وزارت جهاد کشاورزی اعلام کرده امسال کشور در تولید گندم خودکفا می‌شود و نیازی به واردات حتی یک کیلوگرم گندم نیست. گیلان هم با کاشت گندم در سطح ۹ هزار و ۴۴۱ هکتار از اراضی خود به طرح جهش تولید پیوسته. با این حال مشخص نیست با وجود بحران‌هایی مانند کاهش بارندگی، خشکسالی و کمبود آب زراعی و با اینکه هنوز ابتدایی‌ترین ملزومات خودکفایی فراهم نیست چگونه قرار است چنین هدفی تحقق پیدا کند؟
خودکفایی در تولید گندم، از زمانی که هنوز وزارت کشاورزی و وزارت جهاد سازندگی با یکدیگر ادغام نشده بودند در دستور کار دولت‌های وقت قرار داشت. در ایام موسوم به دوران سازندگی در دولت‌های پنجم و ششم، زمانی که هنوز خشکسالی اینچنین بر ایران سایه نیافکنده بود و درآمدهای ارزی حاصل از فروش نفت برای واردات بدون قید و شرط در بالاترین سطح قرار داشت خودکفایی در تولیدات کشاورزی به خصوص گندم به یکی از مهم‌ترین شعارها تبدیل شد.
در همان دوران بود که استان‌هایی مانند گیلان از داشتن صنعت محروم شده و به عنوان قطب تولیدات کشاورزی با محوریت چای و برنج معرفی شدند.
اخیرا «محمدعلی نیکبخت» وزیر جهاد کشاورزی دولت موقت اعلام کرد: روند حرکت دولت سیزدهم در اجرای برنامههای راهبردی کشاورزی موفقیت‌آمیز بوده و خودکفایی گندم در سال زراعی جاری دست‌یافتنی است. وی این را هم اضافه کرده که در سال زراعی ۱۴۰۲-۱۴۰۱ حجم خرید تضمینی گندم از هفت میلیون و ۵۰۰ هزار تن به نزدیک ۱۰ میلیون و ۵۰۰ هزار تن رسیده است.
همه این‌ها در حالی‌ست که گندمکاران از نرخ خرید تضمینی رضایت ندارند و هنوز بخش عمده‌ای از مطالباتشان توسط دولت پرداخت نشده است. در مجموع باید گفت دولت برای تحقق اهداف خود جهت خودکفایی تولید گندم به صورت آبی و دیمی چالش‌های بسیاری را در پیش رو دارد که یکی از مهم‌ترین این چالش‌ها خشکسالی‌ست.
وزارت جهاد کشاورزی برای بسترسازی خودکفایی در تولید گندم، دیم‌کاری شش محصول از جمله گندم را ابلاغ کرده است. در همین راستا طرح جهش تولید در بسیاری از دیمزارهای سطح کشور از جمله شهرستان رودبار در حال اجراست. «صالح محمدی» رییس سازمان جهاد کشاورزی گیلان با بیان اینکه طرح جهش تولید در دیمزارهای استان اجرا شده است به مرور گفت: برداشت گندم امسال از ۱۲ خرداد و برداشت جو از یکم خرداد در گیلان آغاز شده و روند آن همچنان ادامه دارد.
به گفته محمدی در حال حاضر گندم در سطح ۹ هزار و ۴۴۱ هکتار و جو نیز در ۵ هزار و ۵۲۴ هکتار از اراضی گیلان کشت می‌شود.
وی همچنین اضافه کرد: گندم بیشتر در شهرستان‌های رودبار و سیاهکل به عمل می‌آید و پیش‌بینی می‌کنیم امسال بالغ بر ۷ هزار تن گندم و ۶ هزار و ۶۳۴ تن جو در استان برداشت شود. عمده‌ترین ارقام گندم‌هایی که در گیلان کشت می‌شود ارقام بومی و اصلاحی کوهدشت، ریژا و آذر۲ هستند.
لازم به ذکر است: همه ساله محصول گندم به صورت دیم در حدود ۱۰ هزار هکتار از اراضی بالادست، میان بند و جلگه ای ،توسط زارعین گندم کار شهرستان های آستارا، املش، تالش، رضوانشهر، رودسر، رودبار و سیاهکل مورد کشت قرار می‌گیرد.
جهاد کشاورزی گیلان در سال زراعی ۱۴۰۱-۱۴۰۰ پیش‌بینی کرده بود ۱۵ هزار تن گندم و ۸ هزار و ۵۰۰ تن جو از مزارع استان برداشت شود. این تفاوت آمار از کاهش تولید گندم حکایت دارد.
گزارش سازمان هواشناسی نشان می‌دهد؛ از ابتدای سال زراعی جاری (مهر سال گذشته تاکنون) ۶۵۷ میلیمتر بارندگی در گیلان ثبت شده که این میزان نسبت به دوره بلندمدت (۳۰ ساله) ۱۵ درصد کاهش داشته است.
همچنین این گزارش نشان می‌دهد: تقریبا در چهارسال اخیر خشکسالی و کم آبی به ویژه خشکسالی هواشناسی کشاورزی در گیلان مشهود بوده است و میزان بارندگی در فصل بارش و زمان کشت و کار به شکل محسوسی کاهش پیدا کرده است. بنابراین با توجه به شواهد و قرائن موجود عملی، به نظر می‌رسد اجرای طرح‌هایی مانند افزایش تولید گندم در استانی مانند گیلان که حتی برای برنجکاری هم شدیدا با کمبود آب زراعی مواجه است به موفقیت چندانی دست پیدا نخواهد کرد.
گفتنی است: پس از روی کار آمدن دولت‌های هفتم و هشتم، ایران برای اولین بار بعد از انقلاب در سال ۱۳۸۳ به خودکفایی در تولید گندم رسید. به طوری که در بین سال‌های ۱۳۸۳ تا ۱۳۸۵ با تولید میانگین بیش از ۱۰ میلیون و ۵۰۰ هزار تن گندم، نخستین خودکفایی در تولید این محصول را تجربه کرد.
در دولت‌های نهم و دهم نیز رییس جمهور وقت مجددا جشن خودکفایی گندم را برگزار کرد، اما این جشن چندان دوامی نداشت. در این دوران ایران در حالی ادعای خودکفایی در تولید گندم را مطرح کرد که هنوز از داشتن زیرساخت‌های اولیه آن از قبیل انبارها و سیلوها محروم بود. وزارت جهاد کشاورزی دولت سیزدهم نیز برای عقب نماندن از این قافله در کنار اجرای طرح جهش تولید، اخیرا اعلام کرده امسال کشور در تولید گندم خودکفا می‌شود و نیازی به واردات حتی یک کیلوگرم گندم نیست. با این وجود کارشناسان با یادآوری تجربه‌های گذشته، همچنین تداوم کاهش بارندگی، کمبود آب زراعی و خشکسالی تحقق این هدف را دور از ذهن می‌دانند.
نظرات بسته شده است.