صبح روز پنجشنبه ۶دی ماه، ویژه برنامه رشت گردی در نخستین خیابان شهر برگزار شد. در این برنامه -که به همت حوزه بازآفرینی سازمان عمران برگزار شد؛ تاریخچه ساخت نخستین خیابان رشت(سپه) بازخوانی شد و شرکت کنندگان با تغییرات عمده در مرکز شهر با آغاز قرن جدید آشنا شده و تاریخچه ساخت برخی از بناها نیز واکاوی شد..
«مهری شیرمحمدی» راهنمای گردشگری این برنامه با اشاره به سلسله برنامه‌های رشت‌گردی تصریح کرد: شناخت بافت‌های تاریخی و آگاهی از تک بناهای به‌جامانده در این بافت، به حفظ، حراست و بازشناساندن این بناها کمک می‌کند.
وی با بیان اینکه حضور دو نسل مادر و کودک در این برنامه، باعث ارتباط بین نسلی می‌شود، اظهارکرد: کودکان و نوجوانان به عنوان آینده‌سازان این شهر، می‌باید با هویت‌های تاریخی زادگاه خود آشنا شوند و رشت‌گردی پیاده محور و شنیدن روایت‌های پیرامون یک رخداد تاریخی و کاربری بناهای به‌جامانده در اولین خیابان رشت- که در اوایل پهلوی ساخته شده است- برای کودکان در کنار والدین خود جذابیت بیشتری دارد.
نخستین خیابان رشت، به نام «سپه» در آغاز قرن ۱۴ احداث شد. فاز نخست این خیابان از میدان شهرداری رشت آغاز و تا میدان فرهنگ ادامه یافت. ابتدا نامش «خیابان سپه» بود و چندسال پس از احداث به «خیابان پهلوی» و بعد از انقلاب، نامش به «خیابان امام» تغییر یافت
شیرمحمدی با بیان اینکه نخستین خیابان رشت، پس از ساخت به عنوان یکی از تفرجگاه‌های رشت کاربری داشت، افزود: این خیابان که ابتدا سنگفرش بود، مورد استقبال شهروندان قرار گرفت و نخستین بناها با معماری مدرن در جداره این دو خیابان ساخته شد.
وی از عمارت‌های آذربانی، مهمانپذیر بهار، ساختمان جلوه، چاپخانه زربافی، زیباسرا، مسافرخانه فرد و… نام برد که از جمله بناهای شاخص در نخستین خیابان رشت هستند که تاریخچه آنها در این برنامه بازخوانی می‌شود.
راهنمای گردشگری این برنامه، با اشاره به تغییر نام های نخستین خیابان رشت، گفت: نخستین خیابان رشت، به نام «سپه» در آغاز قرن ۱۴ احداث شد. فاز نخست این خیابان از میدان شهرداری رشت آغاز و تا میدان فرهنگ ادامه یافت. ابتدا نامش «خیابان سپه» بود و چندسال پس از احداث به «خیابان پهلوی» و بعد از انقلاب، نامش به «خیابان امام» تغییر یافت.
مهری شیرمحمدی، افزود: این خیابان، در زمان تاسیس به‌خاطر تخریب بسیاری از املاک خصوصی، اعتراض های زیادی را از سوی مالکان به‌همراه داشت. ولی پس از احداث خیابانی که سنگفرش بود، به عنوان یکی از تفرجگاه های مردم رشت مورد استقبال قرار گرفت. همزمان با احداث خیابان، بناهای مسکونی و عمدتا تجاری در دو سوی این خیابان ساخته شد که اکنون بناهای فاخری هستند که معماری آنها نشانگر تغییر معماری از دوره قاجار به پهلوی است.
وی یادآور شد: در آغاز سال های ۱۳۰۰ بخاطر سرکوب جنبش جنگل از یک سو، تاثیرات جنگ جهانی و کودتای بلشویکها و بمباران چندین باره رشت (در پاییز۱۲۹۹)، مرکز شهر بسیار آسیب دیده بود. بسیاری از مردم رشت در این بمباران ها، شبانه از شهر فرار کردند، برخی از سرما جان باختند و برخی پس از فروکش کردن تنش ها، دیگر به زادگاهشان بازنگشتند.
برای احداث نخستین خیابان رشت باید املاک زیادی در مسیر تخریب می‌شد تا راهی به مرکز شهر و بازار بزرگ بگشاید. برخی از این املاک، مجهول المالک بودند و تخریب و تملک آنها برای مدیریت شهری، زیاد سخت نبود. اما تملک توام با جبر املاکی که مالکینش رضایت به فروش نداشتند، چالش بزرگی بود
احداث نخستین خیابان رشت در چنین شرایطی کلید خورد. خیابانی که باید املاک زیادی را در مسیر خود خراب می‌کرد تا راهی به مرکز شهر و بازار بزرگ بگشاید. برخی از این املاک، مجهول المالک بودند و تخریب و تملک آنها برای مدیریت شهری، زیاد سخت نبود. اما تملک توام با جبر املاکی که مالکینش رضایت به فروش نداشتند، چالش بزرگی بود.
شیرمحمدی، تصریح کرد: احداث نخستین خیابان رشت ۳ سال، یعنی از سال ۱۳۰۳ تا ۱۳۰۶ خورشیدی طول کشید. این خیابان در زمان خود مهمترین خیابان رشت محسوب می‌شد.
برای توسعه این خیابان بناهای مخروبه ابنیه دولتی که در زمان انقلاب مشروطه، ویران شده بود، تخریب شد و برای سهولت درکار، خط آهنی به طول ۱۱۵ذرع کشیده شد تا نخاله های ساختمانی را حمل و شن ریزی و تسطیح خیابان به راحتی انجام شود. برای این پروژه وسیع، روزانه ۴۰۰ نفر عمله مشغول به‌کار بودند. این خیابان تا سال۱۳۱۶ سنگفرش بود و سپس آسفالت گردید.
این فعال حوزه گردشگری همچنین ادامه داد: فاز اول نخستین خیابان رشت در یک سال اول از میدان شهرداری آغاز و تا حوالی زمین های قرق کارگذاری یعنی میدان حشمت فعلی (جایی که اداره ثبت قرار دارد) اجرا شد و در سال دوم، شهرداری خانه‌های مسیر فاز دوم یعنی از قرق کارگذاری تا اراضی ناصریه را خریداری کرد و احداث خیابان سپه تا میدان فرهنگ فعلی ادامه یافت.
این پژوهشگر، با اشاره به کتیبه های سیمان بری بر سردرب مهمانپذیر بهار و عمارت آذربانی در خیابان امام، گفت: «مهمانپذیر بهار» و در مجاورت آن عمارت آذربانی، به ترتیب نخستین بناهای ساخته شده در این محور هستند که در سال های ۱۳۰۴ تا ۱۳۰۵ ساخته شده است.
«مهمانپذیر بهار» و در مجاورت آن عمارت آذربانی، به ترتیب نخستین بناهای ساخته شده در این محور هستند که در سال های ۱۳۰۴ تا ۱۳۰۵ ساخته شده است
شیرمحمدی، با اشاره به ساختمان مسافرخانه فرد و عمارت دیگر آذربانی نیز گفت: مسافرخانه فرد ابتدا ملک مسکونی خانواده میخچی بود و سپس به عنوان بیمارستان خصوصی دکتر میلانی تغییرکاربری می یابد و چندسال بعد، مسافرخانه می‌شود.
عمارت دیگر آذربانی براساس کتیبه سردرب، در سال ۱۲۹۱ ساخته شده و به نظر می‌رسد کاربری مهمانپذیر داشته است و گفته شده قوام السلطنه نخست وزیر ایران، مدتی در این ساختمان مهمان بوده است.
راهنمای گروه، همچنین درباره نخستین داروخانه رشت یعنی کارون توضیحاتی ارائه داد که توسط شادروان آرسن میناسیان در ابتدای خیابان امام و در مجاورت سینما سیروس ساخته شد. بالای داروخانه، اتاقی بود که شادوران میناسیان در همانجا داروهای خود را می ساخت. متاسفانه ساختمان سینما و داروخانه دو سال پیش تخریب شد.
شیرمحمدی اضافه کرد: مهمانپذیر کاروان، دیگر بنای شاخص در خیابان امام است که در طبقه همکف آن چاپخانه زربافی قرار دارد. اگرچه این ساختمان در سال ۱۳۱۵ ساخته شده، ولی ابوالحسن زربافی حدود ۱۵ سال زودتر از این و در مکان دیگری فعالیت چاپخانه را آغاز کرده است.
در این چاپخانه یک دستگاه قدیمی(دو ورق دستی) مربوط به دوران قبل از هیتلر و یک ماشین دوخت قدیمی از دوران تزار وجود دارد و چند شماره از «روزنامه جنگل» در این چاپخانه منتشر شده و روزنامه‌هایی مثل ستاره، سهیل، فریاد گیلان و روزنامه بازار در این چاپخانه منتشر می‌شد.
اعضای شرکت کننده در این برنامه، با حضور در چاپخانه زربافی از نزدیک با وسایل چاپ قدیمی و نحوه کار چاپ سربی و حرف چینی دستی آشنا شدند.
پایان بخش برنامه، بازدید از « اقامتگاه ارسی» بود. این بنا که در گذشته کاربری های مسکونی و مدتی هم پزشکی داشته است، چندسالی است به همت میثم زادحسینی مرمت و احیا شده و اکنون به عنوان هاستل (اقامتگاه ارزان قیمت و گروهی) کاربری جدیدی یافته است.
