بیشتر از ۱۰۰ روز از عملکرد دکتر هادی حق‌شناس استاندار گیلان گذشت. گرچه در این مدت نمی‌توان قضاوت دقیقی از عملکرد او ارائه کرد اما می‌شود مسیرهای کلی را مورد ارزیابی قرار داد؛ اینکه آیا دکتر هادی حق‌شناس در مسیر تحقق وعده‌هایش گام برمی‌دارد؟ آیا توانسته است تا اینجای کار رضایت سرمایه اجتماعی استان را کسب کند؟ مناسبات سیاسی‌اش، اقتصادی و فرهنگی خود را چگونه تعریف کرده است و در ادامه مسیر چه فرصت‌ها و چالش‌هایی پیش روی اوست؟
هر چند صد روز زمان زیادی برای اجرای اقدامات راهبردی نیست اما طی این مدت حق شناس تلاش کرد با رصد و بیان مستقیم مشکلات در حوزه های مختلف اقتصادی و محیط زیستی، نگرانی های خود را از چشم انداز و آینده استان با مردم در میان بگذارد.
در این گزارش نگاهی به عملکرد صد روزه حق شناس در سمت استانداری گیلان شده است.
بخش اول–
***
تاکید بر فقر زیرساخت‌های گردشگری، خلق ثروت از حضور گردشگران، بحران تنش آبی در برخی نقاط استان، نشتی بیش از یک سوم آب شرب استان، خشکی و ایجاد پدیده ریزگرد در کمین تالاب بندر انزلی و بحران ملی زباله و عدم مدیریت پسماند سرفصل مهم‌ترین اولویت‌ها و اهداف کاری حق شناس اعلام شد
سایه ناامنی در فضای سرمایه‌گذاری گیلان
دکتر هادی حق شناس در روز معارفه خود گفت که او به عنوان فرزند گیلان نسبت به چالش‌ها و مشکلات استان مسئول است. از میان برداشتن محدودیت‌های اقتصاد دریا محور در گیلان، نخستین هدفی بود که از طرف او مورد تاکید قرار گرفت.
تاکید بر فقر زیرساخت‌های گردشگری، خلق ثروت از حضور گردشگران، بحران تنش آبی در برخی نقاط استان، نشتی بیش از یک سوم آب شرب استان، خشکی و ایجاد پدیده ریزگرد در کمین تالاب بندر انزلی و بحران ملی زباله و عدم مدیریت پسماند سرفصل مهم‌ترین مواردی قرار داشت که او از میان برداشتن موانع و برداشتن قدم‌های رو به جلو در این بخش‌ها را به صورت اولویت‌بندی شده جزو اهداف کاری خود اعلام کرد.
مصطفی سالاری، ارسلان زارع، اسدالله عباسی سه استانداری هستند که تا پیش از روی کار آمدن حق شناس به عنوان نماینده دولت در استان، هدایت امورات استان را بر عهده داشتند. در زمان مصطفی سالاری بیشترین توان استانداری روی مقوله تقویت کسب و کارهای خانگی و به خصوص بومگردی قرار گرفت. هدفی که با انحراف شدید منابع مواجه شد.
مصطفی سالاری از اواسط ۱۳۹۶ تا ۱۳۹۸ هر چه تلاش کرد نتوانست در این بخش که شعارهای زیادی هم بابت آن داده بود موفق شود. طرح‌های بومگردی آنطور که باید و شاید در استان اجرایی نشد و اعتبارات بانکی حمایت از مشاغل خانگی هم به بیراهه رفت.
اسدلله زارع استاندار غیربومی بعدی گیلان و دست راست مصطفی سالاری، ادامه سیاست‌های سالاری را در پیش گرفت تا دوران تصدی وی در این استان با کمترین تنش و مشکل سپری شود. بعد از او اسدالله عباسی به عنوان استاندار گیلان انتخاب شد. وی کاهش حداکثری بروکراسی اداری برای طرح‌های سرمایه‌گذاری، تهیه اطلس سرمایه‌گذاری و صدور مجوزهای بی نام را هدف اصلی خود قرار داد. با این حال عباسی در ۱۴۰۸ روز حضورش در استان نتوانست سایه ناامنی در فضای سرمایه‌گذاری گیلان که برخی از آن به عنوان مافیا سخن می‌گویند را کنار بزند.
هادی حق‌شناس بیست و دومین استاندار گیلان تقویت اقتصاد دریا محور را مهم‌ترین هدف خود قرار داده است. این در حالی است که پیش‌نیازهای این کار در گیلان یا فراهم نیست و یا حداقل به صورت نیمه کاره رها شده است. از طرفی نوع اقدام روسیه برای مشارکت در ساخت راه آهن رشت -آستارا، پایانه مرزی آستارا، تملک صدها واحد تولیدی توسط بانک‌ها، تداوم اخراج کارگران از کارخانجات به دلیل ورشکستگی، بحران انرژی و قطع برق و گاز صنایع، زیرساخت‌های بندری و گمرکی در بندر انزلی، بندر کاسپین و البته بندر آستارا همچنین نوع مدیریت سازمان منطقه آزاد انزلی به عنوان شاه کلید رسیدن به هدف بزرگ تقویت اقتصاد دریامحور در گیلان اما و اگرهای فراوانی دارند و باید دید هادی حق‌شناس این موانع را که ریشه بسیاری از آن‌ها ملی و فراملی‌ست چگونه کنار خواهد زد.
معرفی مدیرعامل جدید منطقه آزاد انزلی باب میل او نبود و استاندار ضمن گله‌مندی از این امر، فراخوانی گسترده و رسمی برای رسانه‌ها جهت نقد عملکرد این سازمان و زیر ذره بین بردن مدیریت جدیدش صادر کرد
راهبردی به نام اقتصاد دریامحور
اما اینکه دکتر حق‌شناس، برنامه کاری خود در گیلان را بر محور اقتصاد دریامحور تعریف کند چندان جای تعجب ندارد. فارغ از پتانسیل‌های گیلان به عنوان یکی از سه استان شمالی ایران با داشتن ۲۸۰ کیلومتر نوار ساحلی، نگاهی کوتاه به کارنامه ایشان پاسخی روشن برای ما دارد.
حضور در مقام معاون اداره کل بنادر و دریانوردی استان‌های مازندران، گیلان و خوزستان، مدیر کل بنادر و دریانوردی گیلان، مدیر منطقه ویژه اقتصادی بندر انزلی بخش بندری، معاون دریایی سازمان بنادر و دریانوردی کشور و چندین مورد مشابه دیگر نشان می‌دهد بیستمین استاندار گیلان اگر راهبردی به نام اقتصاد دریامحور را مطرح می‌کند قاعدتا باید برای آن برنامه مشخص و عملیاتی هم داشته باشد.
استاندار گیلان در مراسم معارفه خود نیز از ظرفیت‌های مغفول مانده منطقه آزاد انزلی و سواحل خزر سخن گفته و افزوده بود: فلسفه اصلی شکل‌گیری منطقه آزاد انزلی با شرایط فعلی متفاوت است. هر چند که معرفی مدیرعامل جدید منطقه آزاد انزلی باب میل او نبود و استاندار ضمن گله‌مندی از این امر، فراخوانی گسترده و رسمی برای رسانه‌ها جهت نقد عملکرد این سازمان و زیر ذره بین بردن مدیریت جدیدش صادر کرد.
لزوم دقت نظر در روند تولید محتوا و نقد سازنده در رسانه استانی مورد دیگری است که وی بلافاصله بعد از قبول مسئولین استانداری گیلان بر آن تاکید کرد.
برگزاری جلسه با خبرنگاران و رسانه‌های استان برای تبیین بهتر و شفاف‌تر مواضع، مطالبه مهمی بود که این جامعه از هادی حق شناس داشتند. هر چند که این مطالبه به حق، کمی به درازا کشید و در اواخر ۱۰۰ روز عملکرد او محقق شد.
اما یکی از مهم‌ترین حواشی چند ماه اخیر حضور دکتر هادی حق شناس در استانداری گیلان، توهین محمد پورخوش سعادت، فرماندار انزلی به رسانه‌ها و خبرنگاران بود. فرماندار انزلی در جلسهای گفته بود: رسانه‌های ما به جای اینکه مطالبه ملی داشته باشند “فقط بَلدند استاندار، فرماندار و مدیران محلی را گاز بگیرند.»
در پی این اتفاق و واکنش رسانه‌ها، هادی حق شناس با طرفداری از خبرنگاران گفت: همه می‌دانیم که نقاط ضعفی وجود دارد، اما دلیل نمی‌شود یک مسئول دولتی از الفاظ ناشایست استفاده کند. استاندار گیلان پس از این سخنان، فرماندار انزلی را برکنار و بابک شکوهی راد را به عنوان سرپرست فرمانداری منصوب کرد.
مخالفت با رأی دیوان عدالت اداری
گیلان در حوزه امنیت غذایی جزو ۱۰ استان برتر کشور است. با این حال آمارها می‌گوید حضور شرکت‌های دانش‌بنیان در گیلان به نسبت سایر استان‌های کشور کمرنگ است. در حال حاضر ۴۰۰ شرکت دانش بنیان و فناور در پارک علم و فناوری گیلان فعال هستند که از این میان ۱۰۰ شرکت، دانش بنیان هستند. دکتر هادی حق شناس در نخستین روزهایی که این مسئولیت را بر عهده گرفت، وعده داد با انجام اقداماتی، رتبه گیلان در این حوزه تک رقمی شود.
در حال حاضر طرح‌های هادی بسیاری از نقاط گیلان مدت زمان ۱۰ ساله را به پایان رسانده و به بازنگری نیازمندند. اما منابع مالی کافی برای این کار و سرعت بخشیدن به روند بازنگری وجود ندارد
جلوگیری از تغییر کاربری‌های اراضی کشاورزی در روستاها و از کارکرد خارج شدن طرح‌های هادی همزمان با عدم توجیه اقتصادی فعالیت‌های کشاورزی به علت بحران سالمندی، مهاجرت و افزایش هزینه تولید بحران دیگری است که گیلان با آن مواجه است و استاندار در حدود ۱۰۰ روز گذشته وعده داده در زمینه توسعه روستایی برنامه ارائه خواهد داد.
آنطور که دکتر هادی حق شناس عنوان کرده؛ قرار است با هماهنگی دستگاه‌ها و از محل اعتبارات استانی، برای بازنگری در طرح‌های هادی اعتبارات ویژه‌ای اختصاص داده شود. در حال حاضر طرح‌های هادی بسیاری از نقاط گیلان مدت زمان ۱۰ ساله را به پایان رسانده و به بازنگری نیازمندند. اما منابع مالی کافی برای این کار و سرعت بخشیدن به روند بازنگری وجود ندارد.
آذر ماه امسال دیوان عدالت اداری مصوبه‌ای داشت که مردم به خصوص روستائیان گیلان را نگران کرد. بر اساس رای دیوان عدالت اداری، صدور پروانه ساخت برای زمین‌های روستایی فاقد سند ممنوع است. استاندار گیلان اما نسبت به این تصمیم، واکنش نشان داد و گفت: با توجه به اینکه درصد بالایی از زمین‌های روستائیان در گیلان، فاقد سند هستند، بنابراین اجرای این رأی، تبعات شدید اجتماعی و اقتصادی را برای مردم استان، در پی خواهد داشت.
با این اعلام موضع استاندار گیلان، مردم به خصوص روستائیان امیدوارند در حین ممانعت از تغییرکاربری اراضی مستعد کشاورزی، از روستانشینی و ساخت و سازهای روستایی بر مبنای قانون، نیز حمایت شود.
مقرون به صرفه نبودن کشاورزی؛ دلیل اصلی تغییر کاربری در گیلان است
طبق آمار رسمی سازمان جهاد کشاورزی، در شش ماه ابتدایی امسال، هزار و ۵۱۴ مورد تغییر کاربری غیر مجاز اراضی کشاورزی در گیلان به وقوع پیوسته است. استاندار گیلان که در دومین جشنواره نیشکر صومعه سرا، شرکت کرده بود، مقرون به صرفه نبودن کشاورزی را دلیل اصلی تغییر کاربری اراضی استان اعلام کرد.
در زمان سه استاندار گذشته، روند تغییر کاربری در گیلان به یک بحران بزرگ تبدیل شد. حال باید دید هادی حق‌شناس برای رونق روستانشینی، کاهش مهاجرت بومی‌ها از روستاها به سمت شهرها و تغییر کاربری و فروش اراضی استان به غیربومی‌ها چه اقداماتی را اجرایی خواهد کرد و آیا در دوران ریاست ایشان نیز تغییرکاربری و خالی شدن روستاها از بومیان استان همچنان ادامه پیدا خواهد کرد؟
پشت میز نشین‌ها، مقصرین اصلی ضعف در تولید و صادرات
اصلاح بخشنامه‌ها در حوزه صادرات جهت اجرای آن در گمرکات، مورد مهمی دیگری بوده که در نخستین روزها مورد توجه استاندار گیلان قرار گرفت. به گفته دکتر هادی حق شناس، مقصرین اصلی ضعف در تولید و صادرات پشت میزنشین‌ها هستند.
رکود شرکت‌ها و صنایع مطرح گیلان، هر روز ابعاد جدیدتری می‌گیرد و شرایط نگران کننده است. استاندار گیلان معتقد است؛ نباید اجازه دهیم شرکت‌هایی نظیر سیمکو به سرنوشت صنایع بزرگی همچون پوشش و نساجی دچار شوند. هادی حق شناس تاکید کرده؛هر واحدهای صنعتی که در زمان او تعطیل شود تقصیر متوجه استاندار است.
روزهای پایانی آذر امسال استاندار گیلان میزبان «احمد میدری» وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی بود.دکتر هادی حق شناس ضمن استقبال رسمی از ایشان و در اقدامی نوآورانه با درخواست از وزیرکار جهت نشستن در خودروی تاکسی فرودگاه و شنیدن درد و دل راننده تاکسی، مشکلات صنف و تعاونی تاکسیرانان استان را با وزیر در میان گذاشت.
رویه‌ای که به غیر از مرحوم قهرمانی، در استانداران دیگر گیلان، دیده نشد. به طور مثال در زمان برخی از استانداران مانند مصطفی سالاری، رعایت تمام و کمال تشریفات در یک چهارچوب از پیش برنامه‌ریزی شده و خشک، در اولویت همه چیز قرار داشت.
معارضات اجتماعی، تملک اراضی، تأمین مصالح و تخصیص اعتبار از جمله مشکلات پروژه‌های حوزه راه در گیلان است که با توجه به خالی بودن خزانه دولت، هنوز مشخص نشده استاندار گیلان برای از میان برداشتن این موانع چه برنامه‌ای دارد
امیدها برای احیای چوکا تقویت شد. این تیتر بسیاری از رسانه‌ها در پی بازدید استاندار گیلان از این واحد صنعتی بود. استاندار گیلان در نشست بررسی مشکلات کارخانه چوکا با حضور وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی، تاکید کرد: امید مردم غرب گیلان به احیای مجدد این کارخانه و بازگشت آن به دوران اوج اقتصادی خود است.
خزانه خالی دولت و پروژه‌های راهسازی
تقریبا دو هفته پس از معرفی استاندار جدید گیلان و با حضور او، عملیات اجرای تقاطع غیرهمسطح ورودی آستانه اشرفیه با اعتباری بالغ بر ۱۵۰ میلیارد تومان و در زمینی به وسعت ۴.۵ هکتار آغاز شد. نهضت ساخت پل‌های غیرهمسطح ظاهرا نه تنها در رشت بلکه در بسیاری از شهرستان‌ها استارت خورده است.
با آنکه مدیریت شهری در رشت ساخت پل‌های غیرهمسطح را دوای مشکل ترافیک شهر رشت می‌دانند و از تقویت سیستم حمل و نقل عمومی و نوسازی آن غافل هستند، استاندار اما در شورای ترافیک گیلان، حل مشکل ترافیک رشت را نیازمند ایده‌های فناورانه، توجه ویژه به ایمن‌سازی و رفع نقاط حادثه‌خیز دانست. به گفته دکتر هادی حق شناس؛ برای کاهش بار ترافیکی اگرچه ایجاد جاده و پل الزامی است اما کافی نیست و باید از طرح‌های نخبگان در این خصوص استفاده کرد.
گیلان گرچه در مسیر کریدور شمال-جنوب قرار گرفته و از زمین و دریا با کشورهای حوزه CIS ارتبط دارد اما زیرساخت‌های زمینی، ریلی و دریایی آن برای تقویت همگرایی‌ها به خصوص در حوزه اقتصادی ضعف شدیدی دارد.
در جاده‌های داخل استان، درصد تصادفات منجر به فوت و مصدومیت هم بسیار بالاست. از طرفی بسیاری از پروژه‌های راهسازی مانند محور سنگر – سیاهکل، محور رشت به جیرده و محور سراوان – امامزاده هاشم پیشرفت فیزیکی خوبی ندارند و حتی نیمه کاره رها شده‌اند.
معارضات اجتماعی، تملک اراضی، تأمین مصالح و تخصیص اعتبار از جمله مشکلات پروژه‌های حوزه راه در گیلان است که با توجه به خالی بودن خزانه دولت، هنوز مشخص نشده استاندار گیلان برای از میان برداشتن این موانع چه برنامه‌ای دارد.
اختلال شدید سوخت‌رسانی به نیروگاه‌های برق گیلان
گزارش‌ها نشان می‌دهد؛ به علت خاموشی‌های ۳۶ ساعته هفتگی و قطع برق در تابستان امسال، معادل ۲۰ همت خسارت به صنایع گیلان وارد شده است. با این حال اعلام ساعات خاموشی برق و اعمال محدودیت‌های تازه در حوزه گاز، دغدغه‌ای جدی‌تر برای صنایع گیلان فراهم کرد، صنایعی که در طول تابستان به زحمت خود را سر پا نگهداشتند و به تثبیت تولید در زمستان امید بستند.
به علت خاموشی‌های ۳۶ ساعته هفتگی و قطع برق در تابستان امسال، معادل ۲۰ همت خسارت به صنایع گیلان وارد شده است. با این حال اعلام ساعات خاموشی برق و اعمال محدودیت‌های تازه در حوزه گاز، دغدغه‌ای جدی‌تر برای صنایع گیلان فراهم کرد
تقریبا دو ماه قبل و با حضور استاندار گیلان، مرکز پایش توزیع برق گیلان با اعتباری بالغ بر ۲۸ میلیارد ریال با هدف کاهش خاموشی‌ها و شناسایی دستگاه‌های ماینر افتتاح شد. اواخر آبان امسال هم در بازدید از انبار یکی از ادارات دولتی توابع رشت ۱۱ دستگاه غیرقانونی استخراج رمزارز کشف شد.
دکتر هادی حق شناس تاکنون در این زمینه به صورت رسمی واکنشی نشان نداده است. با این حال در جلسهای، جلوگیری از نشتی‌های فراوان در حوزه انرژی، را به عنوان موتور محرکه تولید و اقتصاد از دیگر اهداف مدیریت خود در گیلان اعلام کرد.
اختلال شدید سوخت‌رسانی به نیروگاه‌های برق گیلان و در نتیجه کاهش تولید، بحران بزرگی بود که هادی حق شناس در ماه‌های نخست حضور خود در استان با آن مواجه شد. بحرانی که موجب شد کلیه واحدهای آموزشی، دانشگاه‌ها و ادارات استان اعم از بخش‌های دولتی و خصوصی و بانک‌ها برای چند روز متوالی به دستور او تعطیل شوند.
استاندار گیلان در جلسه ویدیو کنفرانسی با وزیر کشور تاکید کرد: در راستای مصوبه هیئت دولت در خصوص قطع برق ویلاهای خالی از سکنه، تاکنون برق ۱۲ هزار ویلا در گیلان قطع شده و این روند ادامه‌دار خواهد بود.
گیلان استانی گردشگری بوده و هست. تجربه تعطیلات چند روزه شهریور ۱۴۰۳ که با صف‌های بسیار طولانی خودروها و تعطیلی پمپ بنزین‌ها و قحطی چند روزه بنزین همراه بود تا مدت‌ها از ذهن مردم استان و ۶ میلیون مسافری که وارد استان شدند پاک نخواهد شد.
آنطور که دکتر هادی حق‌شناس عنوان کرده؛ به طور میانگین روزانه بین ۳ تا ۳.۵ میلیون لیتر (و در پیک ۴ تا ۴.۵ میلیون لیتر) بنزین در استان مصرف می‌شود. استاندار گیلان نوسازی خودروهای فرسوده را راه حل عبور از این بحران عنوان دانست. هر چند که توان مالی ضعیف بسیاری از دارندگان وسائط نقلیه فرسوده برای بازپرداخت تسهیلات نوسازی، یکی از موانع جدی استاندار گیلان برای تحقق این کار است.
مجموعه تاریخی شیلات کیاشهر تعیین تکلیف شود
در دستور کار قرار گرفتن لایروبی ۲ هزار آب‌بندان گیلان برای مدیریت آب، افتتاح موزه دفاع مقدس به مساحت ۱۰ هکتار و با زیربنای ۹ هزار مترمربع و اعتباری بالغ بر هزار و ۷۰۰ میلیارد ریال، شناسایی معادن غیرفعال و تعیین تکلیف آن‌ها، ممنوعیت حق برداشت غیر قانونی شن و ماسه از سواحل یا رودخانه‌ها توسط هر نهاد یا سازمانی، تعیین تکلیف و واگذاری مجموعه تاریخی شیلات کیاشهر با قدمت ۱۵۰ ساله و وسعیت تقریبی ۸ هکتار ظرف ۶ ماه در راستای طرح مولدسازی از جمله موارد مهمی است که در مدت اخیر مورد توجه استاندار گیلان قرار گرفت.
