ورکوره از روستای پاک تا کانون تغییرکاربری

ورکوره، روستایی از توابع بخش رانکوه شهرستان املش در گیلان است که در فاصله 13 کیلومتری شهر املش و 85 کیلومتری شهر رشت قرار دارد. این روستا از اوایل دهه 90 به عنوان روستای پاک و گردشگری معرفی شد. حال خبر می‌رسد در 14 سال اخیر با ورود مسافر و متقاضیان خرید زمین‌های ارزان، تغییرات زیادی در بافت این منطقه ییلاقی ایجاد شده و تخلفات ساخت‌ و ساز در آن با پرداخت مبالغ جریمه، بیش از هر زمان دیگری قوت گرفته است.

 

مردم ورکوره به تولید برگ سبز چای، دامداری و مرکبات اشتغال دارند. شهرستان املش با 5 هزار و 200 هکتار باغ چای و تولید 32 درصد چای داخل، بزرگ‌ترین تولیدکننده چای کشور است. تغییرکاربری باغات چای در گیلان سرعت زیادی گرفته است.

 

همین چند وقت پیش بود که سازمان چای، سطح زیر کشت چای در گیلان و مازندران را ۲۲ هزار هکتار اعلام کرده و گفت که این رقم در سال‌های گذشته حدود ۱۵ هزار هکتار بوده است. این در‌حالی است در فروردین 1399 سازمان چای این عدد را بیشتر از ۲۵ هزار هکتار اعلام کرده بود.

 

بررسی‌ها نشان می‌دهد روند تغییر کاربری باغات چای برای کاربری مسکونی، فرآیند آن‌چنان پیچیده‌ای ندارد و علی‌رغم ادعای سازمان چای و جهاد کشاورزی، تقریبا به راحتی انجام می‌شود.

 

یکی از اهالی روستای ورکوره از ساخت‌ و سازهای غیرمجاز و اوج‌گیری خلاف‌سازی در این روستا خبر می‌دهد و به مرور می‌گوید: در دهه ۹۰ که این روستا توسط میراث‌فرهنگی به عنوان روستای پاک و نمونه گردشگری معرفی شد؛ به تدریج رسانه‌ها در موردش محتوا تولید کردند و با باز شدن پای املاکی‌ها، هم‌اینک به نقطه‌ای رسیده که قیمت اراضی آن به یکباره از متری ۵۰۰ هزار تومان و یک میلیون تومان به ۲۰ میلیون تومان افزایش پیدا کرده است.

 

وی توضیح می‌دهد که چگونه با ورود غیربومی‌ها، بیشتر از ۳۰ ویلای لاکچری در ورکوره ساخته شده و منظر روستا تغییر کرده است. درحالی‌که هیچ امکانات گردشگری خاصی در آن ایجاد نشده و فقط اراضی با چراغ سبز و مشاوره مستقیم دهیاری، برای ساخت‌ و ساز و ویلاسازی غیربومی‌ها خرید و فروش شده‌اند.

 

او می‌گوید: چطور می‌شود در یک روستایی، سازه‌ای چهار طبقه احداث کنند؛ درحالی‌که شاکی خصوصی هم دارد. ما به این کار معترض شدیم اما به ما گفتند؛ درست است که خلاف‌سازی انجام شده اما مالک در کمیسیون، جریمه آن را می‌پردازد. این رویه‌ خیلی راحت افراد را به خلاف‌سازی در روستای ورکوره تشویق کرده است. درحالی‌که خاک روستا تقریبا رانشی است و اصلا نباید بلندمرتبه‌سازی به این شکل در آن انجام شود.

 

بررسی‌های نشان می‌دهد؛ ورود مهاجران از استان‌های دیگر به گیلان و ییلاقات گردشگری مانند ورکوره که اقتصاد و معیشت بسیار ضعیفی هم دارد؛ افزایش پیدا کرده است و نهادهایی مانند بخشداری و فرمانداری شهرستان اقدام عملی و قاطعی در این زمینه انجام نمی‌دهند و حتی با غیربومی‌هایی که قصد ویلاسازی دارند مدارا می‌کنند.

 

برای روشن شدن بیشتر موضوع، مرور به سراغ «امیر رمضانپور»، یکی از اعضای شورای روستای ورکوره رفت. وی در این زمینه توضیح می‌دهد: چای مهم‌ترین محصول کشاورزی روستاست که هیچ بهایی به آن داده نمی‌شود. کشاورزان از کجا باید امرار معاش کنند؟ آن‌ها مجبورند زمین خود را به قیمت پایین بفروشند. البته ما برای جلوگیری از تغییر کاربری طوری که اقتصاد مردم روستا هم بچرخد، سعی کردیم گردشگری را از طریق ایجاد اقامتگاه و مسافر کاشانه تقویت کنیم. اما در مقابل هیچ تسهیلاتی به متقاضیان داده نمی‌شود.

 

به گفته او، همین حالا هم غیر بومی‌ها خیلی راحت در روستای ورکوره مشغول خلاف‌سازی و تغییر بافت منطقه هستند. معاون فنی بخشدار کسی است که باید جلوی این کار را بگیرد. اما متاسفانه با این‌که این موارد خلاف‌سازی، به دفعات گزارش داده شده اما بخشداری هیچ توجهی نکرد.

 

این عضور شورا اضافه می‌کند: حرف ما این است که چرا باید غیربومی، هر کاری دلش می‌خواهد در ورکوره انجام دهد؟ چون پول دارد؟ و از آن طرف، جلوگیری از تغییرکاربری اراضی کشاورزی به حاشیه برود و مثلا به یک بومی که می‌خواهد طرح گردشگری را قانونی اجرا کند و متقاضی تسهیلات است بها داده نشود.

 

طبق توضیحات رمضان‌پور، روستای ورکوره حدودا ۱۳۰ خانوار دارد. جمعیت غیربومی روستا هم قابل توجه است. وقتی چای وضعیت خوبی نداشت بسیاری از روستا کوچ کردند. اما با افزایش نرخ خرید تضمینی، در چند سال اخیر بسیاری مجدد به روستا مراجعه کرده‌اند. هرچند که اقتصاد چای مجددا از سال گذشته افت کرده است. وی ضمن انتقاد از رویکرد مسئولان بخشداری، فرمانداری و دهیاری، آنان را مسبب اتفاقات روستای ورکوره دانست.