در فشار هجمههای اجتماعی ـ سیاسی این روزها، سد چمشیر باز هم آتش دیگری بر جان محیطزیست میزند، کسانی که نامی از سد و سد سازی شنیده باشند، نام سد گتوند بزرگترین افتخار مهندسی ایران! را شنیدهاند که اکنون نام او لرزه بر تن ها می افکند سدی که جلگه خوزستان را شور میکند و در ۵ سال اول ۲۴ میلیون تن نمک در دریاچه پشت سد حل شده و ۱۷ میلیون تن آن به رودخانه کارون وارد و هکتارها از نخلستانهای منطقه را نابود کرده است و در مواردی حتی برای آب شرب حیوانات هم مناسب نبوده و همه این اتفاقات با وجود حدود ۴درصدی سازند گچساران در مخزن سد است. سد گتوند مقصر ۲۵ درصد از شوری رودخانه کارون است.
سد چمشیر با ظرفیت مخزن ۱۸۶۳ هزارمتر مکعب و پوشش ۶۰درصدی سازند گچساران، برآورد میشود حدود ۲.۵ میلیون تن نمک در ۵ سال اول در دریاچه پشت سد حل شود. سالانه حدود ۷ برابر، شوری متوسط آب اقیانوسها در مخزن سد حل و به رودخانه زهره وارد میشود و روشن نیست که تا چه اندازه بر روی این رودخانه و جنگل آن محدوده خواهد داشت.
براساس گزارش مطالعاتی مفصل دانشگاه تهران (آقایان دکتر منتظری ـ دکتر بهلولی) به سفارش شرکت توسعه منابع آب و نیروی ایران تهیه شده است به طور دقیق و با ادله علمی نتیجهگیری شد که در صورت آبگیری سالانه ۵۰۰ هزار تن نمک در مخزن سد حل خواهد شد. برای آنکه درک درستی از این عدد نجومی داشته باشید، اگر بنا باشد با کامیونهایی ۱۰ تنی به داخل سد نمک بریزند هر سال به ۵۰ هزار کامیون نمک نیاز است. اگر هر کامیون پنج متر طول داشته باشد باید ۵۰۰ کیلومتر کامیون منتظر باشند تا بار خود را خالی کنند.
رودخانه زهره یکی از رودهای جلگه خوزستان است که اراضی پایین دست را سیراب نموده و بطور کلی جلگه خوزستان گندم ۱۲.۵ میلیون نفر و برنج ۱۳ میلیون نفر را تامین و ۴۵درصد شکر کشور را نیز تولید میکند و ۶.۲ میلیون دام در استان خوزستان وجود دارد که ۴۵ هزار تن گوشت قرمز سالانه را تولید میکنند. (آمار فروردین ۱۴۰۰ مدیرکل جهاد کشاورزی خوزستان)
همه مسیر سد چمشیر، همچون سد گتوند با مخفیکاری همراه بوده و حدودا یک ماه پیش جواد اوجی، وزیر نفت از سد چمشیر بازدید کرد؛ بدون اینکه چرایی این بازدید روشن شود تا چه اندازه این طرح با طرحهای اکتشاف نفت تداخل دارند، زیرا دریاچه سد چمشیر روی طاقدیس گچساران قرار میگیرد، در حالیکه در برنامه ازدیاد برداشت نفت، چاههایی حفر و گازهایی با فشار زیاد به مخزن تزریق میشود. از آنجایی که پوشسنگ روی مخزن ضخامت زیادی ندارد، ممکن است تحت فشار زیاد بترکد یا منفجر شود. اینها احتمالاتی است که هنوز پاسخش مشخص نشده زیرا مطالعاتی روی آن انجام نشده است.
مرکز پژوهشهای مجلس هم ۲ ابهام را در خصوص آبگیری سد چمشیر گچساران مطرح کرده، نخست اینکه باید مطالعات هیدرولوژی به روز شود زیرا دوره آماری منتهی به ۱۴۰۰ و ۱۴۰۱ نیست بلکه مربوط به ۱۲ سال قبل است و شرایط ۱۲ سال پیش از نظر بارش و میزان ترسالی شرایط بهتری نسبت به ۱۲ سال فعلی دارد، دومین مشکل گسلی است که بر اساس مطالعات زمینشناسی تا حدی جلو آمده اما معلوم نیست گسل تا مخزن ادامه پیدا میکند یا خیر.
بنا به گزارش حسین آخانی استاد دانشگاه تهران، در مخزن سد گیاهان ژیپسوفیت و تعداد زیادی فروچالههای گچی که بعضی با عمق زیاد و نیز یک جنگل انبوه پده فراتی (Populus euphratica) و گونههای گز، بویژه گونه شورپسند (Tamarix pycnocarpa) به مقدار زیاد مشاهده شد.
بنا به گفتههای برخی منابع، چینیها به جنسی از توربین دست یافتهاند که توسط تکنولوژی خاصی در مقابل خوردگی مقاوم است و آنان هیچ گونه دل نگرانی برای بازپسگیری فاینانس ۲۹۰ میلیون یورویی از محل برق تولیدی نیز ندارند و اینکه دشت خوزستان هم دیگر قابل کشاورزی نباشد، روشن است که برای آنان اهمیتی ندارد. وزارت نیرو، وزارت جهاد کشاوری و کمیسیون محیطزیست مجلس شورای اسلامی میبایست پاسخگو باشند که برای آنان دشت خوزستان، وابستگی قوت غالب مردم ایران به این جلگه و امنیت ملی تا چه اندازه ارزشمند است؟