ایران کشور تعارض‌ها و تناقض‌ها است، تناقض‌های بی‌پایان. نمونه کامل آن را می‌توان در منطقه گردشگری دیلمان دید. جایی‌که پتانسیل‌هایش آن را به‌عنوان یکی از مقاصد گردشگری عمده گیلان و ایران تبدیل کرده است. این‌روزها، کریدور سبز سیاهکل-دیلمان با مناظر و چشم‌اندازهای و همچنین آب‌وهوای معتدلِ مناطق ییلاقی، چه برای مردم گیلان چه برای گردشگرانی که از دیگر نقاط ایران به آن می‌آیند، جاذبه‌های زیادی دارد. اما اگر به‌عنوان گردشگری به این جاده سرزده باشید، به‌غیر از جمعه‌ها که منع رفت و آمد تریلی‌ها و کامیون‌های حمل سیمان سبز دیلمان وجود دارد، حتما حضور سبزشان را لمس کرده‌اید!!! به‌عنوان مثال همین چهارشنبه گذشته ۱۹ شهریور ۱۴۴، که دیلمان یکی از شلوغ‌ترین روزهای تاریخ گردشگری خودش را سپری می‌کرد، در میانه بی‌برقی، مه و باران و ترافیک، در میان این همه جمعیت، سدهایی به نام تریلی‌های حمل سیمان، داستان جدایی بودند در گره ترافیک چندساعته مسیر دیلمان به سیاهکل! گردشگری جاده‌ای و همچنین تفرج به شکل پیک‌نیک در میانه جنگل و جاده یکی از انواع گردشگری در ایران است که بسیار در این کریدور رایج است. خیلی سخت نیست اگر تجربه حضور در این منطقه را نداشته باشید، وقتی با خانواده یا دوستان، در حاشیه جنگل و جاده بر روی زیراندازی دراز کشیده‌اید ناگهان غرش و غبار کشنده ۱۸ چرخی از کنارتان شنیده شود، آن‌هم به‌تعداد زیاد. این‌هم از همان تناقض‌ها است، تمدد اعصاب در کریدور گردشگری سیاهکل-دیمان به‌سبک خودمان.
در چشم‌انداز و منظره منطقه دیلمان، کوه سیّدسرا، آمیخته‌‌ای از طبیعت و تاریخ به‌شکل ظالمانه‌ای در حال بلعیده شدن است. چهره زشتِ زخمِ معدنِ سیمان دیلمان از هرسو که به آن می‌نگری، همه‌چیز را آلوده است
در منطقه دیلمان، حداقل در ضلع شمال‌شرقی آن تا روستای گرماوَر (یکی از تنها روستاهای با بنای تاریخی به‌جای‌مانده)، داستان چیز دیگری است. جاده اختصاصی سیمان دیلمان در عمق مناطق ییلاقی بدون سکونتگاه، زخمی را بر این منطقه تاریخی نهاد که بسیاری را در طول تاریخی یارای آن نبود. اما ایکاش این تنها درد آن بود. در چشم‌انداز و منظره منطقه دیلمان، کوه سیّدسرا، آمیخته‌‌ای از طبیعت و تاریخ به‌شکل ظالمانه‌ای در حال بلعیده شدن است. چهره زشتِ زخمِ معدنِ سیمان دیلمان از هرسو که به آن می‌نگری، همه‌چیز را آلوده است. دود و گردوخاک ناشی از فعالیت معدن و سوخت نیروگاه تا کیلومترها، تمامی مناظر را پوشانده، خانه، کاه، گُل.
جالب این‌که یکی از مقاصد مهم گردشگری منطقه دیلمان رویشگاه‌های گل شقایق آن در مناطقی چون، نیاول، کوه‌پَس و… است که در گستره مستقیم این پاششِ گردوخاکِ معدنی هستند. تمامی روستاهای منطقه زیرپوششی از رنگ زرد پوشیده شده است. مناظری کمتر دیده شده و آخرزمانی. انفجارهای پی‌در‌پی معدن، امان از هم بناهای مردم و روان مردم برده است و همه این‌ها در منطقه‌ای است که نطفه توسعه آن را با توسعه گردشگری بریده‌اند. اینجا ایران است، اینجا موضوع مطالعات فعلی و آینده بشر در زمینه نابخردی و آمایش سرزمین هست و خواهد بود.
معدن‌کاوی و محیط‌زیست و گردشگری
رشد فزاینده تقاضا برای مواد معدنی سبب گسترش فعالیت‌های معدن‌کاوی در سراسر جهان شده است. هرچند این فعالیت‌ها به توسعه اقتصادی و ایجاد اشتغال کمک می‌کنند، اما آثار زیان‌باری بر اکوسیستم‌های طبیعی و جاذبه‌های گردشگری برجای می‌گذارند. اهمیت این موضوع در کشورهایی با ظرفیت بالای گردشگری و تنوع محیط‌زیستی، دوچندان است. اثرات معدن‌کاوی بر محیط‌زیست را می‌توان به‌شکل خلاصه این‌گونه بیان کرد.
در بالادست این کوه که دارای دو نیایش‌گاه و درختان کهنسال است عشایر منطقه به‌همراه دام‌های خود زندگی می‌کنند که انفجارهای معدن باعث آسیب و از بین رفتن دام‌های آن شده و همچنین برخی از دام‌ها در حال چریدن در این مراتع، به‌خاطر برداشت بی‌رویه کوه از زیر، پرت شده و تلف گشته‌اند
تخریب مناظر طبیعی: عملیات انفجار، حفاری و دپو کردن باطله‌ها منجر به تغییرات شدید در سیمای سرزمین می‌شود.
آلودگی آب: ورود فلزات سنگین و مواد شیمیایی به منابع آب سطحی و زیرزمینی، کیفیت آب را تهدید می‌کند.
آلودگی هوا: گردوغبار و گازهای آلاینده ناشی از ماشین‌آلات معدنی سبب کاهش کیفیت هوا می‌شود.
کاهش تنوع زیستی: زیستگاه‌های گیاهی و جانوری تخریب شده و گونه‌های حساس در معرض خطر قرار می‌گیرند.
فرسایش و بیابان‌زایی: حذف پوشش گیاهی و تغییر کاربری اراضی باعث فرسایش خاک و بیابان‌زایی می‌شود و اگر به‌شکل اختصاصی به مسائل مرتبط با گردشگری اثرات آن را فهرست کنیم به این موارد برخورد می‌کنیم.
اثرات معدن‌کاوی بر گردشگری، کاهش جذابیت‌های بصری: تخریب چشم‌اندازهای طبیعی باعث افت شدید ظرفیت جذب گردشگر می‌شود.
آلودگی‌های محیط‌زیستی و صوتی: وجود گردوغبار، سر و صدای ماشین‌آلات و آلودگی منابع آب، تجربه گردشگران را منفی می‌سازد.
تهدید بوم‌گردی: مناطق دارای پتانسیل اکوتوریسم به‌دلیل فعالیت‌های معدنی کارایی خود را از دست می‌دهند.
تعارض کاربری زمین: توسعه معادن اغلب با مناطق گردشگری تداخل داشته و مانع سرمایه‌گذاری در بخش گردشگری می‌شود.
خطر برای میراث فرهنگی: برخی معادن در نزدیکی آثار تاریخی و فرهنگی قرار دارند که می‌تواند موجب آسیب به این سرمایه‌های ارزشمند شود (نمونه بارز آن دو اثر مهم در منطقه است یکی بقعه سیدسرا و دیگری برج گرماور).
در دامنه تپه زمین‌های کشاورزی دارای نسق اهالی بوده‌اند که در طرح آبخیزداری دهه ۷۰ توسط اهالی مورد قرق قرار گرفتند و نهال‌های زیادی در این منطقه کاشته و سیل‌بند‌هایی نیز احداث شدند. اما در اقدام شبانه این کارخانه تمام این زمین‌ها بدون رضایت مردمی مورد تعرض و تجاوز قرار گرفتند و تمامی آن درختان قطع شدند و همچنین در سال‌های اولیه اهالی به‌دلیل دفاع از حق خود مورد جریمه قرار گرفتند
گزارشی از منطقه، محل مثله‌شدن تاریخ و طبیعت
کارخانه سیمانی که دو دهه است بدون هیچ پایش محیط‌زیستی‌ای در روستای گولَک منطقه دیلمان ساخته شده و در حال فعالیت است و در حالت کلی منطقه و به‌ویژه روستاهای اطراف کارخانه و معدن را به شدت مورد آسیب قرار داده است.معدن این کارخانه در روستای عاشورآباد که در بالادست قرار دارد، قرار گرفته است. امروزه به‌صورت بی‌رویه و بدون هیچ اصولی این معدن در حال برداشت است و کوه‌هایی که هزاران بلکه میلیون‌ها سال از عمرشان می‌گذرد با انفجارهای عظیم تکه‌تکه شده و برای سود بیشتر بار کامیون‌ها شده و به کارخانه برده می‌شوند. منطقه مورد نظر معدن هم از لحاظ پوشش گیاهی خاص منطقه و هم از لحاظ محدوده میراث فرهنگی بسیار غنی است. لازم به‌ذکر است که در برداشت‌های بی‌رویه معدن گورستان‌هایی مربوط به عصر آهن مورد دستبرد و تخریب قرار گرفته‌اند. همچنین پناهگاه‌‌های سنگی چندهزارساله در دامنه کوهی که دارای شماره ثبت ملی است مورد آسیب واقع شده‌اند. در بالادست این کوه که دارای دو نیایش‌گاه و درختان کهنسال است عشایر منطقه به‌همراه دام‌های خود زندگی می‌کنند که انفجارهای معدن باعث آسیب و از بین رفتن دام‌های آن شده و همچنین برخی از دام‌ها در حال چریدن در این مراتع، به‌خاطر برداشت بی‌رویه کوه از زیر، پرت شده و تلف گشته‌اند.
هم‌اکنون نیز تپه‌ای تاریخی با پوشش گیاهی خاص این منطقه به‌دور از بررسی‌های کافی، مورد تجاوز ماشین‌آلات سنگین قرار گرفته و زیر چرخ‌های معدن در حال نابودی است و قسمت زیادی از درخت‌های آن قطع شده است. لازم به‌ذکر است که در دامنه تپه زمین‌های کشاورزی دارای نسق اهالی بوده‌اند که در طرح آبخیزداری دهه ۷۰ توسط اهالی مورد قرق قرار گرفتند و نهال‌های زیادی در این منطقه کاشته و سیل‌بند‌هایی نیز احداث شدند. اما در اقدام شبانه این کارخانه تمام این زمین‌ها بدون رضایت مردمی مورد تعرض و تجاوز قرار گرفتند و تمامی آن درختان قطع شدند و همچنین در سال‌های اولیه اهالی به‌دلیل دفاع از حق خود مورد جریمه قرار گرفتند! همچنین تنها قنات قدیمی روستا نیز مورد آسیب قرار گرفت و دهانه آن بسته شد.
سوزاندن مازوت و عدم استفاده از فیلتر. در شب، آلودگی هوا، نشستن خاک فراوان بر روی درختان و محصولات کشاورزی اهالی که موجب آسیب فراوان به محصولات شده، ترک‌ها و آسیب‌های فراوان منازل ناشی از انفجارها و همچنین بار بیش از حد مجاز کامیون‌ها و سرعت زیادشان و ایجاد سروصدای فراوان در طول شبانه روز از دیگر آسیب‌های این کارخانه به این روستا و روستاهای اطراف است. محصول زعفران که در چندسال گذشته به خوبی در این روستا که عنوان قطب زعفران دیلمان را نیز دریافت کرد، جواب داد، نیز از آسیب‌های این کارخانه در امان نمانده است. همچنین لازم به ذکر است در اقدامی جدید علائمی قرمزرنگ در کنار باغ‌ها و بر روی زمین‌های دیگر در فاصله حدود ۲۰۰ متری از آخرین خانه روستا و همچنین در مسیر تپه‌های باستانی به‌سمت روستای دیارجان که دارای غار و گورستان باستانی ثبت شده است، زده شده است. که در پرس‌و‌جو از مسؤولین کارخانه جواب‌های مختلف و غیرواضحی به اهالی داده شده است و نگرانی‌های زیادی از دستبرد بیشتر در این محوطه‌ها با جاده‌سازی بی‌رویه و حتی اجرای فاز دوم کارخانه، وجود دارد.
