در طی دو دهه‌ی اخیر تنها در سال‌های ۹۹ و ۱۴۰۰ صادرکننده‌ی بنزین بودیم. دلیل آن نیز پاندمی کرونا و کاهش تقاضای سفر داخل و برون شهری بود. در این راستا تقاضا برای مصرف بنزین کاهش پیدا کرد و بنزین تولیدی ما از نیاز مصرفی بیشتر شد و ناچار به صادرات آن شدیم.
به محض آن‌‌که کرونا به پایان رسید، مجددا شاهد افزایش تقاضا بنزین در فروردین ۱۴۰۱ بودیم. همواره بحث ناترازی انرژی در کشور مطرح بوده است. رقمی که در سال گذشته برای واردات بنزین و گازوئیل اعلام شد ۲.۳ میلیارد دلار بود در حالی که کل صادرات نفتی ما در سال ۱۴۰۲، تنها ۳۵ میلیارد دلار بود و برآورد میزان فرآورده وارداتی در سال جدید به رقم ۳.۵ میلیارد دلار افزایش پیدا خواهد کرد.
با این روند اگر که افزایش تقاضا برای بنزین و گازوئیل داشته باشیم ما به واردکننده‌ی عمده تبدیل می‌شویم که این روند باید متوقف شود. باید توجه داشت که همه‌ی بنزین و گازوئیل مصرفی از محل واردات نیست و تنها ۱۰ درصد مصرف از طریق واردات تأمین می‌شود و مابقی با استفاده از توان تولیدی داخلی بوده است.
علی‌‌رغم آن که قیمت‌های فرآورده به نسبت قیمت تمام شده آن منطقی نیست اما از طرفی دیگر منطقی نیست که خودروهای بی‌کیفیت داخلی را در ازای دلارهایی که برای فرآورده هزینه می‌کنیم, در اختیار مصرف‌کننده قرار دهیم؛ این بحث بسیار مفصل و چندوجهی‌ست.
متاسفانه انحصار چندجانبه در بازار خودرو از دیرباز وجود داشته است و همواره از تکنولوژی قدیمی برای تولید خودرو استفاده می‌کنیم. خودروهای چینی که در کشور مونتاژ می‌شوند نیز مصرف بسیار بالایی دارند و اگر به این روند ادامه دهیم ده سال آینده نصف درآمد نفتی خود را باید برای واردات بنزین اختصاص دهیم.
البته بحث گاروئیل و بنزین کمی متفاوت است. استفاده‌ی گازوئیل چند منظوره است و می‌توانیم با برخی تمهیدات در نیروگاه‌ها هزینه‌ی سوخت با جایگزینی واردات گاز به جای گازوئیل کاهش دهیم.
در مورد بنزین ارجحیت، اقدامات غیر قیمیتی است و باید تنوعی در سبد سوختی کشور دهیم.
باید از خودروهای برقی بیشتری استفاده کنیم و به خودروسازان ایرانی تکلیف کنیم که بخشی از تولیدات خود را در قالب خودرو برقی به بازار عرضه کنند همچنین به عنوان یک راهکار سریع به دنبال توسعه ناوگان عرضه CNG باشیم و فشار را از روی مصرف بنزین برداریم.
تقریبا متوسط روزانه ۱۲۰ میلیون لیتر در روز بنزین مصرف می‌کنیم و تولیدات ما حدود ۱۰۰ میلیون لیتر است. از طرفی دیگر تکنولوژی پالایشگاه‌های ما برای شصت سال پیش است و بعد از انقلاب تنها پالایشگاه شازند اراک و پالایشگاه لاوان و ستاره خلیج فارس از تکنولوژی بهتری برخوردار است؛ بقیه‌ی پالایشگاه‌ها بسیار قدیمی‌اند و بنزین تولیدی آن‌ها عمدتا کیفیت بالایی ندارند.
طرح هوشمندسازی بنزین اگر تمرکزش بر توزیع عادلانه بین مردم باشد بسیار مفید است. اختصاص بنزین به خانوار در راستای عادلانه‌تر و هدفمند کردن یارانه‌ها به مصرف‌کننده است چون خیلی از خانوارها خودرو ندارند و هر خانواری که بیشتر خودرو داشته باشد یارانه‌ی ویژه‌ی خود را می‌گیرد و آن‌ها که خودرو ندارند می‌توانند سهمیه‌ی خود را در بازار ثانویه‌ای عرضه کنند.
در کشور ما برعکس سایر کشورها فرآورده بنزین ارزان است اما خودروها بسیار گران است. طرح دیگری که مطرح شده بود طرح جایگزینی خودروهای فرسوده بود که بعد از دولت دهم تقریبا کنار گذاشته شد. متوسط عمر ناوگان حمل‌ونقل کشور بسیار بالا و فراتر از استاندارد است. معمولا در خارج از کشور، استفاده از خودروها پس از ۵ سال به صرفه نیست و هزینه‌های جانبی بالایی به همراه دارد و خودروها با محصولات جدیدتر و کم مصرف‌تر جایگزین می‌شوند.
افزایش قیمت بنزین، بحث مهمی است که بر قیمت تمام شده‌ی کالا و خدمات تاثیرگذار است. اگر شوک قیمتی به بازار وارد کنیم در بلند مدت این افزایش نیز اثر و کارکرد خود را از دست می‌دهد و تبعات تورمی در اقتصاد ما باقی خواهد ماند.
نظرات بسته شده است.