تغییر کاربری بندر چمخاله از تجاری به گردشگری گرفت.
استان باید به بندر چمخاله نگاه کلان داشته باشد
«علی نعیمی» مدیرکل اسبق سازمان بنادر و دریانوردی گیلان نیز معتقد است در دنیا بنادر زیادی وجود دارند که همزمان کاربری تجاری و گردشگری دارند و هیچ بندر رقیب بندر دیگری در مجاورت خود نیست.
بنادر شمال کشور باید به توانایی رقابت با بنادر کشورهای حاشیه دریای خزر دست پیدا کنند. ما الان نیاز داریم با بندر عشق آباد، آکتائو، آستاراخان رقابت کنیم. به رقابت بنادر داخلی با یکدیگر معتقد نیستم.
وی این دیدگاه که ایجاد بنادر جدید برای سایر بنادر رقیب تراشی می کند را رد کرد و میافزاید: این فکر کاملا نادرست است.
نعیمی اضافه میکند: بنادر شمال کشور باید به توانایی رقابت با بنادر کشورهای حاشیه دریای خزر دست پیدا کنند. ما الان نیاز داریم با بندر عشق آباد، آکتائو، آستاراخان رقابت کنیم. من به رقابت بنادر داخلی با یکدیگر معتقد نیستم.
وی در خصوص بندر چمخاله اظهار میکند: بندر گردشگری چمخاله میتواند بهترین بندر سوختی در مجاورت سایت پالایشگاه رودسر باشد.
وی تاکید میکند: سازمان بنادر به عنوان بزرگترین سازمان پویا و تخصصی کشور تشخیص داده که گیلان در این منطقه نیازمند احداث بندر تفریحی است و اگر سیاست کلان استان برخورداری از بندر تجاری اقتصادی است باید این تقاضا را به سازمان بندر عرضه کند. استان باید به چمخاله کلان بنگرد.