تالابها را دوست بداریم و احیا کنیم
برگزاری دوازدهمین وبینار تبادل تجارب تشکلهای محیط زیستی
آخرین روز از دی‌ماهی که گذشت با برگزاری دوازدهمین نشست از سلسله وبینارهای انتقال تجارب تشکلهای محیط زیستی در عرصه‌ی حفاظت و احیای رامسرسایت‌های ایران مقارن بود. گسترش آموزش و پرنده‌نگری در آذربایجان غربی، تجربه‌ی نظام عرفی آب‌بندان‌داری استان گیلان و همچنین تجربه‌ی گروه هم‌اندیشی تالابی و مشارکت سمن‌های تالابی در کشور، سه موضوع این وبینار ۳ ساعته بود که در محل مرکز بازدیدکنندگان تالاب انزلی با حضور تعدادی از کشنگران وعلاقمندان به محیط زیست شکل گرفت.
ارائه‌ی تجربه‌ی پرنده‌نگری از نقده
«صیاد شیخی» دانش آموخته دکترای محیط زیست نخستین سخنران این وبینار بود که بصورت مجازی از شهر نقده به اهمیت گسترش آموزش پرنده‌نگری پرداخت و از انجام فعالیت‌هایی در نقده خبرداد که با هدف گسترش پرنده‌نگری در این شهر انجام می‌گیرد.
وی با تصریح بر اهمیت مطالعات با محوریت نقش اقتصادی پرنده‌نگری و نقش پرنده‌نگری در حفاظت از تالابها به شرح وضعیت ۱۸ تالاب شهرستان نقده و موضوع قرار گرفتن این شهر در کریدور مهاجرتی سیبری به آفریقا پرداخت و عنوان کرد: می‌توان به همه‌ی تالابهای نقده بعنوان بستر پرنده‌نگری نگریست.
این فعال محیط زیست همچنین از فعالیت‌های صورت گرفته با محوریت پرنده‌نگری در این شهر یادکرد و در ادامه از چالش‌های موجود در این مسیر و اقداماتی که قرر است در آینده صورت بگیرد، سخن گفت.
روایت آببندان داری
«ابراهیم خیریه» با سبقه‌ی ۴ دهه آب‌بنداری از انزلی دیگر سخنران این وبینار بود که از شکار در گذشته به شیوه سنتی «طشت و سو» و رو به افول نهادن این نوع شکار و افزایش شکار با تفنگ سخن گفت. این حاشیه‌نشین تالاب، همچنین به پیشینه‌ی آب بندان داری و سیر این موضوع از گذشته تا به امروز پرداخت .
وی هجوم سنبل آبی، بسیاری پمپاژ آب برای کشاورزی و وجود زهکش‌های نامناسب را از جمله معضلات موجود در این عرصه دانست.
داستان یک همراهی
«نسیم طواف زاده» مدیر عامل موسسه سبزکاران و مسوول دبیرخانه تشکلهای تالابی در این وبینار راوی داستان شکل گیری گروه هم‌اندیشی تالابی و مشارکت سمن‌های تالابی در کشور بود و به ارائه‌ی این تجربه پرداخت.
«ارج نهیم، مدیریت کنیم، احیا کنیم و دوست بداریم» شعار روز جهانی تالاب‌است که طواف زاده اظهاراتش را با بیان آن آغاز کرد و گفت: واقعیت این است که یکی از اتفاقاتی که در حوزه‌ی تالاب باید رخ دهد، همین است و آن شکل گیری مجموعه‌ای از همیاری‌ها و مدیریت‌های مشارکتی است که بخشی از آن را در نظام عرفی آببندان داری و یا نظام‌های عرفی یاریگری در مبحث کشاورزی می‌بینیم اما این موضوع هنوز نتوانسته در چرخه‌های مدیریت ما خویش را بیابد.
هدف گروه هم‌اندیشی تالابها در واقع تثبیت جایگاه سازمانهای غیردولتی در مدیریت جامع زیست‌بومی تالاب‌هاست که همچنان خواسته‌ی ماست، چرا که در اکثر تالابها به ویژه تالابهای شمال کشور محقق نشده است.
وی درباره شکل‌گیری گروه هم اندیشی تالابی اظهار کرد: ما جمعی از افراد علاقمند به فعالیت در حوزه‌ی تالاب بودیم که سال ۱۳۸۷به این نتیجه رسیدیم یکی از راهکارها، قرار گرفتن افراد جامعه‌ی محلی و گروه‌های فعال در حوزه تالابها کنار یکدیگر است و به اشتراک گذاشتن تجاربمان سبب می‌شود تا بهتر بتوانیم با هم کار کنیم . بدین ترتیب هسته‌های اولیه‌ی این گروه‌ها سال ۱۳۸۸ در قلمگوده‌ی شهر انزلی، نشست داشتند و با هم به گفت‌و گو پرداختند و به این اشتراک نظر رسیدند که با توجه به شرایط تالابهای سراسر کشور، هم اکنون نیازمند افزایش این گفت‌وگوها هستیم. در ادامه‌ی کار، سال ۱۳۸۹ در مرکز آموزشی محیط زیست تالاب انزلی واقع در سلکه این نشست‌ها تکرار شد و گروه‌ها از سراسر کشور کنار هم جمع شدند که ماحصلش نشست مشارکتی تشکلهای تالابی کشور در سال ۱۳۹۰ بود که برنامه اقدام مشترکمان را طراحی کردیم.
طواف‌زاده افزود: در راستای چیدن ساختار، پاییز سال ۱۳۹۱ در تهران و تابستان سال ۱۳۹۲ در رشت نشست داشتیم. در نهایت بهمن ۱۳۹۲ تلاش کردیم برای بخش مردمی روز جهانی تالابها با کمک سمن‌ها در سراسر کشور، برنامه‌هایی داشته باشیم. گفتنی است که ماحصل این همکاری برگزاری ۲۳ برنامه در ۱۸ شهرستان بود. و اما در ادامه‌ی کار، آبان ۱۳۹۳ در شیراز اولین دوره‌ی انتخابات گروه هم‌اندیشی تالابی شکل گرفت و گروه بصوت رسمی کارش را آغاز کرد.
وی تصریح کرد: هدف گروه هم‌اندیشی تالابها در واقع تثبیت جایگاه سازمانهای غیردولتی در مدیریت جامع زیست‌بومی تالاب‌هاست که همچنان خواسته‌ی ماست، چرا که در اکثر تالابها به ویژه تالابهای شمال کشور محقق نشده است.
نگاهی به فعالیتها
مسوول دبیرخانه‌ی تشکلهای تالابی در بخشی از سخنانش به شرح فعالیت‌های صورت گرفته در حوزه تالابها از سوی تشکلها پرداخت و گفت: پروژهای بزرگی در حوزه تالابی از سوی سمن ها در سراسر کشور شکل گرفت. آمار موجود نشان از این دارد که این موضوع در سال ۱۳۹۴از رشد خوبی برخوردار بوده و این حاکی از مشارکت و هم افزایی شکل گرفته بین ماست. در این مسیر ما از پروژه‌های یکدیگر حمایت کردیم، در سایه‌ی این همکاری ها حامیان بهتری برای انجامشان پیدا شد و ۹۰ درصد آنها توسط بخش خصوصی به انجام رسید. در واقع اجرای این طرح‌ها نشان داد که اگر فضا را مساعد سازیم، سازمانهای مردم نهاد می‌توانند کارهایی را انجام دهند که جنسشان با کارهای دیگری که در این فضا انجام می‌شود، متفاوت است.
طواف زاده همه گیری کرونا را عاملی در کاهش قابل توجه فعالیتها در سال ۱۳۹۸ دانست و در ادامه از برخی اقدامات صورت گرفته توسط گروه هم‌اندیشی تالابها یاد کرد و اظهار کرد: تلاش کردیم اتفاقی بیفتد که نمایندگان استانهای تالابی کشور به موضوع تالابها نزدیک بشوند. همچنین اجرای طرح بررسی اجتماعی و اقتصادی تالاب انزلی در چارچوب پروژه‌ی مدیریت اکولوژیک تالاب انزلی در سال ۹۰؛ تدوین سند پیشنهادی ایران با عنوان تالابهای تحت حفاظت جوامع بومی محلی با عنوان قرق‌های بومی؛ تهیه‌ی طرح بهبود وضعیت معیشتی دامداران در حاشیه‌ی تالاب انزلی؛ گسترده کردن موضوع قرق‌های بومی در حوزه‌های تالابی کشور از جمله کارهای مدیریتی و اجرایی بود که دوستان ما در سمن ها در سراسر کشور اجرا کردند. گفتنی است که برنامه‌هایی نیز برای تصمیم‌گیران و تصمیم‌سازان انجام گرفت و کمک به شکل‌دهی کمیته ملی کنواسیون رامسرو عضویت آن و دبیر آن که یکی از اعضای سازمانهای مردم نهاد بود هم از دیگر اقدامات شکل گرفته است.
برپایی نمایشگاه عکس آسیبهای تالابی کشور در مجلس شورای اسلامی و هیات دولت؛آموزش دوره‌ای نمایندگان مجلس در حوزه‌های آب و تالاب؛ تهیه‌ی برنامه‌ی مشترک ارتباطات، ظرفیت سازی، آموزش و آگاهی رسانی در استفاده‌ی خردمندانه از تالابها هم عناوین دیگری از این فعالیتها بود که طواف زاده از آنها نام برد و ادامه داد: برای تصویب قانون جامع تالابهای کشور هم سازمانهای مردم نهاد در دل دبیرخانه تالابی بسیار جلب مشارکت کردند تا سند به مرحله اجرایی برسد. همچنین عضویت در کمیته‌ی ملی تالابهای کشورهم رخ داده است.
این فعال محیط زیست برگزاری مشارکتی جشن‌های روز تالاب، برنامه‌های آموزشی در مدارس، برگزاری جشنواره‌ی آب، تهیه‌ی پوسترهای آموزشی و برپایی مسابقات ادبی فرهنگی را از جمله برنامه‌هایی درانست که با محوریت اگاهی‌رسانی داشته‌اند و گفت: یکی از اتفاقات خوب انجام گرفته، همین تبادل تجربه‌هاست که در پنج شنبه‌های تالابی آخر ماه، با مشارکت خانه‌ی آب ایران و موسسه سبزکاران شکل گرفته است و همراهی شبکه‌ی ملی محیط زیست منابع طبیعی کشور و دبیرخانه‌ی تالابی هم در این راستا بسیار موثر بوده است. لازم به ذکر است که هدف از این اقدام، به اشتراک گذاشتن تجربه‌های موفق تالابی و کمک به به دیده و شنیده شدن فعالیت تشکلها بود. به نظرم ما بسیار نیاز به حرف زدن و پیدا کردن همدیگر داشتیم و البته در این مسیر لازم است علاوه بر سخن گفتن از تجارب به مستندسازی و ارائه مدل و راهکار نیز بپردازیم.
