ابتدایی‌ترین و اساسی‌ترین پیش نیاز ورود به مساله و موضوع فضای شهری و هرگونه ارزیابی و قضاوت در مورد وضعیت آن، درک و پذیرش و دانستن مفهوم آن در زبان کارشناسی است که می‌توان اینگونه بیان کرد که سرانه فضای سبز شهری به میزان مساحت فضاهای سبز موجود در یک شهر یا منطقه شهری به ازای هر نفر از جمعیت ساکن اشاره دارد.
این شاخص نشان‌دهنده میزان دسترسی شهروندان به فضاهای طبیعی و تفرجگاهی در محدوده زندگی خود است. سرانه فضای سبز شهری، یکی از معیارهای مهم در ارزیابی کیفیت محیط زندگی و توسعه پایدار شهری محسوب می‌شود و معمولاً بر اساس استانداردهای بین‌المللی و توصیه‌های سازمان‌های جهانی تعیین می‌شود. افزایش سرانه فضای سبز شهری به بهبود شرایط زیست‌محیطی، ارتقای سلامت و رفاه ساکنان و ایجاد فرصت‌های تفریحی و اوقات فراغت مؤثر است.
سرانه فضای سبز شهری تحت تأثیر عوامل مختلفی قرار دارد. یکی از مهمترین این عوامل، برنامه‌ریزی و مدیریت شهری است. توسعه شتابان شهرها، گسترش ساخت‌وسازهای بی‌رویه و عدم توجه به اختصاص اراضی کافی به فضاهای سبز در طرح‌های توسعه شهری، از جمله مهمترین عوامل کاهش سرانه فضای سبز در شهرها به شمار می‌روند.
فضای سبز همانند سایر سطوح تشکیل دهنده شهرها نیاز به برنامه ریزی و مداخله مدیریت شهری دارد. توجه به این مفاهیم، پذیرش این پیش شرط را ضروری می‌سازد که سرانه فضای سبز شهری را نمی‌توان در برگیرنده پهنه‌های طبیعی منطقه و یا قطعات بجا مانده در شهرها دانست و در محاسبه و ارزیابی، مساحت این قطعات -که قابل برنامه ریزی و مداخله در شهرها نیستند- در معادله نقش آفرینی نمی‌کنند.
شهر رشت که طلایه دار اولین‌های متعددی در تاریخ شهرنشینی ایران دارد و هم اکنون نیز جایگاه ویژه‌ای در فرهنگ و گردشگری به خود اختصاص داده است نیازمند نگرشی نوین و فرابخشی است و نباید فریب سرسبزی اقلیمی و طبیعی در مقیاس منطقه‌ای باعث عدم توجه به این مهم شده و از آن غفلت کرد.
محرومیت از حداقل حقوق شهروندی
مریم .م شهروند رشتی با انتقاد از کمبود فضای سبز شهری در رشت به مرورگفت: باتوجه به مساعد بودن شرایط اقلیمی وآب و هوای استان و البته رشت، متأسفانه با سرانه فضای سبز مناسبی روبرو نیستیم .
وی اضافه کرد: با شروع فصل گرما،کمبود درختان سایه گستر در سطح شهر بسیار محسوس است. این درحالی است در مراکز استانهای کویری همچون اصفهان با فضای سبزی بسیار زیبا، استاندارد و متناسب با نیاز شهروندان روبرو هستیم .
علی د .شهروند رشت نیز از عدم دسترسی به پارک وفضای سبز در نزدیکی محل زندگی خود انتقاد می‌کند .
وی با بیان اینکه برای استراحت و گذارندن اوقات فراغت باید کودکان و خانواده‌ها به پارک و فضاهای سبز و بانشاط دسترسی داشته باشند، افزود:ما در رشت ما از این حداقل حقوق شهروندی محروم هستیم.
نباید فریب اقلیم طبیعی رشت را بخوریم
در ادامه یک پژوهشگر، دکتری شهرسازی و مدرس دانشگاه در خصوص سرانه فضای سبز رشت با اشاره به دسترسی رشت به آب و خاک مناسب به مرور گفت: وضعیت شهر رشت بر اساس اعلام مدیریت شهری به حدود ۲/۵ متر مربع می‌رسد که البته اگر امکان رصد آنلاین و بروز این مساحت وجود داشت، می‌توان محور‌های درختکاری شده تخریب شده و یا احیانا سطوح برنامه ریزی شده و ایجاد شده پارک و فضای سبز را در آن اعمال کرد که تغییر چشمگیر این مقدار بعید بنظر می‌رسد.
«سینا لطف پور» بیان کرد: این وضعیت در حالی رخ می‌دهد که عمده‌ترین مشکلات ایجاد و نگهداری این سطوح، آبیاری و دسترسی به خاک مناسب است که این امکان بصورت طبیعی و براساس شرایط اقلیمی شهر باران بسیار تسهیل شده است.
این مدرس دانشگاه تأکید کرد: این در حالی است که در برخی شهرهای خشک و گرمسیری آب و خاک مناسب بعنوان یک چالش جدی مطرح است و مدیریت آبی و استفاده از پساب‌های قابل استفاده در دستور کار مدیریت شهری قرار گرفته است.
وی افزود: با این وجود شهر رشت با رتبه برتر میانگین بارش سالانه (متغیر در سال‌های مختلف) و بیشترین درصد رطوبت نسبی در مراکز استانها، جایگاه مناسبی در بین مراکز استانهای کشور از حیث دسترسی به فضای سبز شهری و پارک‌ها ندارد.
در جدول زیر که از روزنامه همشهری تاریخ یکشنبه ۲۷ فروردین ۱۴۰۲ درج شده است این وضعیت عجیب و اسف بار در مقایسه با سایر مراکز استانها نشان داده شده است:
وی در ادامه در خصوص اهمیت فضای سبز شهری افزود: گرچه مهم قلمداد کردن دسترسی به فضای سبز شهری همانند بسیاری مفاهیم اولیه، بدیهی و واضح بنظر می‌رسد ولیکن جا دارد بار دیگر و بصورت عمیق‌تر بدان نگریسته شود.
لطف پور با بیان اینکه سطح اهمیت این مساله را تنها به عنصری بصری و تزئینی در شهر تنزل نبخشیم گفت: مزایایی از قبیل موارد فوق را مورد توجه بیشتری قرار دهیم. بهبود سلامت جسمانی، بهبود کیفیت هوا بواسطه تولید اکسیژن، محیطی برای تقویت ارتباط اجتماعی بین شهروندان، ارتقای تفریح و بهبود کیفیت زندگی، ارتباط با طبیعت و اثرات مثبت روانی بر رفتار فردی، حفظ تنوع زیستی و محل زیست گیاهی و جانوری، کاهش تاثیرات اقلیمی و گرمایش محیط، کارکرد آموزشی و فعالیتهای جمعی بویژه برای کودکان، کاهنده آلودگی صوتی.
وی تصریح کرد: در بسیاری از کشورهای توسعه یافته که بدنبال تحقق آرمان “شهر آرامش بخش” و “استرس زدا” هستند، توسعه فضای سبز شهری بطور مشترک در نظرات اخذ شده از پرسشنامه‌های شهروندی و نتایج علمی مطرح می‌شود.
لطف پور افزود: پرداختن به موضوع و تشخیص مساله گامی اساسی و حیاتی برای رفع و حل آن است. از این رو در ابتدا می‌بایست ضعف و نقصان وضعیت سرانه فضای سبز شهری در شهر رشت بعنوان یک واقعیت پذیرفته شود، پس از آن به ضرورت، ارزش و فوریت آن با توجه به تمام مزایایی که به اختصار عنوان شد اعتقاد داشت.
وی در خاتمه افزود:در ادامه حل مساله را نه به روش سنتی بلکه کارشناسانه و علمی در دستور کار قرار دارد. شهر رشت که طلایه دار اولین‌های متعددی در تاریخ شهرنشینی ایران دارد و هم اکنون نیز جایگاه ویژه‌ای در فرهنگ و گردشگری به خود اختصاص داده است نیازمند نگرشی نوین و فرابخشی است و نباید فریب سرسبزی اقلیمی و طبیعی در مقیاس منطقه‌ای باعث عدم توجه به این مهم شده و از آن غفلت کرد.
کمبود عرصه جهت توسعه فضای سبز و مشکل تملک عرصه با توجه به هزینه‌های بالای آنها مانند مشکلات توسعه فضای سبز در رشت بشمار می‌‍رود. در این زمینه استفاده از عرصه باغات شهری از طریق تملک آنها ازجمله برنامه‌هایی است که در راستای توسعه فضای سبز شهری در دستور کار سازمان سیما منظر شهرداری قرار دارد.
برای توسعه فضای سبز کمبود عرصه داریم
در ادامه «علیرضا حسنی»، رییس سازمان سیما، منظر و فضای سبز شهری شهرداری رشت در تشریح میزان سرانه فضای سبز این شهر گفت: سرانه فضای سبز در حال حاضر ۲/۵ متر مربع است که در سال جدید برای افزایش آن، احداث پارک‌هایی نظیر پارک ایثارگران به مساحت۶۵۰۰ مترمربع، پارک خیرین به مساحت ۲۷۰۰ مترمربع،پارک جفرودی به مساحت ۱۷۰۰۰ مترمربع،پارک پروین اعتصامی به مساحت ۱۵۰۰ مربع، زمین فلاحتی به مساحت ۱۵۰۰ متر مربع به سطوح فضای سبز شهر اضافه خواهد شد.
وی در ادامه گفت: کمبود عرصه جهت توسعه فضای سبز و مشکل تملک عرصه با توجه به هزینه‌های بالای آنها مانند مشکلات توسعه فضای سبز در رشت بشمار می‌‍رود.
حسنی افزود: در این زمینه استفاده از عرصه باغات شهری از طریق تملک آنها ازجمله برنامه‌هایی است که در راستای توسعه فضای سبز شهری در دستور کار سازمان سیما منظر شهرداری قرار دارد.
وی در ادامه در خصوص قطع درختان در برخی پروژه‌های عمرانی گفت :این سازمان در راستای کمی و کیفی فضای سبز هرساله با همکاری مناطق نسبت به تهیه و اجرای طرح ساماندهی درختکاری شهری( کاشت درختان بومی وسازگار بااقلیم رشت) در سطح مناطق پنجگانه شهر اقدام می‌کند، برای مثال در اجرای طرح میثاق تعدادی درخت به دلیل فراگیری در محدوده اجرایی طرح براساس مجوز کمیسیون ماده هفت قطع شد که به ازای آنها ۴۱۰۰ اصله درخت سطح مناطق شهری بازکاشت انجام شد.
رییس سازمان سیما منظر شهرداری رشت در تشریح شاخص برنامه‌های این سازمان درسال ۱۴۰۳ عنوان کرد: -عملیات ممیزی فضای سبز شهری وبهنگام سازی آمار واطلاعات فضای سبز شهری رشت، پلاک کوبی درختان و شناسایی درختان خطر آفرین در سطح شهر، توسعه درختکاری و واکاری درختان سطح شهر در شش ماه دوم،-توسعه وباپیرایی فضای سبز در سطح شهر در شش ماه دوم سال، پیگیری خرید دستگاه اسکن درختان ( توموگرافی)به منظور ایمن سازی و شناسایی درختان خطر آفرین معابر شهری، برخی از برنامه‌های این سازمان است .
نظرات بسته شده است.