در چند روز گذشته نامه ای از «حسن وحید» سرپرست سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری ایران در فضای مجازی دست به دست می‌شود. بر اساس این نامه اجازه برداشت درختان ریشه کن شکسته و افتاده در جنگلهای هیرکانی صادر شده است.
کارشناسان با این تصمیم مخالفت کرده و آن را عاملی برای برهم خوردن تعادل جنگل عنوان کردند. چون این درختان شکسته مامن و زیستگاه صدها گونه موجود زنده به حساب می‌آیند و تعادل چرخه حیات جنگل را برقرار می‌کنند. از اینرو برداشت آنها مسیر نابودی جنگل را هموار می‌کند.
در این میان جمع‌آوری غیرقانونی و فروش محصولات فرعی جنگلی نظیر خاک، ماسه، لاش برگ، خاک برگ، خزه و گیاهان زینتی در گیلان رواج زیادی دارد و این محموله‌ها به راحتی توسط سودجویان خرید و فروش می‌شوند.
این پدیده ضد محیط‌زیستی؛ جنگلهای هیرکانی و منابع طبیعی استان را شدیدا در معرض خطر قرار داده است. حال با این مجوز به نظر می‌رسد راه برای ورود قاچاقچیان چوب و سایر محصولات فرعی جنگل برای افراد سودجو بیشتر بازشده است.
کارشناسان حوزه جنگل معتقدند: برداشتهای غیراصولی و صدور مجوزهای این چینی منجر به هجوم شرکتهای بهره بردار و قاچاقچیان چوب و .. به جنگل خواهد شد.
منابع طبیعی گیلان خبر داده در هفت ماهه نخست امسال بیش از ۴۰ هزار کیلوگرم محموله جنگلی شامل خاک، ماسه، لاش برگ، خاک برگ و خزه و گیاهان زینتی که توسط عوامل سودجو جمع‌آوری شده بود توقیف شده است.
توقیف بیش از ۴۰ هزار کیلوگرم انواع محموله جنگلی در گیلان
برداشت از اراضی ملی به ویژه جنگل‌ها، به هر شکلی که انجام شود جرم است و با فرد متخلف و متخلفان برابر آنچه قانون تعیین کرده برخورد می‌شود. آنطور که منابع طبیعی گیلان خبر داده در هفت ماهه نخست امسال بیش از ۴۰ هزار کیلوگرم محموله جنگلی شامل خاک، ماسه، لاش برگ، خاک برگ و خزه و گیاهان زینتی که توسط عوامل سودجو جمع‌آوری شده بود توقیف شده است.
همچنین منابع طبیعی گیلان چند روز پیش نیز اعلام کرد؛ با هرگونه خروج محصولات فرعی جنگلی شامل خاک، ماسه، لاش برگ، خاک برگ، خزه و گیاهان زینتی که باعث تخریب جنگلهای استان می‌شود به شکل جدی‌تری برخورد می‌کند.
آسیبی که سودجویان به جنگلهای گیلان می‌زنند
«حسین آقایی» فعال محیط زیست و کارشناس جنگلهای هیرکانی گیلان در این زمینه به مرور می‌گوید: خاک، لاش برگ، خزه و غیره که توسط افراد از سطح جنگلهای گیلان برداشته و فروخته می‌شود هر کدام مصارف خاص خود را دارند. به طور مثال لاش برگ‌ها برای عرضه به گلخانه‌داران بیشتر مورد توجه است و بسیاری نیز از آن به عنوان خاک استفاده می‌کنند. در حالی که برداشت این محموله‌ها از جنگل ممنوع اعلام شده است.
وی اضافه کرد: در گذشته افراد با طی کردن حدود هزار یا دو هزار متر در داخل جنگل می‌توانستند به طور مثال لاش برگ‌ها را جمع‌آوری کند و بفروشد. اما الان باید این مسیر را چندین کیلومتر در عمق جنگل بپیماید. در واقع ترددهای بیش از اندازه‌ای که در جنگلهای گیلان برای جمع‌آوری خاک، لاش برگ، چوب و غیره انجام می‌شود آسیبی جدی به پیکره جنگل‌ها وارد کرده است که هر روز به شکل‌ها و عناوین مختلف در حال اتفاق افتادن است.
حسین آقایی فعال جنگلهای گیلان: ترددهای بیش از اندازه‌ای که درجنگل‌های گیلان برای جمع‌آوری خاک، لاش برگ، چوب و غیره انجام می‌شود آسیبی جدی به پیکره جنگل‌ها وارد کرده است.
فروش غیرقانونی و آزادانه خاک و لاش‌برگ جنگل‌ها
این فعال زیست محیطی افزود: اما مشکل تنها به همینجا ختم نمی‌شود. گاهی افرادی هستند که اقدام به برداشت خاک، لاش برگ، خزه، چوب و غیره می‌کنند و از آن طرف آسیب‌های جانبی دیگری هم به جنگل‌هایی که زیستگاه انواع حیوانات و پرندگان است وارد می‌کنند. یا حتی مشاهده شده پس از ورود چنین افرادی به عمق جنگل‌ها، به تدریج پای گردشگران بی‌ضابطه که به هیچ چیز تعهد ندارد هم به آن مناطق جنگلی بکر باز می‌شود.
وی ادامه داد: متاسفانه در گیلان شاهدیم که تولیدکنندگان گل، برگ درختان راش و مازو را به راحتی و در مقادیر بسیار عمده می‌فروشند. یا مثلاً در مورد گیاه همیشک تحت عنوان بامبو، اگر جست‌وجویی در سطح گلفروشی‌های رشت انجام دهیم می‌بینیم که اکثرشان این گیاهی که از سطح جنگل به صورت غیرقانونی برداشت شده را به مشترسان خود عرضه می‌کنند. در حالی که کسی جلودار آنها نیست و نظارت درستی هم در اینجا اعمال نمی‌شود.
به دلیل ارزشمندی عرصه‌های ملی در گیلان و شرایط آب و هوایی مناسب، این استان یکی از پر تنش‌ترین استان‌ها در حوزه حفاظت از منابع طبیعی محسوب می‌شود. آنطور که نیروهای یگان حفاظت منابع طبیعی می‌گویند آنها دائما در حال جنگ تن به تن با سودجویان در اراضی ملی هستند.
فرمانده یگان حفاظت منابع طبیعی گیلان: در مورد قاچاق چوب، خارج کردن خاک، لاش برگ، خزه و غیره از جنگل، موضوع این است که متاسفانه از انجایی که فرهنگ‌سازی نشده مردم هم اعتقادی به نامشروع بودن این مال ندارند و فکر می‌کنند چون این عرصه‌ها خدادادی هستند پس می‌توانند هر طور که می‌خواهند از آن استفاده کنند.
تجهیزات یگان حفاظت منابع طبیعی گیلان محدود است
«سرهنگ محمد قربانی لرد» فرمانده یگان حفاظت محیط‌زیست گیلان در این مورد به مرور گفت: چهار کارخانه بزرگ سلولزی در گیلان مستقر است که هر کدام از آنها عامل و انگیزه قاچاق چوب به شمار می‌روند. برآورد شده این کارخانجات برای اینکه همچنان به کار خود ادامه دهد به بیش از چهار میلیون متر مکعب مواد اولیه نیاز دارند که باید به نحوی فراهم شود. این امر در افزایش قاچاق تاثیر بسزایی دارد.
وی ادامه داد: امکانات و تجهیزاتی که یگان حفاظت منابع طبیعی گیلان به آن مجهز هستند پاسخگوی ماموریت‌های یگان نیست. از طرفی کمبود نیروی انسانی و عدم فرهنگ‌سازی در جامعه و دستگاه‌ها برای محافظت از جنگل و منابع طبیعی از دیگر مشکلاتی است که یگان حفاظت منابع طبیعی گیلان با آن مواجه است.
فرمانده یگان حفاظت محیط‌زیست گیلان افزود: درختان منبع اصلی تولید اکسیژن هستند و بدون وجود آنها محیط‌زیست و جوامع انسانی از میان خواهند رفت. حیات انسان تا حد زیادی وابسته به منابع ارزشمند آب و خاک است.
همین الان کشوری مانند عربستان سعودی پروژه‌های بزرگی همچون کاشت ۵۰ میلیارد اصله درخت را در کشور خود و حتی سایر کشورها دنبال می‌کند تا در آینده از خطراتی که به جهت نبود جنگل‌ها و درختان ایجاد می‌شود محفوظ بماند. این در حالی است که ما محافظت درستی از عرصه‌های جنگلی و مواهب ارزشمند آن نداریم.
حفاظت از منابع‌طبیعی فرهنگ‌سازی نشده است
وی معتقد است: در مورد قاچاق چوب، خارج کردن خاک، لاش برگ، خزه و غیره از جنگل موضوع مهم دیگری که در اینجا وجود دارد این است که متاسفانه از انجایی که فرهنگ‌سازی نشده مردم هم اعتقادی به نامشروع بودن این مال ندارند و فکر می‌کنند چون این عرصه‌ها خدادادی هستند پس می‌توانند هر طور که می‌خواهند از آن استفاده کنند.
به گفته وی مردم در بحث مقابله با قاچاق آنطور که باید کمک حال یگان حفاظت منابع طبیعی گیلان نیستند که البته این امر هم به فرهنگ‌سازی بیشتری نیاز دارد.
فرمانده یگان حفاظت منابع طبیعی گیلان همچنین از مردم خواست در صورت مشاهده هرگونه حریق و تخریب جنگل و تصرف اراضی ملی و… و در راستای حفاظت از جنگل‌ها از دست‌اندازی قاچاقچیان و افراد سودجو مراتب را با شماره‌های شبانه‌روزی ۱۳۹ و ۱۵۰۴ اطلاع‌رسانی کنند.
قاچاق چوب، لاش برگ و خزه از معضلات مهم جنگل های هیرکانی است. سودجویان با شناختی که نسبت به گونه های جنگلی دارند به سمت خاک های مناسب تر گرایش پیدا می کنند.
قاچاق چوب، لاش برگ و خزه از معضلات مهم جنگل های هیرکانی است. سودجویان با شناختی که نسبت به گونه های جنگلی دارند به سمت خاک های مناسب تر گرایش پیدا می کنند.
کارشناسان حوزه جنگل معتقدند؛ در گذشته شاهد استفاده افراد از خاک جنگل برای مصارف شخصی در باغچه و گلخانه بودیم، اما در حال حاضر این برداشت ها به صورت سیستمی و قاچاقی انجام می شود و سود خوبی را هم برای آنان به همراه دارد.
در واقع لاش برگ ها و هوموس آلی موجود در جنگل ها، خاک آنها را برای کارهای باغبانی و فضای سبز و گل فروشی ها مناسب کرده است. قاچاق چوب، لاش برگ و خزه از مهم‌ترین معضلاتی است که در سطح جنگل های هیرکانی با آن مواجهیم.
منابع طبیعی، بستر اصلی حیات هر منطقه محسوب می‌شوند. بنابراین تخریب منابع طبیعی و فرسایش خاک، باعث به هم خوردن تعادل در بسیاری از بخش‌ها شده و تنزل کیفیت و کمیت سفره‌های آب زیرزمینی، تغییر شرایط اقلیمی، تغییر تیپ‌های خاکی و گیاهی، بروز سیلاب و در نهایت تغییر اکوسیستم را به دنبال دارد.
در سال‌های اخیر حساسیت افکار عمومی نسبت به حفاظت از محیط‌زیست و منابع طبیعی گیلان به خصوص شرایطی که جنگلهای هیرکانی دارند افزایش پیدا کرده است و این همان موضوعی است که می‌توان آن را به فال نیک گرفت.
البته در اینجا نقش افکار عمومی و سمن‌های مرتبط با محیط‌زیست چه از حیث ایجاد مطالبه‌گری و چه از لحاظ ارائه نظرات کارشناسی و اجرای طرح‌های صیانتی بسیار حائز اهمیت و کمک کننده است.
