گیاه مهاجم سنبل آبی، از علل مهم تسریع و تشدید خشک شدن تالاب انزلی است و تهدید جدی در مصرف منابع آب شیرین شمال کشور و موثر در رشد حشرات ناقل بیماری به شمار می‌رود.
در اینجا به مواردی از “عمق آسیب‌های حضور سنبل آبی در محیط زیست و منابع آبی شمال کشور” که در رسانه‌ها کمتر به آن پرداخته شده است اشاره می‌کنیم.
در مورد آلودگی اکوسیستم شمال کشور به گیاه مهاجم و غیربومی سنبل آبی بارها صحبت شده اما اثراتی از این گیاه به عنوان آسیب‌های بین المللی شناخته شده وجود داشته که در حال حاضر با توجه به حضور جمعیت قابل توجه این گیاه در منابع آبی شمال کشور، می‌تواند اهمیت مهار، رشد، کنترل و تکثیر جمعیت آن را بیش از پیش متذکر شده و نشان دهد.
سنبل آبی که اکنون به عنوان یک مانع در کانال‌ها و محیط‌های آبی پیرامون تالاب انزلی و علتی برای مرگ و میر آبزیان و کاهش کیفیت آب شناخته می‌شود، با هدرروی مصرف قابل توجه آب به میزان چند برابر (در برخی گزارشات تا ۱۳ برابر) یکی از علل اصلی خشک شدن محیط‌های تالابی و آبی است.
بطوریکه مطالعات انجام گرفته نشان می‌دهد هر بوته این گیاه روزانه حداقل ۰.۷ لیتر موجب هدرروی و مصرف آب می‌شود که در صورت در نظر گرفتن تنها ۱۰۰ روز از فعالیت این گیاه در سال، هر بوته حداقل حدود ۷۰ لیتر آب در سال مصرف می‌کند.
با فرض آنکه در هر متر مربع از منابع آبی که درگیر این گیاه هستند فقط دو بوته وجود داشته باشدکه معمولا بیش از این تعداد است و از ۳ تا ۶ هزار هکتار از تالاب و محیط‌های آبی که به گفته آمار‌های رسمی اکنون آلوده به این گیاه هستند فقط یکهزار هکتار آن را در نظر بگیریم، می‌توان گفت ۱۴ میلیون لیتر آب بصورت روزانه و همچنین در طول هر سال حداقل ۱.۴۰۰.۰۰۰.۰۰۰ یعنی حدود یک و نیم میلیارد لیتر آب یا به معادل یک میلیون و چهارصد هزار متر مکعب از منابع آبی شمال کشور توسط این گیاه از بین می‌رود.
البته این میزان تنها با در نظر گرفتن هدرروی آب توسط تعرق این گیاه فقط در ۱۰۰ روز فعالیت است که موجب تبخیر آب می‌شود و می‌بایست جدای از این موضوع آبی که این گیاه برای ساخت و ساز مواد بیولوژیک و تکثیر خود مصرف می‌کند را نیز محاسبه کرده و افزون بر میزان فوق‌الذکر از مصرف آب در نظر گرفت.
می‌بایست این مورد را هم لحاظ کرد که با افزایش جمعیت این گیاه، اعداد حداقلی فوق پیرامون مصرف آب نیز افزایش پیدا می‌کند. لذا با شرایط پیش روی تالاب بین‌المللی انزلی و چند هزار هکتار از تالاب که به این گیاه آلوده شده است، می‌توان گفت روند خشکی این تالاب ارزشمند، تنها با در نظر گرفتن حضور همین گیاه به میزان چند برابر و یا شاید به اندازه چند دهه، با حضور این گیاه تسریع و شدت پیدا کرده است و این روند هر روزی که می‌گذرد ادامه می‌یابد.
بنابراین نقش این گیاه به عنوان یکی از اصلی‌ترین عوامل خشکی تالاب و حتی فراتر از آن به عنوان یک تهدید برای منابع آب شیرین شمال کشور، بسیار قابل توجه است. موضوع دیگر تاثیر این گیاه بر سرعت جریانات آبی است که این شاخص می‌تواند ارتباط معنی‌داری با افزایش رسوب‌گذاری در تالاب داشته باشد.
گیاه سنبل آبی با حضور خود در سطح آب و با وجود ریشه‌های خود در زیر آب و ایجاد بوته‌های جدید در کنار هم و همچنین جمعیت قابل توجه در مسیر جریان آب در تالاب انزلی و کانال‌های مجاور آن، تاثیر قابل توجهی بر کاهش سرعت جریان آب دارد.
این موضوع یکی از دلایل مهم افزایش ته نشین شدن رسوبات همراه آب در گلوگاه‌های تالاب و عملا موجب تشدید فرآیند رسوب‌گذاری در تالاب انزلی است بطوریکه با ادامه این روند، شاهد کم اثر شدن لایروبی‌ها در آینده تالاب خواهیم بود.
همچنین در کشورهایی که این گیاه مهاجم و علف هرز آبزی در آن‌ها رشد و تکثیر پیدا کرده است، افزایش قابل توجهی از جمعیت ناقلین بیماری مانند پشه آنوفل که عامل مالاریا است گزارش شده است.
وجود هکتارها از بوته‌های این گیاه بر سطح آب تالاب، آب بندان‌ها و محیط‌های آبی شمال کشور، به عنوان یک پوشش متراکم روی سطح آب بوده و با کاهش سرعت جریان آب و وجود برگ‌ها و ساقه‌های بزرگ و نیمه غوطه‌ور در آب پناهگاه و زیستگاه مناسبی برای تولید مثل و رشد آفت‌ها، پشه‌ها و… مهیا می‌کند که پشه آنوفل، ناقل بیماری مالاریا نیز از این‌جمله است. افزایش بیماری‌های مرتبط با حشرات، کرم‌ها و بطور کل انواع آفت‌ها در جهان ارتباط آماری معنی‌داری با حضور علف‌های هرز آبزی دارد.
لذا می‌بایست در نظر داشت که در صورت ورود مقطعی گونه‌های غیربومی از پشه‌های عوامل بیماری به شمال کشور، بوته‌های فراوان گیاه سنبل آبی به عنوان یک زیستگاه مناسب برای آن‌ها عمل کرده و اثر مثبت قابل توجهی در رشد و تولید مثل آن حشرات گذاشته و در نتیجه می‌تواند موجب افزایش جمعیت آن گونه از حشرات وارد شده به شمال کشور شود.
همچنین باتوجه به حجم زیست توده این‌گیاه مهاجم، می‌توان آن را یک منبع مولد در زمینه تولید لجن‌های آلی در تالاب انزلی دانست که با نشست این رسوبات آلی بر کف تالاب هزینه مضاعفی برای لایروبی آن در آینده به کشور وارد می‌کند.
لذا این گیاه با نقش پیرامونی خود نه تنها موجب از بین رفتن منابع آبی بلکه با افزایش رسوب‌گذاری، این تالاب را نیازمند لایروبی می‌کند که سالانه هزاران میلیارد تومان خسارت‌های مالی به کشور تحمیل می‌کند.
مصرف بی‌رویه و چشم‌گیر آب، اثر برکیفیت آب و کاهش اکسیژن آن، اختلال در تنوع زیستی اکوسیستم و اثر منفی بر موجودات میکرو و فراوانی فیتوپلانکتون‌ها ، انتقال سموم به همراه خود به نقاط مختلف و حتی موثر در کند کردن در جریان آب به دلیل ریشه‌های پرپشت آن، از سایر دلایل مهم آسیب به محیط آبی تالاب بوده است.
بطورکل با ادامه روند فعلی، می‌توان این علف هرز آبزی را نوعی تهدید جدی برای نابودی کل اکوسیستم تالاب در نظر گرفت. چیزی که روش‌های مبارزه معمول با این گیاه را کم اثر یا حتی بی اثر کرده، قدرت تکثیر فوق‌العاده بالای این گیاه است که با یک گیاه عادی و معمولی قابل مقایسه نیست.
نظرات بسته شده است.