گردشگری پایدار طبیعت یا گردشگری سبز، به نوعی ازگردشگری اشاره دارد که با هدف کمترین آسیب رساندن به محیط زیست و حفظ منابع طبیعی انجام می‌شود.
این نوع گردشگری تأکید زیادی بر مسولیت‌پذیری گردشگران در قبال محیط‌زیست دارد و شامل رفتارهایی مانند جلوگیری از رهاکردن زباله در طبیعت، استفاده از مسیرهای تعیین‌شده برای پیاده‌روی، کاهش سطوح صوتی و نوری در محیط‌های طبیعی و توجه به زمان‌های مناسب برای بازدید از اکوسیستم‌های حساس می‌شود.
غارها از جمله اکوسیستم‌های حساس هستند و آثار برجامانده در آنها می‌تواند بیش از ۵۰ برابر شرایط مشابه در اکوسیستم‌های دیگر برجای بماند. با این حال حضور در غارها در زمان‌هایی که حیوانات غارنشین مانند خفاش‌ها در خواب زمستانی هستند، می‌تواند به شدت مخرب باشد.
خفاش‌ها به عنوان خاستگاه انرژی در غارها و شکارچیانی که نقش مهمی در کنترل جمعیت حشرات و آفات دارند، دارای اهمیت بالایی در حفاظت هستند. این بال دستان در زمستان به خوابی عمیق فرو می‌روند و بیدار شدن ناگهانی آنها می‌تواند منجر به مصرف ذخایر چربی‌شان شود و در نتیجه، توانایی آنها برای بقا در طول زمستان و دیدن بهار کاهش یابد با این حال، برخی تصورات نادرست مانند فراوانی غذا در مناطق جنگلی که می‌تواند جایگزین ذخایر چربی خفاش‌ها شود، باید اصلاح شده تا از آسیب‌های بیشتر به این گونه‌های حساس و محیط زیست ما جلوگیری شود. همچنین، صدای بلند، به‌ویژه در زمان زادآوری خفاش‌ها، می‌تواند برای آنها بسیار استرس‌زا و حتی کشنده باشد.
به یاد دارم که در زمانی که شایعه لانه‌های خفاش رواج داشت، بسیاری از آشنایانم برای یافتن آدرس غارهایی با تعداد زیادی خفاش با من تماس می‌گرفتند. بهانه آنها متفاوت بود: برخی می‌خواستند مستندی بسازند، برخی دنبال تحقیق بودند و برخی به دنبال هیجان گردشگری. اما در نهایت، همه‌شان به دنبال لانه‌های خفاش بودند؛ شایعه‌ای که به قدری وسوسه‌انگیز بود که برخی حتی به دروغ قسم می‌خوردند که چنین لانه‌هایی را دیده‌اند.
در واقع این شایعه نظریه‌ای اشتباه بود که می‌گوید خفاش‌ها مانند پرندگان لانه می‌سازند و در این لانه‌ها جیوه‌ای وجود دارد که گرانبها و شفابخش است.
با این حال، خفاش‌ها به عنوان پستانداران پرنده فرهنگ لانه‌سازی ندارند و برای استراحت و زادآوری به دنبال پناهگاه‌های طبیعی مانند غارها، شکاف‌های صخره‌ای، درختان و گاهی اوقات سقف خانه‌ها هستند.
این تصور که خفاش‌ها پرواز می‌کنند پس باید لانه بسازند، یکی از دلایل اصلی پراکنده شدن این شایعه است. این شایعه از جنوب غربی ایران آغاز شد و حدود ۸ سال پیش به تمامی استان‌های ایران گسترش پیدا کرد.
در آن زمان، تعداد زیادی به غارها هجوم بردند تا لانه‌های خفاش را بیابند، به‌طوری‌که پایش من از دو غار پرخفاش در گیلان نشان داد که خفاش‌ها از انتخاب آن مکان‌ها پشیمان شده و به جاهای دیگر کوچ کرده‌اند. در بین مهاجمان به این غارها، حتی افرادی از جامعه کوهنوردی و گردشگری نیز دیده می‌شدند که به طمع یافتن لانه خفاش وارد غارها می‌شدند.
این شایعه به حدی در بین ایرانیان قوت گرفت که به کشورهای همسایه مانند ترکیه و آذربایجان نیز صادر شد، به‌طوری‌که برخی در ترکیه با ساخت سازه‌هایی شبیه به لانه‌های خفاش درون غارها، تلاش کردند از این شایعه سود ببرند. با توجه به شروع فصل گردشگری و برگزاری تورهای گردشگری غار در گیلان، ضرورت دارد برای مدیریت دو گروه از بازدیدکنندگان غارها برنامه‌ریزی انجام شود. گردشگران وندال که آگاهی از حضور پایدار در طبیعت ندارد و سودگران گنج و قاچاق طبیعت که اهمیتی به پایداری نمی دهند.
اگر چه می‌توان اثرگذاری گروه اول با تدوین برنامه‌های آموزشی، آگاهی‌رسانی و ظرفیت سازی را به مقدار زیادی کاهش داد اما برای گروه دوم تنها با برنامه‌های قهری قانونی امکان بازدارندگی وجود دارد.
