دولت در حالی در بودجه ۱۴۰۳، وابستگی خود را به فروش نفت کاهش داده که در سوی دیگر درآمدهایش در حال افزایش است.
اینکه وابستگی دولت به نفت کم شود نکتهای مثبت است، اما از یاد نبریم کشور ما در صحنهی بین المللی با توجه به وابستگی به درآمدهای فروش نفتی بسیار آسیب پذیر است.
هر چند که در سالهای اخیر قیمت نفت چندان متغیر نبوده و بالا و پایین نرفته است. حتی پس از جنگ غزه نیز قیمت نفت چندان دچار تغییر نشد. چون بازارهای بین المللی متلاطم نیست.
با این وجود وضعیت اقتصادی کشور متلاطم است. حتی ما در دو سال اخیر شاهد بودیم دولت آمریکا تحریمهای ایران را برای خرید نفت چندان جدی نگرفته و در نتیجه صادرات نفت ایران در مدت اخیر به شدت روند افزایشی داشت.
در حال حاضر با توجه به موضعی که ایران در قبال جنگ غزه داشته، نمایندگان کنگره آمریکا به شدت به دنبال افزایش فشار بروی دولت برای اعمال تحریمهای نفتی بیشتر بروی ایران هستند.
با اعمال فشار سختتر از سوی آمریکا به ایران که کم کم شواهد نشاندهنده اجرای آن است در کنار فشار دولت آمریکا به چین که خریدار بیش از ۹۰ درصد نفت ایران است، حتی اگر خرید نفت چین از ما قطع نشود ولی حتما کاهش خواهد یافت. در نتیجه به دلیل شرایط نامناسب کشور در صحنه جهانی به شدت با درآمدهای نامطمئن و ناپایدار مواجه خواهیم شد. از اینرو اقدام دولت در کاهش وابستگی بودجه کشور از نفت مثبت است.
در عین حال فراموش نکنیم که چه بودجه را با دلار ببندیم یا با یورو، این یک ماجرای فرمالیته خواهد بود و هیچ تاثیری در اقتصاد کشور و دلار زدایی ندارد. دلیل آن هم بسیار ساده است. چرا که اگر قیمت دلار کم یا زیاد شود در یورو نیز تاثیر میگذارد چون به یکدیگر وابسته و وصل هستند.
لذا به اعتقاد بنده فروش نفت چه به دلار باشد چه به یورو نه دراقتصاد ایران و نه در اقتصاد اتحادیه اروپا تاثیر نخواهد داشت.
اما نکتهای که در مورد بودجه نفت باید بگویم؛ بسیار خوب است که دولت وابستگی خود را به نفت کم کند اما همزمان هزینه هایش را در بودجه کاهش نداده است. دولت فقط توانسته بودجه اش را با درآمدهای پایدار متناسب سازی کند. این یعنی عملا افزایش مالیات. این در حالیست که تقریبا ۶۵ درصد بودجه سال آینده را درآمدهای پایدار شکل میدهند.
حال سوال اینست اگر کشور رشد اقتصادی قابل توجه داشته باشد و بخش خصوصی آن را صحنه گردانی کند، دولت میتواند به درستی بگوید رشد اقتصادی دارد و میتواند درآمد مالیاتی متناسب با رشد اقتصادی داشته باشد؟ جواب اینست که پیش بینی میشود که در سال ۱۴۰۳ کشور با رشد اقتصادی قابل توجهای همراه نباشد.
در صورتیکه دولت رشد اقتصادی قابل توجه نداشته باشد تنها راهش، افزایش درآمدهای مالیاتی است. بالا بردن میزان مالیات نیز اسمش رشد پایدار نیست.
وقتی درآمد ناپایدار باشد هیچ راهی برای افزایش آن نیست. چون اجرای آن با اما و اگر همراه خواهد بود. یعنی باید درآمدی کسب شود تا دولت قادر باشد از آن مالیات اخذ کند. در این میان اگر رشد اقتصادی قابل توجه نداشته باشیم و هر بار بیاییم مالیات ها را زیاد کنیم منجر به کاهش فعالیت مولدین اقتصادی میشود. به زبان ساده تا یک سقفی میتوانیم از یک مغازه مالیات بگیریم. اگر میزان مالیات را افزایش دهیم آن مغازه دار در مغازه اش را خواهد بست.
به اعتقاد من درآمد مالیاتی در شرایط اقتصادی کشور پایدار نیست و میتواند به رشد اقتصادی در سال آینده ضربه بزند.
از اینرو بودجه کشور چه با دلار یا با یورو بسته شود نسبت به کل سهم اقتصادی کشور در جهان ناچیز است. در حال حاضر ایران ۲۵ صدم درصد یعنی (۴/۱ یک درصد) در اقتصاد جهان نقش دارد. لذا با توجه به اینکه ایران جایگاه قابل توجهی در اقتصاد جهانی ندارد حتی اگر بتواند دلار را کنار گذاشته و اسمش را دلار زدایی بگذارد باز هم تاثیری نخواهد داشت.
این اقدام مثل قطرهای است در مقابل دریا.