چندی پیش صحنه تئاتر شهر رشت شاهد اجرای تلفیقی از نقالی و تئاتر با عنوان «فراموش شده» به کارگردانی نیکی رضایی بر مبنای شاهنامه بود که در سه پرده داستان ضحاک مار دوش، گذر سیاوش از آتش و رزمِ گردآفرید را به روی صحنه برد.
«شاهنامه» این مکتوبِ باستانِ سرشار از خِرد که از حکیم بزرگ ایران ابوالقاسم فردوسی برایمان به میراث نهاده شده را می‌توان ارزشمندترین اثر ادبیات فارسی دانست.
اثری سترگ که به بیش از ۱۸ زبان برگردانده شده و خود منشاء خلق آثار بسیار دیگری نه تنها در ادبیات ایران و جهان بلکه در سایر هنرها همچون نمایش، سینما، نقاشی، مجسمه‌سازی و موسیقی شده است.
نیکی رضایی دانشجوی سال آخر رشته‌ی دامپزشکی است اما پرداختن به ادبیات خاصه شاهنامه نه تنها دل‌مشغولی بلکه گویی رسالت اوست.
او که از کودکی با شاهنامه انس داشته و چندین بار نیز مقام‌هایی در نقالی کسب کرده خود نویسندگی متنِ روایت و کارگردانی «فراموش شده» را به عهده داشت و ریحانه ندایی، یاسمن سلیمانی راد و افروز قلیانچی بازیگران نوجوان این نمایش و آیسان فرازمند نیز نوازنده نوجوان این نمایش بودند.
رسانه «مرور» به منظور حمایت و تشویق استعدادهای جوان مصاحبه ای را با نیکی رضایی ترتیب داد که در ادامه می خوانید:
هدف شما از آوردن اسطوره ها و داستان های شاهنامه به عصر امروز چیست؟
آشنایی با اسطوره‌ها، موجب اندیشیدن و باز اندیشی درباره مفاهیم مختلف انسانی، اجتماعی و فلسفی است.
گذر سیاوش از آتش در ستایش راستی است و این که دروغ و پلیدی چه اندازه می‌تواند پیامدهای وحشتناکی داشته باشد و دریغا که در دنیای امروز دروغ بعنوان یک ابزارعادی سازی شده است.
آیا در نمایش از شکل سنتی نقالی سود جستید؟
روایتی که من نوشتم داستان ضحاک مار دوش، گذر سیاوش از آتش و رزم گردآفرید را به هم پیوند می‌داد.
در ضحاک مار دوش قسمتی از داستان را انتخاب کرده بودم که هنوز کاوه آهنگری به دادخواهی نیامده بود و ضحاک صرفا کابوس کاوه را دیده بود و احوالاتش آشفته شده بود چرا که ظالم خودش واقف است به این که ظلمش قرار است یک پیامدی داشته باشد.
گذر سیاوش از آتش در ستایش راستی است و این که دروغ و پلیدی چه اندازه می‌تواند پیامدهای وحشتناکی داشته باشد و دریغا که در دنیای امروز دروغ بعنوان یک ابزارعادی سازی شده است.
رزم گردآفرید نیز نماد مقاومت و اصالت دختر ایرانی است که متاسفانه جایگاه‌اش در جامعه امروزی به فراموشی سپرده می‌شود. تصویری که از زنان جامعه هست تصویر زیبایی نیست و نباید از یاد ببریم که چه اسطوره‌ها و نمادهایی داشتیم.
رزم گردآفرید نیز نماد مقاومت و اصالت دختر ایرانی است که متاسفانه جایگاه‌اش در جامعه امروزی به فراموشی سپرده می‌شود. تصویری که از زنان جامعه هست تصویر زیبایی نیست و نباید از یاد ببریم که چه اسطوره‌ها و نمادهایی داشتیم.
علاقه شما به برگزاری جلسات آموزش شاهنامه و نقالی از کجا نشات می گیرد؟
حقیقتا چیزی که باعث شد مرا به برگزاری کلاسهای شاهنامه خوانی و نقالی برای کودکان و نوجوانان شایق کند مشاهده این بود که نسل جدید دنیای زردی دارند، در فضای مجازی مغزشان با محتواهای بی‌ارزش پر می‌شود تقریبا چیزی از ادبیات نمی‌دانند به ندرت می‌دیدم کتاب بخوانند و اگر هم بخوانند زرد می‌خواندند و خانواده ها نیز اغلب ناآگاه بودند و بچه ها را به سمت زرد‌خوانی، زرد شِنوی و رفتار زرد سوق می‌دادند.
شاهنامه از جمله آثاری است که بچه‌های ما باید آن را یاد بگیرند. برای همین تصمیم گرفتم کلاسهای آموزشی بگذارم و این بازیگران نوجوان اولین هنرجوهای من بودند. کار را جدی شروع کردیم و بچه ها کلاسهای سه ساعته را با شوق می‌گذراندند. بعد از سه سال دیدم بچه ها با استعدادند و باید هنرشان دیده شود و دلشان می خواست کارشان دیده شود و من فکر کردم که اگر مخاطب و تماشاچی داشته باشند برایشان انگیزه می‌شود.
این بود که تصمیم گرفتم داستان این نقالی تئاتری را خودم بنویسم. گرچه بازیگران من نوجوان بودند اما نمایش برای تمام سنین بود. تمرین ما دو ماه طول کشید بچه‌ها نخستین بار بود که در حضور تماشاچی اجرا داشتند. ما سالنی را گرفتیم که تقریبا ۸۰ نفر ظرفیت داشت و بلیت فروشی هم نداشتیم اما نزدیک۹۰ نفر تماشاچی آمده بودند و بچه‌ها هم تمام تلاش خود را کردند و بهترینِ خود روی صحنه بودند.
از نظر شما ادبیات و خاصه شاهنامه چه تاثیری روی زندگی فراگیران کودک و نوجوان خواهد داشت ؟
به عقیده ی من در مسیر درست ادبی قرار گرفتن علاوه بر این که می‌تواند به ادبیات آدم‌ها کمک کند بر نگرش آدمی در زندگی تاثیر شگرفی می‌گذارد.
