هشدار آتش‌سوزی با شروع فصل گرما در جنگلهای گیلان

فصل گرما که می‌رسد آتش سوزی در جنگل‌ها به دغدغه‌ای برای محیط بانان و دوستداران و فعالان محیط زیست تبدیل می‌شود. چرا که به دلیل افزایش بارش‌ها و پوشش گیاهی مراتع، احتمال وقوع آتش سوزی‌های عمدی وغیرعمدی به مراتب بیش ازهمیشه در جنگلهای گیلان وجود دارد.

درآتش سوزی جنگل‌ها همواره دو عامل طبیعی و انسانی دخیل هستند، صاعقه و رعد و برق، ازعوامل طبیعی آتش سوزی هستند. اما بنابر نظر مسؤولان منابع طبیعی و سازمان جنگل‌ها بیش از ۹۰ درصد آتش سوزی‌ها ناشی از عوامل انسانی هستند که گاهی این عوامل به صورت عمدی سبب بروز این حوادث می‌شود.

به عقیده کارشناسان منابع طبیعی و محیط زیست تبدیل اراضی جنگلی و مرتعی به زمین‌های زراعی به منظور از بین بردن شرایط طبیعی عرصه و تصاحب زمین‌های منابع طبیعی از عمده‌ دلایل آتش‌سوزی‌های عمدی در استان بوده است. همچنین آتش سوزی‌های غیرعمدی نیز در نتیجه‌ی بی‌توجهی و سهل‌انگاری چوپانان و شکارچیان، رهگذران و کارگران، سهل‌انگاری افراد هنگام حضور در مناطق تفریحی طبیعی، شیطنت کودکان و نوجوانان در بازی با آتش، آتش زدن سرشاخه‌ها و بقایای محصولات کشاورزی در مزارع اعلام شده است.

در حالیکه روزهاست آتش به جان جنگلهای زاگرس درغرب و جنوب غرب کشور افتاده و استان به استان بخش قابل توجهی از ثروت ارزشمند حفاظت از آب و خاک در آتش می‌سوزد، گرمای زود هنگام در خرداد ماه گیلان و شروع تابستان برنگرانی از وقوع آتش سوزیهای جنگلی در این استان افزوده است.

عوامل انسان ساز دلیل وقوع آتش سوزیهای جنگلی در گیلان

گیلان ۵۶۵ هزار هکتار جنگل و حدود ۲۴۴ هزار هکتار مرتع دارد. به گفته‌ی «امیرمرادی» مدیر کل ستاد مدیریت بحران استان از خرداد ماه جاری تاکنون ۱۰ مورد وقوع آتش سوزی در جنگلهای گیلان گزارش شده که بیشتر سطحی و در سطح علفزارها بوده است.

مرادی درگفتگو با مرور،عوامل انسان ساز را عامل اصلی آتش سوزیهای حاشیه جنگلهای استان بیان کرد و گفت: آتش سوزیهای جنگلهای گیلان به دلیل حضور نیروهای حفاظت و قرق بانان بلافاصله رفع می‌شود.عمده این آتش سوزیها سطحی و در بخش علفزارهای مراتع و حاشیه جنگلها بوده و خوشخبتانه درعمق جنگل شاهد این موارد نیستیم.

 مدیرکل بحران استان از رصد ویژه جنگلها توسط سامانه‌های متصل به هواشناسی کشور و ارایه آمار و ارقام از مناطق احتمالی وقوع اتش سوزی به دستگاه‌های مربوطه خبر داد و افزود: آمارهای لحظه‌ای از مناطق مستعد مرتب به ما ارایه می‌شود و دسترسی به این اطلاعات موجب پیشگیری از وقوع آتش سوزی در مناطق بحرانی شده است.

مرادی جنگلهای رودبار، تالش، رودسر و لنگرود را مستعد آتش سوزی در فصل گرما دانست و گفت: درقراردادی با سازمان نیروهای مسلح مقرر شده از توان هلیکوپترهای آب پاش در صورت نیاز استفاده کنیم. در حال حاضر حضور نیروهای حفاظت از جنگلها و مراتع در اطفای آتش سوزی‌های سطحی کفایت می‌کند و مشکلی در عدم دسترسی به امکانات به ما گزارش نشده است.

 ازسوی دیگر فعالین زیست محیطی و دوستداران جنگل معتقدند دسترسی به جاده‌های جنگلی و علفزارها بستر حضور گردشگران را درعمق جنگلها فراهم کرده است. دربسیاری از موارد گردشگران سهوا مسبب آتش سوزی درجنگل‌ می‌شوند. بطوریکه با بی دقتی در رها سازی زباله‌هایی مثل ته سیگار، کاغذ آلمینیومی و زباله‌ی شیشه‌ای در جاده‌های جنگلی و علفزارها که مملو از لاشبرگ و علف خشک هستند به روشن کردن آتش اقدام کرده که بعد از ترک محل با وزش باد، آتش علفزار به سمت جنگلها زبانه می‌کشد و جنگل را درگیر آتش سوزی می‌کنند.

رطوبت مانع آتش سوزی در جنگلهای گیلان

اما «محمد قربانی لرد» فرمانده یگان حفاظت از جنگلهای گیلان معتقد است: درون جنگلهای گیلان بجز در مرز مشترک مراتع شهرستان رودبار با قزوین،علفزارهای خشک وجود ندارد.

وی با تأکید به اینکه بیشتر آتش سوزی در طبیعت گیلان در مراتع و خارج از عرصه‌های جنگلی رخ می‌دهد افزود: وجود رطوبت و سرسبزی درعلفزارها و درختان جنگلی گیلان خود مانع از گسترش حریق می‌شود.

قربانی با بیان اینکه عرصه‌های جنگلی و مرتعی گیلان بیشتر در فصول پاییز و زمستان مستعد آتش سوزی هستند اضافه کرد: با افزایش گرما در نیمه اول سال درجنگلهای مرطوب گیلان حریق کمتری رخ می‌دهد و در حال حاضر با گرم شدن هوا فقط در علفزارهای رودبار امکان وقوع آتش سوزی وجود دارد. از اینرو گرما نمی‌تواند عامل اصلی حریق درعمق جنلگهای هیرکانی گیلان باشد بلکه گردشگران این حوادث را رقم می‌زنند.

فرمانده یگان حفاظت جنگلهای گیلان نیز مناطق بحرانی مستعد آتش سوزی جنگلی استان را ارتفاعات شهرستانهای رودبار، سیاهکل، رضوانشهر، تالش، ماسال و آستارا عنوان کرد گفت: در خرداد ماه تاکنون ۴ مورد وقوع حریق در این مناطق گزارش شده است.

وی مساحت عرصه‌های جنگلی که در ماه‌های اخیر دچار حریق شدند را جزیی و کمتر از یک هکتار اعلام کرد.

قربانی در خصوص امکانات نیروهای حفاظت از جنگلهای گیلان با تأکید به اینکه در حد ایده آل نیست اظهار کرد: ابزار و امکانات اولیه خاموش کردن آتش در مناطق صعب العبور جنگلی استان شامل آتش بر، آتش کوب ودستگاه‌های دمنده است که دراختیار نیروهای یگان و حتی قرق بانان قرار دارد که در مواقع ضروری که نیازمند دستگاه‌های سنگین از جمله هلی کوپترهستیم که بلافاصله از سوی ستاد کل نیروهای مسلح اعزام می‌شود.

فرمانده یگان حفاظت از جنلگلهای گیلان از برگزاری مانورهای نیروهای یگان حفاظت در سطح شهرستانهای بحرانی درروزهای آینده خبر داد و گفت: طبق نرم‌های بین اللمللی هر هزار هکتار از عرصه‌های ملی باید یک نیروی حفاظت داشته باشد که گیلان از این لحاظ با کمبود نیروی حفاظتی مواجه است.

مسدودیت جاده‌های جنگلی غیر ضروری در جنگلهای گیلان

«محمدرضا عبداللهی» معاون امور جنگلها و مراتع منابع طبیعی گیلان نیز به مرور اظهار کرد: در گیلان ۴ شهرستان بحرانی داریم که با دارا بودن جنگلهای کاج و سوزنی برگ در پایین دست مستعد حریق می‌شوند.

وی در پاسخ به وجود لاشبرگ و علفهای خشک در جاده‌های جنگلی که زمینه‌های بروز آتش سوزی را دراین مناطق فراهم می‌کنند از مسدودیت برخی از این جاده‌ها توسط نیروهای حفاظت خبر داد و افزود: دریکسری از این جاده‌ها نیروهای محلی و بومی تردد می‌کنند و مابقی که جاده‌های غیر ضروری را مسدود کردیم.

عبداللهی همچنین به صدور مجوز به دامداران بومی در مراتع بحرانی اشاره کرد و گفت: با مدیریت چرای دام، علفزارهای خشک و مستعد آتش سوزی کنترل و از میزان علف خشک به شدت کاسته می‌شود.

وی با تأکید سال گذشته به دلیل رویش علفی زیاد در مراتع شهرستان رودبار آتش سوزی زیادی رخ داد افزود: چون در فروردین و اردیبهشت امسال بارش کمی داشتیم از این لحاظ مراتع و جاده‌های جنگلی استان در معرض آتش سوزی نیستند. موارد اخیر نیز بیشتر سطحی و در مناطق سوزنی برگها بود که با برنامه ریزی زراعت چوب به دنبال تغییر و کاشت گونه‌های جایگزین کاج در این نقاط هستیم.

 وی تأکید کرد: اکثر آتش سوزیهای جنگلی استان بر اثر سوختن برگ خشک و لاشبرگها است که عمدتا به نهالهای جوان آسیب می‌رسد و تصور اینکه جنگلها و درختان قطور در آتش می‌سوزند اشتباه است.

گفتنی است بر اساس نرم جهانی برای هر هزار هکتار جنگل یک قرقبان و به ازای هر ۲ هزار مرتع نیز به یک نفر قرقبان نیاز است. در گیلان ۵۶۵ هزار هکتار جنگل و حدود ۲۴۴ هزار هکتار مرتع وجود دارد. در حال حاضر ۴۰۲ نیروی قرقبان برای حفاظت از جنگل‌های هیرکانی گیلان حضور دارند که در این بخش با کمبودی حدود ۲۰۰ نفر مواجه است.