آتش سوزیهای جنگلی از مخربترین حوادث طبیعی در عرصههای منابع طبیعی گیلان است که معمولا در شرایط اقلیمی خاص فصل بهار و پاییز که وزش باد گرم حاکم است بیشتر رخ میدهد.
به طور معمول نیز در اواخر آبان و آذر ماه به دلیل کاهش میزان رطوبت در شاخ و برگها، عرصههای جنگلی آماده و پذیرش کوچکترین جرقه و وقوع حریق هستند.
آتش سوزیهای هفته گذشته در مناطق مختلف جنگلی استان که موجب حریق در بالغ بر ۱۰۰ هکتار جنگل شد نیز به دلیل وزش باد گرم و حضور گردشگران و طبیعت گردها به وقوع پیوست.
استفاده از دخانیات بدون رعایت نکات ایمنی توسط گردشگران غیربومی به افزایش وقوع این حریقها در جنگلهای هیرکانی دامن زده است. در این بخش ما نیاز داریم فرهنگ حفاظت از جنگلها و مراتع توسط منابع طبیعی و رسانههای مختلف برای جوامع بومی محلی و گردشگران ترویج شود. متأسفانه در این بخش ضعیف عمل شده است.
در این میان متولیان عرصههای منابع طبیعی کشور از کاشت یک میلیارد درخت طی ۴ سال آینده خبر دادهاند. این درحالیست که ما در ابتدا نیازمند نهادینه شدن فرهنگ و تفکر حفاظت از جنگل ها هستیم.
با نهادینه شدن این تفکر است که میتوانیم با استفاده از فرصت طرح تنفس، به جنگل اجازه دهیم به طور طبیعی خود را بازیابی کند. چرا که تصرفات و تغییرکاربریهای چند ساله اخیر که در حاشیه عرصههای طبیعی استان رخ داده به تدریج جنگل را دچار تغییرات اکوسیستمی و تخریب جلگه و دامنهها در مناطق پایین دست خواهد کرد.
لذا طرح کاشت یک میلیارد درخت در عرصههای جنگلی، زمانی موفق خواهد بود که مدیریت صحیح عرصهها و حفاظت از جنگلها به درستی در کنار یکدیگر قرار بگیرند. متأسفانه برداشتهای بی رویهای که از اواسط دوران قاجار و بعد از آن در دوره اصلاحات ارضی یا همان انقلاب سبز در عرصههای جلگهای اجرا شد، حجم وسیعی از جنگلهای گیلان را تخریب کرد و این مناطق نتوانستند خود را به شکل طبیعی بازیابی کنند.
در حال حاضر منابع طبیعی گیلان با کاشت نهال های اصلاح شده بومی همچون ممرز، انجیلی، توسکا و افرا در مناطق پایین دست جنگلها، تلاش میکند برخی از این عرصهها را بازیابی کند که باید گفت بدون فرهنگ حفاظت امکان پذیر نیست.
در سوی دیگر جنگلهای بالادست نیز از احشام و ویلاسازی در امان نبودهاند و برخی از جوامع محلی برای افزایش مراتع چرای احشام به طور ناآگاهانه یا عمد اقدام به تخریب و قطع درختان میکنند که لازم است با تقویت نیروهای حفاظتی سازمان جنگلها و بهره گیری از فارغ التحصیلان
جوان که با تفکرات و دیدگاههای مدرن و تخصصی جنگل آشنا هستند فرهنگ حفاظت را ترویج کنیم. از سوی دیگر اجازه بدهیم عرصههای میان دست و بالادست خودشان بازیابی شوند.
نکته پایانی که لازم است به آن اشاره کنم عدم سرمایه گذاری در منابع طبیعی است. سرمایه گذاری با اقدامات آبخیزداری، استقرار پوشش گیاهی و احداث سازههای کنترل سیلاب در بالادست نقش زیادی در کاهش اثرات مخرب سیلاب در عرصههای جنگلی دارد و در این حوزه نیز ضعیف عمل شده است. از یک میلیون هکتار جنگل بالغ بر نیمی ازآن جنگلهای مخروبه هستندکه هیچگونه سرمایه گذاری در آبخیزداری و حفاظت از آنها انجام نشده است.
از اینرو وقوع آتش سوزیهای جنگلی در چنین عرصههایی امری طبیعی است که به دنبال عوامل مختلف انسانی و طبیعی به وقوع میپیوندد که اگر در حوزه افزایش نیروهای کارآمد و حفاظتی سرمایه گذاری، اطلاع رسانی و فرهنگ سازی شود به مراتب بسترهای وقوع آتش سوزیها در این عرصهها فراهم نخواهد شد و جنگلها فرصت بازیابی خود را پیدا میکنند.