با جدی‌تر شدن اثر پیامدهای تغییر اقلیم بر زندگی بشر، مسائل ناشی از آن هم بیش از پیش مورد توجه دولت‌ها و نهادهای غیردولتی بین‌المللی قرار می‌گیرد. عدالت اقلیمی یکی از مباحث مهمی است که هر چند در سال‌های اخیر درباره آن صحبت شده و مقالات و گزارش‌هایی در رسانه‌ها منتشر شده اما تحقق آن نیازمند کار جمعی در سطح بین‌المللی است. در همین چارچوب قرار است شماری از کشورهای فقیر به ثروتمندها یادآوری کنند که در تولید کرن و بروز بحران اقلیمی چه نقش و سهمی دارند.
یک تیم از کشورهای در حال توسعه در اجلاس اقلیمی سازمان ملل متحد در مصر – آبان ۱۴۰۱- خواستار پرداخت غرامت برای کشورهای فقیرتر هستند که از تغییرات اقلیمی رنج می‌برند. کنفرانس نوامبر ۲۰۲۲- COP27 – نیازهای آسیب‌پذیرترین کشورها در برابر اقلیم را منعکس می‌کند. کشور های در حال توسعه می‌خواهند تا در این اجلاس توافقی برای ایجاد یک تسهیلات مالی اختصاصی حاصل شود تا به کشورهایی فقیری که در حال حاضر با اثرهای تغییر اقلیم روبرو هستند، پول پرداخت شود. کشورهای مزبور، متشکل از ۴۶ کشور، که مسئول فقط بخش کوچکی از انتشار جهانی کربن هستند، به عنوان یک بلوک در نشست اقلیمی سران سازمان ملل برای حمایت از منافع کشورهای در حال توسعه مذاکره می‌کند. برای کشورهای فقیرتر در آمادگی برای رفتن به سوی انرژی پاک‌تر باید هزینه‌ها تامین می‌شود، و برای افزایش میزان سازگاری اعضای آسیب‌پذیر با تغییرات اقلیمی باید سرمایه‌گذاری شود.
به این آمار توجه کنید: هر بریتانیایی ۲۰۰ برابر و هر آمریکایی حدود ۵۸۰ برابر بیشتر از یک فرد معمولی کنگو تولید گازهای گلخانه‌ای دارد. کربن منتشر شده توسط فردی که در بریتانیا زندگی می‌کند، از انتشار سالانه شهروندان ۳۰ کشور کم‌درآمد و متوسط پیشی گرفته است.
طبق گزارش آژانس بین‌المللی انرژی‌های تجدیدپذیر ۲۰۲۲، کشورهای در حال توسعه هنوز با چالش‌های جدی برای دسترسی به منابع مالی انرژی پاک روبه‌رو هستند، به طوری که آفریقا تنها ۲درصد از کل سرمایه‌گذاری انرژی پاک را در ۲۰ سال گذشته جذب کرده است. آژانس هواشناسی سازمان ملل اخیرا تخمین زده است که منابع انرژی پاک جهانی باید تا سال ۲۰۳۰ دو برابر شود تا جهان گرمایش جهانی را در چارچوب اهداف تعیین شده محدود کند. چنین کاری با دو برنامه موازی هم ممکن می‌شود، کمک به کشورهای در حال توسعه برای سازگاری با خشکسالی، سیل و سایر رویدادهای مرتبط با اقلیم و درخواست از کشورهای توسعه یافته برای اینکه برنامه‌های خود را برای کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای سرعت بخشند. آژانس هواشناسی سازمان ملل گزارش می‌دهد کشورهای توسعه نیافته به دلیل ناتوانی در سازگاری با شرایط بحرانی در برابر پیامدهای تغییر اقلیم آسیب‌پذیر هستند. وعده اعطای ۱۰۰ میلیارد دلار کمک‌های اقلیمی به کشورهای فقیرتر به رغم گذشت بیش از یک دهه، هنوز محقق نشده است. بحران اقلیم محدودیت‌های سازگاری را افزایش داده است و منجر به خسارات اجتناب‌ناپذیری شده و توسعه را به تاخیر انداخته است.
کشورهای غربی از جمله بریتانیا و ایالات متحده متعهد شده‌اند کمک‌های مالی به پروژه‌های سوخت فسیلی در کشورهای در حال توسعه را متوقف کنند. در کنفرانس Cop26، کشورهای ثروتمند در مورد میزانی که کمک‌ها و سایر منابع مالی توسعه باید منابع مالی سوخت‌های فسیلی را در کشورهای فقیرتر تأمین مالی کنند، بحث زیادی کردند.
کنفرانس اقلیمی COP21 پاریس در سال ۲۰۱۵ در تعیین هدف محدود کردن گرمایش به ۱.۵ درجه سانتی‌گراد موفق بود، ولی در رسیدن به راه‌حل عملی برای عدالت در سیاسگذاری‌های اقلیمی توفیقی کسب نکرد.
به این آمار توجه کنید: هر بریتانیایی ۲۰۰ برابر و هر آمریکایی حدود ۵۸۰ برابر بیشتر از یک فرد معمولی کنگو تولید گازهای گلخانه‌ای دارد. کربن منتشر شده توسط فردی که در بریتانیا زندگی می‌کند، از انتشار سالانه شهروندان ۳۰ کشور کم‌درآمد و متوسط پیشی گرفته است.
کشورهای غربی از جمله بریتانیا و ایالات متحده متعهد شده‌اند کمک‌های مالی به پروژه‌های سوخت فسیلی در کشورهای در حال توسعه را متوقف کنند. در کنفرانس Cop26، کشورهای ثروتمند در مورد میزانی که کمک‌ها و سایر منابع مالی توسعه باید منابع مالی سوخت‌های فسیلی را در کشورهای فقیرتر تأمین مالی کنند، بحث زیادی کردند. اگر کشورهای فقیری که کم‌ترین کمک را در مساله کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای را دریافت کرده‌اند، نتوانند به زیرساخت‌های انرژی مناسب دسترسی داشته باشند، بی‌عدالتی بزرگ تشدید می‌شود.
اگر ۴۸ کشور در آفریقا، به استثنای آفریقای جنوبی و چندین کشور شمال آفریقا، مصرف برق خود را با استفاده از گاز طبیعی سه برابر کنند، انتشار کربن حاصل، کمتر از ۱درصد کل انتشار جهانی کربن خواهد بود.
ایالات متحده حداقل ۲۴ پروژه سوخت فسیلی در دست اجرا دارد که نشان دهنده بیش از ۱.۶ گیگاتن انتشار گازهای گلخانه‌ای بالقوه است و بریتانیا مجوز میادین جدید نفت و گاز در دریای شمال را صادر می‌کند. حدود ۹۴۰ میلیون نفر، عمدتا در جنوب صحرای آفریقا، به برق دسترسی ندارند. کشور آفریقایی نیجریه، خود را متعهد به صفر خالص کربن تا سال ۲۰۶۰ کرده است و بعضی کشورها به دنبال رسیدن به صفر خالص کربن از طریق گاز طبیعی است.
این در حالی است که صنعت بازی‌های ویدیویی در کالیفرنیا بیشتر از کل کشورهای آفریقایی انرژی مصرف می‌کند. این ایده وجود دارد که در کالیفرنیا نمی‌توانیم بدون بازی‌های ویدیویی یا تهویه هوا زندگی کنیم، اما نگران این هستیم که آفریقایی‌ها کربن بیش‌تری تولید کنند. تقاضای برق در بازی‌ها کامپیوتری در کالیفرنیا از ۵ تراوات ساعت (TWh) در سال ۲۰۱۱ به ۱۱ تراوات ساعت تا سال ۲۰۲۱ افزایش یافته است، که با مصرف سالانه کل سریلانکا برابر است.
اگر ۴۸ کشور در آفریقا، به استثنای آفریقای جنوبی و چندین کشور شمال آفریقا، مصرف برق خود را با استفاده از گاز طبیعی سه برابر کنند، انتشار کربن حاصل، کمتر از ۱درصد کل انتشار جهانی کربن است. ممنوعیت‌های کلی پروژه‌های سوخت‌های فسیلی در کشورهای فقیر “استعماری” است و فقر را عمیق‌تر می‌کند در حالی که کشورهای ثروتمند برای کاهش انتشار کربن در جهان کار چندانی انجام نمی‌دهند. برای کشورهای ثروتمند بسیار آسان است که تحریم‌های تامین مالی سوخت‌های فسیلی را بر کشورهای فقیر اعمال کنند و در عین حال مصرف سوخت‌های فسیلی خود را افزایش دهند. کشورهای فقیر به طیف وسیعی از انرژی برای توسعه نیاز دارند. انرژی‌های تجدیدپذیر نیز هنوز باید با منابع دیگر پشتیبانی شوند. بنابراین نمی‌توان کشورهای آفریقایی را به استفاده صرف از انرژی خورشیدی ملزم کرد.
مرور دیگران – روزنامه پیام ما شماره ۲۴۱۰