زندگی بسیاری از ساحل‌نشیان به حضور نقره‌فام ماهی‌ها گره خورده است. صید و صیادی و ماهیگیرانی که تورهای امیدشان را بر امواج کاسپین می‌گسترانند، روایتی آشنا برای همگان است اما در کنار این حکایت، مزارع پرورش ماهی نیز از پیوند معیشت مردم گیلان با ماهی‌ها نشان دارد، و اما این مهم خود با چالش‌های متعددی مواجه است.
کمیت وکیفیت آب مورد نیازاستخرها، ضرورت بازسازی به‌موقع استخرهای پرورش ماهی، هزینه‌ی نهاده‌ها، ناکافی بودن صنایع نگهداری و عمل‌آوری و مشکلات دریافت تسهیلات بانکی از جمله معضلاتی است که پیرامون فعالیت استخرهای پرورش ماهی به گوش می‌رسد. واقعیت این است که پرورش ماهی و صنایع نگهداری و عمل‌آوری این محصول می‌تواند در اقتصاد گیلان و گردش چرخ معیشت مردم این استان نقشی به‌سزا داشته باشد؛ ولی این مهم نیازمند تعامل مؤثر و عزم جدی و راسخ دست‌اندرکارانی چون سازمان‌های شیلات و جهاد کشاورزی، شرکت سهامی آب منطقه‌ای و همچنین لحاظ کردن تسهیلات مناسب بانکی است.
شیلات و وظایفش
وقتی سخن از صید و ماهی به میان می‌آید، معمولا نگاه‌ها متوجه سازمان شیلات می‌شود. «کوروش خلیلی» مدیر کل شیلات گیلان در گفت‌وگو با مرور اظهار کرد: شیلات دارای پنج وظیفه‌ی حاکمیتی است که شامل توسعه‌ی آبزی‌پروری، توسعه‌ی ذخایر آبزیان، حفاظت از ذخایر آبزیان، مدیریت صید و صیادی و توسعه‌ی آبزی‌مصرف است. گفتنی است، این عرصه‌ها دربرگیرنده‌ی مباحث فناوری و صنایعی است.
بعنوان مثال در مدیریت صید و صیادی پره‌های صیادی و صید کیلکا و در حوزه‌ی توسعه‌ی آبزی‌پروری، پرورش ماهیان گرمابی، سردآبی، خاویاری و سایر گونه‌ها نظیر ماهیان زینتی و گیاهان آبزی را داریم. والبته باید توجه داشت که این موارد از سوی بخش خصوصی انجام می‌شود و ما نقش هدایتگری داریم و بعنوان نماینده‌ی دولت در راستای افزایش تولید حرکت می‌کنیم.
شیلات دارای پنج وظیفه‌ی حاکمیتی است که شامل توسعه‌ی آبزی‌پروری، توسعه‌ی ذخایر آبزیان، حفاظت از ذخایر آبزیان، مدیریت صید و صیادی و توسعه‌ی آبزی‌مصرف است.
وی با بیان این که در استان گیلان ۶۵۰۰ مزرعه‌ی پرورش ماهی وجود دارد، افزود: امروزه تولیدات شیلاتی استان گیلان ۷۴ هزار تن است که این میزان شامل ۶۲ هزار تن آبزی‌پروری و نزدیک به ۱۲ هزار تن صید و صیادی می‌شود. لازم به ذکر است، رشدی که تا کنون بر اساس برنامه‌ی موجود و با توجه به عملکرد دولت سیزدهم در توسعه‌ی صید و صیادی داشته‌ایم حدود ۲۴ درصد بوده، اما در آبزی‌پروری این عدد بیشتر است و به بالای ۳۰ درصد رسیده است.
این مسؤول یادآور شد: ما در جهت برنامه‌ی جهش تولید و همچنین برنامه‌ی توسعه‌ی هفتم شیلات حرکت می‌کنیم و شتاب این حرکت با تزریق منابع بانکی و اختصاص تسهیلات بیشتر در حوزه‌ی آبزی‌پروری می‌تواند افزایش یابد. البته این اتفاق در سال ۱۴۰۲ افتاد و با توجه به این که بسیاری از واحدهای تولیدی با مبحث توسعه و نوسازی مواجه هستند، تسهیلاتی که در سال ۱۴۰۲ به‌سمت ۱۴۰۳ گرفتیم، حدود ۶ تا ۷ برابر سنوات قبل بود. در واقع شیلات گیلان سال گذشته ازمحل تبصره‌های یارانه‌دار، عملا به میزان نزدیک به ۱۰۰ میلیارد تومان معرفی به بانک داشته و این نتیجه‌ی همکاری بین استانداری و سازمان جهاد کشاورزی بوده است.
مهم‌ترین معضل ما در مرحله‌ی کاشت چالش آب است. از یاد نباید برد که در پرورش ماهی آب حیاتی ترین عنصر است و ما در گیلان که باران‌خیزترین استان در سطح کشور است با کمبود آب مواجه هستیم.
توانی که از دست رفته
رنجوری اقتصاد کشور بر پیکر تولیدکنندگان زخم‌های کاری نشانده است.«اصغر پورقاسم» از فعالان حوزه‌ی تکثیر ماهی در گفت‌وگو با مرور اظهار کرد: یک سال است که مرکز تکثیر ماهی خود را تعطیل کرده و برای فروش گذاشته‌ایم.
وی با بیان این که ما بعنوان مرکز تکثیر در شرق گیلان فعالیت داشتیم، گفت:در هر مرحله ۲۰۰ هزار تخم از فرانسه وارد می‌کردیم، ولی اکنون با توجه به این که قیمت تخم و غذای خارجی بالاست و آورده‌ی اولیه‌ی ما کم است، این مرکز را برای فروش گذاشتیم. این در حالی است که ۹ سال در این حوزه فعالیت کردیم. آن زمان خریدار داشتیم، تغییرات قیمت‌ها آنچنانی نبود و با سود کارمان می‌توانستیم تخم وارد کرده و خرید کنیم. اما اکنون اصلا جرات کار کردن نداریم.
مشکلات پرورش‌دهندگان ماهی
«محمد عابد راد» عضو هیأت مدیره‌ی شرکت تعاونی پرورش دهندگان ماهی گیلان درباره‌ی مشکلات پرورش‌دهندگان ماهی به مرور گفت: مشکلات ما بعنوان پرورش‌دهندگان ماهیان گرمابی که بعنوان زیر بخش مجموعه‌ی کشاوری قرار داریم به مراحل سه‌گانه‌ی کاشت، داشت و برداشت مربوط می‌شود.
وی افزود: مهم‌ترین معضل ما در مرحله‌ی کاشت چالش آب است. از یاد نباید برد که در پرورش ماهی آب حیاتی‌ترین عنصر است و ما در گیلان که باران‌خیزترین استان در سطح کشور است با کمبود آب مواجه هستیم. واقعیت این است که شرکت آب بجای این که برای پرورش دهندگان ماهی، پانزدهم اسفندماه هر سال آبگذاری کند به دلایلی نظیر کمبود آب یا در اولویت قراردادن مزارع برنجکاری آبگذاری را گاها تا پایان اردیبهشت ماه هم انجام نمی‌دهد.
از این رو ما از لحاظ دوره‌ی تولید حداقل دو تا دو ونیم ماه عقب می‌مانیم. البته بعد از آبگذاری هم ما با مشکل دیگری مواجه هستیم و آن کیفیت بسیار نامطلوب آب است. چرا که رسوباتِ پشت سد، همراه با آب وارد کانال‌های آبرسانی می‌شود و این آب به‌قدری گل‌آلود است که فضای محیط زیست ماهی‌ها را با مشکل روبه‌رو می‌کند و حتی سبب می‌شود که عمر مفید استخرها کاهش یابد. گفتنی است که این مشکل بارها به شرکت آب، استانداری و نمایندگان مجلس انعکاس یافته، اما متأسفانه راه به جایی نبردیم. از طرف دیگر ما با افزایش هر ساله‌ی آب بها نیز مواجه هستیم.
صنایع عمل‌آوری ماهی خیلی فعال نیست و آن میزان هم که فعال است مورد حمایت قرار نمی‌گیرد.
مدیر عامل شرکت تعاونی پرورش ماهی شماره‌ی ۱۲رشت در ادامه‌ی اظهاراتش تصریح کرد: مزارع ماهی در مرحله‌ی داشت هم نیاز به آب دارند، زیرا با افزایش دمای آب در فصل گرم سال و تبخیر آن، استخرهای ماهی با کمبود اکسیژن مواجه می‌شوند، بنابراین به آب تازه احتیاج دارند که متأسفانه تقریبا می‌توان گفت شرکت آب در مرداد ماه آب را قطع می‌کند. یعنی آب در اوج نیاز مزارع پرورش ماهی قطع می‌شود. باید توجه داشت که ما با کاهش تولید مواجه هستیم و بجای این که هر ساله افزایش تولید در واحد سطح داشته باشیم، به سبب همین نارسایی‌ها با کاهش تولید مواجه هستیم.
این تولید کننده یادآور شد: ما در مرحله‌ی داشت نیازبه نهاده‌ها از جمله کودهای شیمیایی داریم ولی با وجود این که پرورش ماهی جزو زیربخش‌های کشاورزی محسوب می‌شود، توزیع این نهاده‌ها را قطع کردند. لازم به ذکر است که توزیع کود شیمیایی را مدتی متوقف کردند اما با تعاملی که با سازمان خدمات حمایتی ایجاد شد، توانستیم بخشی از این کود را دریافت و در اختیار پرورش‌دهندگان ماهی قرار دهیم، این در حالی است که استان‌های دیگر همچنان با این چالش روبر هستند. در واقع ما انتظار داریم، نهاده‌های دیگر از جمله دان ماهی هم با یارانه در اختیار پرورش‌دهندگان ماهی قرار گیرد. چرا که اگر دامداری‌ها ومرغداری‌ها دارای چنین مزیت‌هایی هستند، پرورش‌دهندگان ماهی هم نباید بی‌بهره باشند.
مشکلات مرحله‌ی برداشت
عابد راد در بخشی ازسخنانش اظهار کرد: متأسفانه کمی تاخیر در عرضه‌ی محصول هنگام برداشت با توجه به تراکم عرضه در بازار هنگام برداشت، باعث می‌شود پرورش‌دهندگان با نرخ پایین‌تر ماهی خویش را به‌فروش برسانند و متضرر شوند. این امر با توجه به این مسئله رخ می‌دهد که امکان فراوری و عمل‌آوری ماهی هم با میزان تولید متناسب نیست. در واقع صنایع عمل‌آوری ماهی خیلی فعال نیست و آن میزان هم که فعال است مورد حمایت قرار نمی‌گیرد. بنابراین ما در حوزه‌ی فروش ماهی هم با مشکلاتی مواجه هستیم.
چالش همکاری بانک‌ها
بانک‌ها در مورد تسهیلات بانکی آن‌گونه که باید و شاید همکاری نمی‌کنند. عابد راد با بیان این جمله یادآور شد: دریافت تسهیلات از بانک، نیازمند داشتن پروانه‌ی بهره‌برداری است، اما حدود ۷۰ درصد از پرورش‌دهندگان ماهی ما دارای پروانه‌ی بهره‌برداری نیستند و دلیل این امر،به نظر من بخاطر اشتباهی‌ست که دامپزشکی انجام داده است.
دریافت تسهیلات از بانک، نیازمند داشتن پروانه‌ی بهره‌برداری است، اما حدود ۷۰ درصد از پرورش‌دهندگان ماهی ما دارای پروانه‌ی بهره‌برداری نیستند
باید در نظر داشته باشیم، در سطح گیلان که یکی ازکوچک‌ترین استان‌های کشور است، حدود سه تا چهار هزار هکتار مزارعه‌ی پرورش ماهی داریم که بدون مجوز احداث شده‌اند و حدود ۳۵ سال است که مشغول به فعالیت هستند. متولیان ذی‌ربط هم با افتخار آمار تولید آبزیان رادر سطح کشور اعلام می‌کنند و این آمار ماحصل کار تولیدکنندگانی است که قریب به ۷۰ درصدشان دارای پروانه نیستند. در حال حاضر بحث ما این است که وقتی قانون در مقام اجرا قریب به ۳۵ سال است که اجرایی نشده، اکنون یا باید متممی برای آن قانون بیاید و یا باید برای آیین‌نامه‌هایی که از قبل بوده و ازجمله مربوط به رعایت حرایم است، فکری شود.
فعالیت در هاله‌ی اضطراب
عضو هیأت مدیره‌ی اتحادیه‌ی سراسری مراکز تکثیر ماهیان گرمابی کشور اظهار کرد: بعضی از پرورش‌دهندگان ماهی به سبب وجود مشکلات، مزرعه‌ی پرورش ماهی خود را به شالیزار تبدیل می‌کنند، اما بعد می‌بینند باز با مشکل مواجه هستند، از این رو آن را دوباره تبدیل به استخر می‌کنند، بنابراین همینطور در هاله‌ای از ترس و اضطراب مشغول به کارند.
عابدراد در پایان تصریح کرد: بسیاری از استخرها سالهاست که بازسازی نشده‌اند و نیاز به وام و تسهیلات با بهره‌ی پایین دارند تا بتوانند آن را بازسازی کنند. چرا که حجم رسوبات بالاست و عمر مفید استخرها کاهش یافته، همچنین حجم آبگیری کم شده است. بنابرای این مزارع نیازمند تسهیلات بلند مدت هستند تا مزارع را برای بهره‌برداری بیشتر بازسازی کنند.
نظرات بسته شده است.