” بک تو بلک “، نمایشی که ۱۷ زندانی را آزاد کرد

نمایش « بک تو بلک » به نویسندگی، کارگردانی و بازی سجاد افشاریان از ۸ تا ۱۱ مرداد در تالار مرکزی رشت روی صحنه می‌رود.

«بک تو بلک» روایت یکی از فراوان آدمهایی است که بخشی از عمرشان را در محبس می‌گذرانند. علی شخصیت اصلی نمایش، زندانی سیاسی است که به دلایلی نامعلوم در حبس انفرادی به سر می‌برد و در زندان از طریق تلفن با معلم آوازی آشنا و دلباخته او می‌شود.

 

علی در جایی از نمایش می‌گوید:”عجیب آدم هایین که کسی و ندارن باهاشون تماس بگیرن، اونا کل سهمیه تلفن ماهیانه زندانشونو می فروشن به یه باکس بهمن کوچیک؛ عجیب تر آدم هایین که یه عالمه کس و کار دارن اما خودشون دلشون نمی‌خواد با کسی حرف بزنن، اونا هر یه نخ بهمنی که می‌کشن یه عالمه حرف نزده است که دود میشه .”

در این نمایش که با جذب بیش از ۲۰۰ هزار تماشاگر به عنوان پرمخاطب‌ترین تئاتر این سال‌های ایران شناخته شده سجاد افشاریان، نیکو بستانی و مهدی زندیه به ایفای نقش می‌پردازند.

سجاد افشاریان در نشست خبری پیش از اجرای نمایش «بک تو بلک» گفت: نمایش تولید سال ۱۴۰۰ است و اجراهایش از تهران شروع شد و آنها که به تاریخچه اجراهای تئاتر شهر اشراف دارند، اذعان داشتند که استقبال مخاطبان کم نظیر بود.

وی با اشاره به این که نمایش «بک تو بلک” یک بار حدود دو سال پیش در سالن خاتم رشت روی صحنه رفت در خصوص علت اجرای آن در این شهر پاسخ داد: فارغ از این که  عاشق رشت هستم و هرگاه فرصت داشته باشم به رشت سفر می کنم، بافت فرهنگی هنری رشت و  تقاضا برای تماشای نمایش موجب شده است بعد از گذشت حدود دو سال از نخستین اجرای این نمایش در رشت برای دومین بار برای اجرا به این شهر بیایم .

«بک تو بلک” روایت یکی از فراوان آدمهایی است که بخشی از عمرشان را در محبس می گذرانند. علی شخصیت اصلی نمایش، زندانی سیاسی است که به دلایلی نامعلوم در حبس انفرادی به سر می‌برد و در زندان از طریق تلفن با معلم آوازی آشنا و دلباخته او می‌شود.

افشاریان درباره علت جذب تماشاگران به «بک تو بلک” بیان کرد: اگر نمایشی بتواند به ابتدایی‌ترین سوالاتمان پاسخ دهد، مختصات برقراری ارتباطش با مخاطبان را به درستی طی می‌کند؛ و آن سوالاتی است که من در زمان تولید یک نمایش از خود می‌پرسم این که در چه سالی و در چه شرایطی قرار است اثری را به روی صحنه ببرم .

در واقع اثر به لحاظ آگاهی بخشی ارتباط با مخاطب به لحاظ این که چراغی را در سرش روشن کند و برایش  پیشنهادهایی داشته باشد و دغدغه های اجتماعی که در دوران تولید نمایش به آن فکر می‌کنم، ساخته می‌شود. در جلسات بسیاری از تمرین خودم را با این چالش مواجه می‌کنم که چرا مخاطب باید بیاید و این اثر را ببیند . وقتی در این چالش قرار می‌گیرم سعی می‌کنم که در حین تولید نمایش به آن پاسخ دهم .

وقتی نمایش را می‌نویسم شخصیتها پایشان روی زمین است قصه شان از یک بستر کاملا رئالیستی شروع می‌شود طبیعتا نویسنده تلاش می‌کند تا از تجربیات شخصی خود در قصه استفاده کند . ما دهه شصتی ها مسیرهای مشترکی را رفته ایم و خاطرات مشترکی داریم که کودکی‌های ما با آن سپری شده .

 

افشاریان در خصوص علت پرمخاطب بودن این نمایش در اجراهای انجام شده گفت: طبیعتا اگر کاری با کیفیت‌های لازم ارائه نشود آدمها به هم توصیه نمی‌کنند. من تمام تلاشم را کرده‌ام که نمایش در فرم و قالب خودش بتواند اجرا شود. بخشی از آن هم به دلیل همذات پنداری است که آدمها با شخصیت‌های نمایش انجام می‌دهند و خودشان و بخش‌هایی از زندگی‌شان را در یک بازتابی از اتفاقات روی صحنه پیدا می‌کنند.

اتفاقی که با تخیل همراه می‌شود و شما در عین حال که صحنه خاصی را روی سن نمی بینید به مکانهای مختلفی سفر می‌کنید و در صحنه پایانی تمام ما در یک پرفورمنس مشترک قرار می‌یریم و با توجه به سیری که نمایش طی می‌کند می‌رسیم به ۱۰ دقیقه تاریکی محض . در مورد اسم نمایش باید بگویم دو سال قبل از آن مستند زندگی «امی واین هاوس» را دیدم و ترانه «بک تو بلک» در ذهنم ماند.

من قبل از این که در تلویزیون کارهایی را بنویسم مثل برنامه خندوانه از فصل یک تا فصل سه در زمینه تئاتر و فیلم هم فعال بودم. در ۲۰ سالگی جایزه نمایش برگزیده بیست و ششمین جشنواره بین المللی تئاتر فجر را گرفتم .

کمپانی دارم به نام کمپانی تئاتر جوانان ایران که شاید بتوانم بگویم از اولین کمپانی هایی است که تئاترهای بسیاری را در طول سال تولید می‌کند در واقع نگاه من پشت این تولیدات هست. این کمپانی از ۱۴۰۰ تا الان نزدیک ۳۰ نمایش از جمله آنتیگونه، آن برد، تنهایی و تنهایی و تنهایی را تولید کرده است. به خاطر محتوا، فرم و خود ماهیت اجرا دلم می‌خواهد تا جایی که جان دارم مخاطب‌های بیشتری را به نمایش جلب کنم.

 

وی با اشاره به این که نخستین اجرای این نمایش و درآمد حاصل از آن زمینه ی آزادی ۱۷ زندانی جرایم غیرعمد را فراهم کرد افزود: بیشترین همراهی را ستاد دیه انجام داد، بسیاری از آنهایی که برای جرایم غیرعمد در زندان بسر می‌برند به خاطر مبالغ ناچیز مثلا ۲۰ میلیون تومان است. آدمهایی که صاحب خانواده هستند مثلا دو سال از خانواده دورند . خود ستادهای دیه علاقمند و پی گیر فراهم کردن شرایط آزادی این زندانی‌ها هستند و کافی است از طرف مردم حرکت کوچکی را ببینند خودشان این حرکت را بزرگ می‌کنند و دو برابر مبلغ را می‌گذارند.

 

افشاریان با بیان این که روزنامه نگاران می‌توانند در این زمینه خیلی موثر باشند و کمپین ایده پردازی انجام دهند و از قدرتشان استفاده کنند گفت : شما خبرنگاران می‌توانید آغازگر این حرکت باشید به صورت گسترده برای مردم تشریح کنید که این زندانیان که هستند چرا دارند در زندگی شان را در حبس سپری می‌کنند و با کمک به آزادسازی زندانیان جرایم غیرعمد به این آدمها عمر دوباره بدهید.

بافت فرهنگی هنری رشت و تقاضا برای تماشای نمایش موجب شده است بعد از گذشت حدود دوسال از نخستین اجرای این نمایش در رشت برای دومین بار در این شهر اجرا شود

وی در خصوص وضعیت تئاتر گیلان تصریح کرد: گیلان از قطب‌های تولید اندیشه است چه در زمینه های ادبی، چه در سینما، تئاتر و هنرهای تجسمی. کمبودها و مشکلات به لحاظ سخت افزاری و امکانات تنها مختص گیلان نیست . اگر بخش خصوصی و امکانات حداقلی آن نباشد هنرمندان به دلیل عدم مدیریت از امکانات اولیه محرومند.

هنگام اجرا در سالن خاتم با مشکلات بسیاری از جمله نور و دستگاه بالابر و غیره مواجه بودیم، بسیار تلاش کردیم تا به یک وضعیت استاندارد برای اجرا برسیم.

 

وی در رد این که تئاتر مظلوم واقع شده خاطرنشان کرد: تئاتر به خاطر جمعی بودنش صاحب شکوه بیشتری است. اگر ما اینجا یک سری معادلات را خاک بر سر کرده‌ایم دلیلش مظلومیت این هنر نیست و بخشی از آن به خود ما بر می‌گردد این که چقدر سکوت کرده‌ایم که شرایطمان را دچار بحران نکنیم، چقدر نجنگیده‌ایم‌، چه قدر حق‌خواه نبوده ایم؛ همیشه گفته ایم حالا می‌گذرد، سازش کرده ایم فکر می‌کنم اگر خودمان تلاش صد چندان کنیم، مشکلات تا حد زیادی حل خواهد شد به قول زار محمد در تنگسیر؛ “برا چی بسپارمشون به حضرت ابوالفضل؟ مگه خودم دس ندارم”.

 

این خودمان هستیم که می‌توانیم شرایط را تغییر دهیم. اگر جمع شدن، متحد و یکدل شدن به صورت ریشه‌ای و ساختاری شکل بگیرد خیلی از این مشکلات بروز نمی‌کند. در واقع من با سفر به شهرهای مختلف فکر می‌کنم اتفاقات ویژه‌ای می‌افتد که خیلی فراتر از اجرای یک تئاتر است.

در اصفهان ۹ هزار و ۶۰۰ نفر در چهار روز به تماشای نمایش بک تو بلک آمدند. بسیاری از این افراد برای نخستین بار بود که تئاتر می‌آمدند اگر بخشی از این افراد به تئاتر علاقمند بشوند تعداد قابل توجهی به مخاطبان تئاتر در یک شهر اضافه شده که دوباره جست و جو می‌کنند که در آینده تئاترهای شهر خود را ببینند. جامعه تئاتری خود شهرها دچار طراوت می‌شود؛ یا بچه های تئاتری که تازه شروع به کار کرده‌اند با دیدن این که کارگردانی از ۱۷ ، ۱۸ سالگی از شهرستان کارش را شروع کرد و به تهران رفت انگیزه بیشتری پیدا می‌کنند که اگر ما هم تلاش کنیم می‌توانیم.

این کارگردان و بازیگر موفق در خصوص مشکلات اجرا گفت: “هیدن” را می خواستم به رشت بیاورم و با مسائلی مواجه شدم که جوابی برایشان نداشتم مثل این که چرا بازیگر مرد رکابی تنش است. در حالی که در تلویزیون ملی ما مسابقه کشتی می‌بینیم. حتی در نهایت با این حرف مواجه شدم که اصلا چرا شما باید بیایید رشت وقتی خود ما این همه تئاترهای درخشان داریم.

گفتم ما سه روز مهمان شما هستیم و بگذارید این گفت و گو اتفاق بیفتد ولی موافقت نکردند. نمایشی که ۴۰۰ شب در تهران روی صحنه است. هر شهر انگار حکومت مستقل دارد مثلا بک تو بلک را در تهران و مشهد اجرا کردم، باز وقتی می‌خواهم بروم اصفهان یا همدان مجبورم نمایش را برای بازبینی ببرم .نمایش همان است من هم همانم ولی این مشکلات وجود دارد.

اگر خود بچه های تئاتری در هر شهر کارشان را پیش ببرند نتیجه موفقیت آمیزتر خواهد بود البته خود من هر شهری که می‌روم یک جلسه چهار تا ۵ ساعته به صورت رایگان کارگاه انتقال تجربه برگزار می‌کنم و به سوالاتشان پاسخ می‌دهم .

نمایش یک موجود زنده است رشد می‌کند من نمایش هایی داشته‌ام که تا یکی دو شب مانده به پایانشان باز میزانسن‌هایی را تغییر دادم به خاطر این که با اگاهی بازیگر رشد می‌کند. کاش همه تئاترها می‌توانستند بالای ۱۰۰ شب اجرا روند چون بعد از ۵۰ تا ۶۰ شب بازیگر کشف هایی می‌کند که قبل از ان فرصت ان را پیدا می‌کند داستان های متفاوتی پیدا می‌شود . سیر تکامل خود نمایش است .

یک وقتی هم هست که ما ساختار کلی را داریم ولی آدمهای جریان ساز کم است. من فکر می‌کنم رشت آرتیست های بسیاری دارد که اگر حمایت شوند و به آنها پیشنهاد شود یا از آنان درخواست شود که نمایش تولید کنند خود رشت می‌تواند ۶ ماه سالن را پر از مخاطب کند .

 

بخش اطلاع رسانی کار خیلی در معرفی آثار مهم است. تبلیغات محیطی شهری و شبکه استانی تلویزیون.

تقسیم بندی تئاتر تهران و شهرستان درست نیست، ما باید از تئاتر ایران نام ببریم . چون همیشه دغدغه نسل های قبل و بعد خودم را داشتم، قبل خودم بعنوان کسانی که پایم را روی شانه‌های آنان است برای این که به فردا بروم و نسل بعد به خاطر این که باید آنان را حمایت کنم تا فردای بهتری داشته باشند.

در شهرهای کوچک گاهی سخت‌گیری ها و ممیزی‌های ارشاد خیلی زیاد است. من بک تو بلک را که در همدان اجرا کردم اتفاق جالبی که افتاد کل جامعه تئاتر همدان از آزادی عمل بیشتری برخوردار شد. چون در بازبینی نمایش‌هایشان اگر برای برخی چیزها ایراد گرفته بودند آنان گفتند چرا افشاریان اجرا کرد. در مجموع اجرای گروه های نمایشی از تهران و سایر نقاط در شهرستان‌ها به نوعی همفکری است. همه ی ما تلاشمان این است که کل تئاتر مملکت رشد کند.

رویا پردازی سقفی ندارد و سقفش آسمان است. شما ایده ای را شروع به پرورش دادن کنید. مهم نیست تئاتر کجا تولید شود اگر به درستی تولید شود مخاطب خود را پیدا می‌کند.

یکی از چیزهایی که موجب شد من از شهر خودم به تهران بروم یک کلمه بیشتر نبود و آن احترام است احساس می‌کردم بعنوان هنرمندی کوچک در شهر خودم صاحب امتیاز نیستم و یکی از خوبی های پایتخت این بود که کاری نداشتند تو کی هستی و از کجا آمده ای هنرت را می‌دیدند به آن احترام می‌گذاشتند و اگر در معاشرت با تو قرار می‌گرفتند، اگر احساس می‌کردند تو می‌توانی هنرمند بهتری بشوی کمک می‌کردند و احترام می‌گذاشتند.

 

این هنرمند تئاتر متذکر شد: یک بخشی از مشکلات هم زیرساخت هنر و تئاتر در شهرها و محدودیت‌های سلیقه‌ای است. یک سری چیزهایی که بیهوده تبدیل به تابو یا قانون‌های شخصی برخی شهرها شده ما می‌بینیم در تهران اجرا می‌شود و هیچ اتفاقی هم نمی‌افتد اما در شهرهای کوچک محدودیتها و موانع بسیاری برایش ایجاد می‌شود و حمایتی هم انجام نمی‌شود.

 

کار فرهنگی متولی فرهنگی می‌خواهد، ما در بخش‌های زیادی بی بزرگتر شده ایم. بزرگتری که راه را نشانمان دهد یا از ترس او خیلی کارهایی که بایسته نیست را انجام ندهیم. فکر می‌کنم اگر در همه بخش ها از تولید و خط دهی اندیشه تا جذب سرمایه ها بزرگترهایی پیدا شوند اتفاق ویژه‌ای می‌افتد.

افشاریان با بیان این که نسل جوان ما آنقدر که باید در مسیر تحقق رویاهایش تلاش نمی‌کند و ارتباطمان قطع است و زمان زیادی را در فضای رسانه های اجتماعی سپری می‌کنند‌ افزود: رویا پردازی سقفی ندارد و سقفش آسمان است. شما ایده ای را شروع به پرورش دادن کنید. مهم نیست تئاتر کجا تولید شود اگر به درستی تولید شود مخاطب خود را پیدا می‌کند. آرتیست‌هایی که من با آنها کار کرده‌ام از شهرها و اقلیمهای متفاوتی آمده اند و در تهران کار می‌کنند .

 

*تئاتر گیلان نیازمند حمایت متولیان

 

در ادامه نشست، سامان حسن زاده از خبرنگاران حاضر در جلسه با انتقاد از عدم حمایت متولیان از تئاتر و هزینه های هنگفتی که بابت سالن دریافت می‌شود از افشاریان خواست در زمینه آزادسازی زنان زندانی جرایم غیرعمد کمک کند.

*آزادسازی ۱۷ زندانی از محل درآمد نمایش

سامان باقرپور تهیه کننده نمایش نیز در خصوص اجرای دو سال قبل «بک تو بلک» در رشت یادآور شد: ۱۴ سئانس اجرا در سالن خاتم داشتیم و آقای افشاریان گفتند موافقی درآمد یک روز را به آزادی زندانیان اختصاص دهیم و این اتفاق افتاد و ما از طریق این نمایش ۱۷ نفر از زندانیان جرایم غیرعمد را آزاد کردیم. در این مدت مرتب درخواست داشتیم چرا بک تو بلک در رشت اجرا نمی‌شود که خلاصه بعد از اجرای تهران ، تلاش کردیم که در رشت و در سالن تالار مرکزی اجرا داشته باشیم تا با مشکلات نور سالن خاتم مواجه نشویم . اجرا در این سالن به لحاظ کیفیت نور و صدا خیلی متفاوت است.

لازم به ذکر است: نمایش «بک تو بلک» به نویسندگی، طراحی و کارگردانی سجاد افشاریان از ۸ تا ۱۱ مرداد ماه در سالن اصلی تئاتر تالار مرکزی رشت در ۲ سانس ۱۸:۳۰ و ۲۰:۳۰ روی صحنه خواهد رفت.

سجاد افشاریان با تئاتر «بک تو بلک» از سال ۱۴۰۰ تاکنون در تهران و شهر‌هایی همچون شیراز، رشت، مشهد، همدان و اصفهان روی صحنه رفته و با جذب بیش از ۲۰۰ هزار تماشاگر به عنوان پر مخاطب‌ترین تئاتر این سال‌های ایران به شمار می‌آید و به‌زودی در ادامه تور داخلی به شهر‌های یزد، کرمان و تبریز سفر خواهد کرد.

علاقه‌مندان علاوه بر گیشه محل اجرا واقع در رشت، بلوار شهید انصاری، بلوار احمدزاده، انتهای بوستان ملت، تالار مرکزی رشت می‌توانند بلیت این نمایش را از سایت ایران کنسرت تهیه کنند.

عکاس: علی سمرقندی