«کورتاژ» اثر «سپیده قوامی» هنرمند گیلانی در بیست و یکمین دورهی جشنوارهی Universe Multicultural Film Festival 2023 جایزهی بهترین فیلم کوتاه درام را به خود اختصاص داد. این جشنواره از چهاردهم تا شانزدهم ماه آوریل در کالیفرنیای آمریکا برگزار شد و ماحصلش برای اثری که از گیلان روانهی آن شده بود، همانند همهی موفقیتهایی که هنرمندان این استان با تلاش بسیار کسب کردهاند، بار دیگر یادآور وجود استعدادهای ارزشمند، دستان توانمند و ذوق و هنریست که چون گنجینهای ارزشمند درگیلان نهفته است.
و اما «سپیده قوامی» کارگردان و نویسندهی «کورتاژ» در گفتو گو با مرور چنین بیان میکند: دانشآموختهی کارشناسی حسابداری هستم، ولی بعداز فارغ التحصیل شدن در این زمینه فعالیتی نداشتم، چرا که گرایشم بیشتر به سمت هنر نقاشی و مینیاتور بود و این رشتهی هنری را به صورت غیر آکادمیک دنبال کردم که در فیلمسازی هم بی تاثیر نبوده و از لحاظ زیبایی شناسی در حوزهی تصویر و رنگ و… به من کمک کرد. همچنین گفتنیست، در زمینهی تدوین فعالیت داشتم و تدوین چند فیلم کوتاه را انجام دادم.
وی در پاسخ به این پرسش که کورتاژ چگونه خلق شد، میگوید: «کورتاژ» در عرصهی فیلمسازی اولین تجربهی من محسوب میشود. واقعیت این است که همیشه به فیلمسازی علاقه داشتم و دنبال موضوعی بودم که بتوانم راجع به آن فیلمی بسازم و حس کردم، کورتاژ موضوعی کاملا زنانه است که خیلی خوب میتوانم درکش کنم و آن را به تصویر بکشم. زیرا خودم هم یک مادر هستم وبرایم خیلی موضوع قابل لمسی است. کورتاژ موضوعیتی کاملا جهانی دارد و در تمام دنیا مطرح است و یکی از هزاران مساله و مشکلی است که خانمها با آن مواجه هستند؛ این شد که ایدهی ساخت فیلمی در رابطه با کورتاژ به ذهنم رسید.
این بانوی هنرمند دربارهی دلیل موفقیت کورتاژ اظهار میکند: فکر میکنم دلیلش میتواند این باشد که کورتاژ یک مسالهی جهانی است و مرز نمیشناسد و با وجود این که همیشه در همهی جوامع چالش بر انگیز بوده و هست ولی یک واقعیت غیر قابل انکار است، که چه خوب و چه بد وجود دارد.
عوامل فیلم «کورتاژ»
صحبت از دلایل موفقیت که به میان میآید قوامی از تلاش همکارانش یاد کرده و میگوید: تشکر ویژه میکنم از همسر عزیزم «سبحان فرزانه» تهیه کننده و تصویربردار این فیلم که همیشه مشوق وهمراهم بوده و حمایتم میکند و همچنین عوامل فیلم که شاملِ بازیگران: زهرا میری، پارسا اپروز؛ مدیر تولید: سعیده قوامی؛ صدابردار : سعید عزیز زاده؛ آهنگساز: امیر عاصی؛ گریم :مجید ادراکی ؛ دستیار تصویر و عکاس: باربد موسوی؛ دستیار صدا: کیانوش قوامی ؛ صداپیشگان: امیر حامد، بهاره خلیلی و ترجمه: آیدا کوچکی میشود.
سپیده قوامی: از آنجایی که جایگاه و اهمیت فیلم کوتاه هنوز در بین عموم مردم شناخته شده نیست بنابراین از فیلم کوتاه خیلی کم استقبال میشود و تماشاگرانی که به تماشای فیلم کوتاه مینشینند اکثرا فیلمسازها و افرادی هستند که خودشان در عرصهی فیلم کوتاه فعالیت دارند.
احوال فیلم کوتاه
قوامی دربارهی اوضاع و احوال فیلم کوتاه در کشورو آیندهی آن میگوید: به نظر من فیلم کوتاه از وضعیت خوبی برخوردار است. فیلمهای خوبی ساخته میشود که خیلی هم افتخارآفرین هستند وامیدوارم بهتر از این هم بشود. البته در مورد آیندهی فیلم کوتاه باید بگویم، از آنجا که «کورتاژ» اولین تجربهی فیلمسازی من است، من هنوز خودم را در جایگاهی نمیدانم که به این سوال شما پاسخ دهم. فقط میتوانم بگویم، آیندهی روشنی دارد ولی شرایط همیشه برای فیلمسازان سخت بوده و هست. آنها برای تامین منابع مالی با مشکل مواجه هستند و از لحاظ موضوعی هم بامحدودیتهای زیادی مواجه هستیم و روی خیلی از موضوعات نمیشود دست گذاشت.
اکران فیلم کوتاه
فیلمهای کوتاه چگونه اکران میشوند؟ قوامی به این سوال چنین پاسخ میدهد: هراز گاهی در طول سال برخی از سازمانها مجموعهای از برترین فیلمهای کوتاه در ایران را به صورت یک پکیج در برخی سینماها اکران میکنند و از آنجایی که جایگاه و اهمیت فیلم کوتاه هنوز در بین عموم مردم شناخته شده نیست بنابراین از فیلم کوتاه خیلی کم استقبال میشود و تماشاگرانی که به تماشای فیلم کوتاه مینشینند اکثرا فیلمسازها و افرادی هستند که خودشان در عرصهی فیلم کوتاه فعالیت دارند.
اهمیت فیلم کوتاه در جهان امروز
«کورتاژ» روایتیست از جهان زنها و ایفاگر نقش زنی که در این فیلم به تماشا مینشینیم ،« زهرا میری» بازیگر توانمند و نامآشنای اهل انزلی است. او میگوید: سقط جنین و زن و بدنش مسایلی بسیار شخصی و خصوصی بشمار میآیند تا حدی که آدمها ترجیح میدهند در موردش با کسی صحبت نکنند و این شاید بدین سبب باشد که خود را در این ماجرا مقصر و تنها میبینند.
وی یادآور میشود: کاراکتر «نسیم» برای من تجربهی غریب و آشنایی بود، زیرا من مادر هستم و میدانم یک مادر به محض اینکه مطلع میشود باردار است، در این باره به تخیل میپردازد. او شروع میکند به تصویر سازی از کودکش. برایش صورت متصور میشود، نام انتخاب میکند و هویت میسازد. در حالی که خیلیها، حتی نزدیکترین افراد اطرافش آن بچه را جدی نمیگیرند و به رسمیت نمیشناسند. در واقع این تضاد تجربهی عاطفی ناشناختهای است که نسیم زیستش میکند و برای من هم ورود به دنیای نسیم از این جهت تجربهی بسیار غریبی بود.
زهرا میری: فیلم کوتاه درآمدزا نیست و پرده ای برای اکران ندارد، مگر در جشنوارهها واکران خصوصی، بنابراین برگشت مالی ندارد.
میری دربارهی اهمیت فیلم کوتاه میگوید: فیلم کوتاه در کوتاهترین زمان میتواند به مخاطبانش مفهوم نهفته در خویش را ارائه کند. در واقع همانند داستان کوتاه، قدرتِ تخیل و خلاقیّت بالایی را میطلبد تا بتواند در کوتاهترین زمان تاثیر خویش را برجای نهد. به عقیدهی من با توجه به گستردهتر شدن فضاهای مجازی و تمایل مخاطبان به حضور هرچه بیشتر در این گونه فضاها و مصرف دادههای مختصر و موجز، میتوان با جدی گرفتن فیلم کوتاه و سرمایهگذاری در این بخش آیندهی خیلی بهتری را برای فیلم کوتاه متصور شد. بعبارت دیگر میشود از این بستر در جهت ارتقا فیلم کوتاه نفع برد و مهم تر اینکه علاوه بر جذب بیشتر مخاطب فیلم کوتاه ،شاهد این بود که فیلم کوتاه تا چه اندازه میتواند تاثیر گذار باشد.
فیلم کوتاه درآمدزا نیست
فیلم کوتاه درآمدزا نیست و پرده ای برای اکران ندارد، مگر در جشنوارهها واکران خصوصی، بنابراین برگشت مالی ندارد. میری با بیان این موضوع تصریح میکند: معمولا سرمایهگذار فیلمهای کوتاه به ویژه فیلم اولیها، خودِ عاشقان سینما هستند؛ یعنی خودِ نویسنده یا کارگردانِ اثر. بنابراین یکی از مشکلات مهم در تولید فیلم کوتاه، مسألهی تامین منابع مالی و در واقع یافتنِ سرمایهگذار است. لازم به ذکر است که افزایش مدام هزینهها و گرانتر شدن تجهیزات امکان ساخت را برای فیلمسازان کمتر کرده است .این در صورتی است که فیلم کوتاه بستر مناسبی برای فیلمسازهای ماست تا با تقویت خود در این بخش، مهیای ورود به بدنهی اصلی سینما شوند. چرا که عملا تا الان شاهد بودیم، بسیاری از فیلمسازان بزرگ ما کارشان را از فیلمهای کوتاه آغاز کردهاند .از اینرو یکی از کارهایی که انجمنهای سینمای جوان باید انجام دهند، تسهیل مسیر ساخت فیلم کوتاه برای فیلمسازان جوان است.