شفت، پایین‌ترین درصد شهرنشینی را نسبت به سایر شهرستان‌های گیلان دارا است و تنها ۱۹ درصد از جمعیت ۵۴ هزار نفره آن در شهرها زندگی می‌کنند. در این شهرستان که در لیست کشوری، تنها شهرستان محروم گیلان لقب گرفته؛ بیماری‌ای قدیمی اما مرگبار دوباره سر بلند کرده است؛ هاری.
ویروسی که در روستاهای شفت، آرام و بی‌صدا میان انسان، سگ، دام و حتی پرنده در گردش است. از اردیبهشت امسال، با مرگ زن ۶۷ ساله‌ای بر اثر انتقال غیرمسقیم ویروس از سگ، زنجیره‌ای از نگرانی و بی‌اعتمادی در میان مردم شکل گرفته است.
در شهرستانی که سال‌ها لقب محروم‌ترین را بر دوش کشیده و زیرساخت درمانی‌اش تاب مواجهه با یک بحران ساده را هم ندارد، هر تاخیر در امر پیشگیری و هر غفلت در اطلاع‌رسانی، می‌تواند به بهای جان مردم تمام شود.
از بحران‌های خاموشی که در سایه ضعف بسیار شدید زیرساخت‌ها و امکانات بهداشتی و درمانی گریبان مردم شفت را گرفته، شیوع بیماری هاری است که تقریبا از اردیبهشت امسال با مرگ یک زن روستایی ۶۷ ساله، ابعاد تازه‌تری به خود گرفت
با وجود هشدار دانشگاه علوم پزشکی و آموزش‌ها و اطلاع‌رسانی‌هایی که گفته شده ارائه می‌دهد، اما هم‌چنان به نظر می‌رسد؛ هاری در شفت نه تنها یک بحران بهداشتی نیست، بلکه با اقدامات مقطعی و گسستی که بین دستگاه‌های متولی وجود دارد، نشانه‌ای از وجود بی‌برنامگی در نظام پیشگیری روستایی را تداعی می‌کند.
بحران خاموش شفت؛ زیر سایه ضعف زیرساخت‌ها و امکانات بهداشتی
جمعیت شهرستان شفت که در ۲۵ کیلومتری رشت واقع است، در آخرین سرشماری سال ۱۳۹۵ حدود ۵۵ هزار نفر اعلام شد. تراکم جمعیت در شفت با ۹۷ روستا ۹۱ نفر بر کیلومتر مربع است و به همین سبب روستایی‌ترین شهرستان گیلان نام گرفته است.
هاری در شفت دوباره اوج گرفت
یکی از این بحران‌های خاموش که در سایه ضعف بسیار شدید زیرساخت‌ها و امکانات بهداشتی و درمانی گریبان مردم این منطقه را گرفته، شیوع بیماری هاری است که تقریبا از اردیبهشت امسال با مرگ یک زن روستایی ۶۷ ساله، ابعاد تازه‌تری به خود گرفت.
براساس روایت علوم پزشکی گیلان، این زن بر اثر هاری منتقل شده از یک سگ به مرغ خانگی جان خود را از دست داده است. اگرچه این خبر به سرعت بدون حتی کوچک‌ترین کم و کاستی در مطلب از پیش نوشته شده، در تمام رسانه‌های استان منتشر شد؛ اما نکته جالب این‌جاست که دانشگاه در همان متن مرجع خود اعلام کرد که پیش از این اتفاق، آموزش‌های لازم از سوی شبکه بهداشت منطقه درباره خطر انتقال بیماری هاری ارائه شده بود.
شش ماه بعد از قضیه فوت زن ۶۷ ساله، در یکی دیگر از روستاهای آن واقع در دهستان جیرده، مشخص شد دام یکی از خانوارها به بیماری هاری مبتلا و تلف شده است. در ادامه اعضای این خانواده که یک زن و یک مرد بودند با کمک شورای محل و راهنمایی خانه بهداشت، برای جلوگیری از ابتلا، در چند نوبت واکسن هاری را دریافت کردند. هم‌چنین دام اهالی نیز به صورت رایگان واکسینه شد. البته مردم برای واکسیناسیون سگ‌های خانگی خود، هزینه ۶۰ هزار تومانی پرداخت کردند.
شنیده‌ها از برخی اهالی حاکیست؛ همین محدوده در یکی دو ماه اخیر شاهد تلف شدن تعدادی دام بوده که البته به صورت غیراصولی و در خفا دفن شدند و مشخص نشد که علت چه بوده است. آن‌طور که به مردم اطلاع‌رسانی شده؛ موضوع هم‌چنان در حال بررسی است. بااین‌حال هاری احتمالا از طریق خفاش، سگ‌های ولگرد یا حتی موش به دام انتقال داده شده است.
مردم شفت اطلاعاتی در مورد مقابله با هاری ندارند
سوالات و ابهامات مردم در این خصوص بسیار زیاد است که البته تاکنون هیچ‌کدام به خوبی پاسخ داده نشده؛ اما سوال اصلی این است که چرا بعد شش ماه از یک مورد فوتی، اقدامات پیشگیری قبل از مشاهده موارد جدید ابتلا در دیگر روستاهای شفت به موقع عملیاتی نشد و واکسیناسیون دام‌های اهلی دیر و البته ناقص(در روستاهای مجاور این واکسیناسیون انجام نگرفته است) اجرا شد.
سوال اساسی دیگر این‌که پس تکلیف سگ‌های ولگرد آلوده یا دیگر زنجیره‌های آن از خفاش گرفته تا موش(آن‌چه که به اهالی اعلام کرده‌اند) چه می‌شود و مردمی که تا به امروز حتی کلمه‌ای در مورد بیماری هاری نشنیده و کوچک‌ترین اطلاعاتی در مورد آن ندارند، قرار است چگونه از خود در برابر آن مراقبت کنند.
ثبت ۴ هزار و ۴۷۹ مورد حیوان گزیدگی در گیلان
گزارش خرداد ماه امسال معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی گیلان با شعار« ویروس هاری به ما نزدیک است» حاکیست؛ تنها در فروردین و اردیبهشت ۱۴۰۴ چهار هزار و ۴۷۹ مورد حیوان گزیدگی در استان ثبت شده که از این تعداد ۳ هزار و ۱۴۶ مورد مربوط به گازگرفتگی سگ بوده است.
گزارش خرداد ماه امسال معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی گیلان با شعار« ویروس هاری به ما نزدیک است» حاکیست؛ تنها در فروردین و اردیبهشت ۱۴۰۴ چهار هزار و ۴۷۹ مورد حیوان گزیدگی در استان ثبت شده که از این تعداد ۳ هزار و ۱۴۶ مورد مربوط به گازگرفتگی سگ بوده است
همین گزارش اضافه می‌کند که؛ سگ‌ها به تنهایی حامل ویروس هاری نیستند. آنان هنگامی که در محیط جنگل رها شوند و مورد گزیده شدن حیوانات دیگری مانند شغال، گرگ و غیره قرار گیرند؛ می‌توانند به این بیماری مهلک مبتلا شوند و پس از بازگشت به روستا با گاز گرفتن حیوانات دیگر یا اهالی این ویروس را منتقل کنند.
هزینه سالانه واکسیناسیون هاری ۲۴ میلیون یورو
سال گذشته ۲۴ مورد فوت ناشی از بیماری هاری در کشور به وقع پیوست. گزارش جدید وزارت بهداشت می‌گوید؛ هر واکسن هاری هفت یورو هزینه دارد و فردی که دچار حیوان گزیدگی شده باید ۳ نوبت واکسن هاری دریافت کند که هزینه این واکسیناسیون را سالانه به ۲۴ میلیون یورو می‌رساند. البته کسانی که حیوان گزیدگی در ناحیه سر و صورت آن‌ها اتفاق می‌افتد نیاز به سرم دارند که هزینه هر سرم ۲۰ یورو است. این عدد با احتساب تعداد مبتلایان در سال، رقم زیادی را شامل می‌شود.
زنجیره مقابله با هاری ناقص است
با وجود تبلیغاتی که انجام می‌شود باید گفت؛ همه قبول داریم که اصل پیشگیری و ارائه آموزش‌های لازم به مردم به خصوص در روستاها می‌تواند تا حد بسیار زیادی بر آگاهی جمعی بیافزاید و از تعداد افرادی که به علت حیوان گزیدگی نیازمند دریافت واکسن می‌شوند بکاهد. متاسفانه این امر آن‌طور که باید و شاید اجرا نمی‌شود و هنوز بیماری هاری، علایم و راه‌های مقابله با آن برای روستائیان ناشناخته مانده است.
در این مسیر لازم است دیگر دستگاه‌ها نیز در کنار دانشگاه علوم پزشکی قرار گیرند و زنجیره‌ای بزرگ‌تر را برای مقابله با بیماری هاری تشکیل دهند. اگرچه ذبح دام در کشتارگاه‌های رسمی به صورت قانونی و تحت نظارت کامل انجام می‌گیرد اما نباید این مورد را دور از ذهن نگه داشت که در بسیاری از روستاهای گیلان از جمله شهرستان شفتی که روستاهای زیادی را در دل خود جای داده؛ مراکزی غیررسمی برای ذبح دام و عرضه مستقیم آن به مشتریان وجود دارد که می‌تواند سلامت عمومی را به خطر بیاندازد.
تا وقتی نهادهای دولتی که باید به وظیفه خود عمل کنند؛ یا اصلا در صحنه حاضر نیستند، به صورت متفرقه و جزیره‌ای و یا با اقدامات مقطعی کار انجام می‌دهند، باید شاهد باشیم که شاید به همین زودی در یکی دیگر از روستاهای شفت، بیماری هاری باز هم خود را در سطح ابتلا انسانی و حیوانی نشان دهد.