یادی از کاظم مژدهی، پدر یتیمان رشت

میراث ماندگار مژدهی در شهر

0 439
بازدید-دانش-آموزان-مدرسه-راهنمایی-بزرگمهر-رشت-از-پرورشگاه-مژدهی

تاریخ پر است از مردان و زنانی که در راستای رشد و توسعه‌ی فرهنگی و اجتماعی و به طور کلی تحولات روزگار خود حائز اهمیت بوده‌اند. کسانی با حضور پررنگ و اقدامات ارزشمندشان بر زندگی سایر انسان‌ها تاثیرگذار شده‌اند. گیلان امروز ما نیز، نتیجه‌ی حرکت و فعالیت‌های اثربخش افرادی است که با دستاوردهای خود، مسیر زندگی بسیاری را تغییر داده‌اند. یکی از این نام‌های آشنا، کاظم‌خان مژدهی است، مردی که لقب «پدر یتیمان» گیلان را از آن خود نموده است. مردی که بنیانگذار دارالایتام در گیلان بود.

کاظم‌خان مژدهی ملقب به «معتمد همایون» فرزند میرزا نصرالله‌خان معین همایون (از مالکان گیلان) در سال ۱۲۶۴ خورشیدی در رشت متولد شد. پدربزرگ کاظم‌خان، ملا حسین مقدس، سردودمان خاندان مژدهی بود. پدرکاظم‌، نصرالله‌خان معین دیوان، سومین پسر ملا حسین بود. ملا حسین از فرزندان حاج سمیع، بزرگ خاندان سمیعی گیلان  و از نوادگان حاج اسماعیل بود. نیاکان حاج ملا حسین، اهل کلده فومن بودند. او به سبب داشتن املاک در روستای مژده کوچصفهان و سکونت در آن به مژدهی معروف شد. امروزه فرزندان این خاندان در شهر رشت با نام‌های خانوادگی مژدهی و ویشکایی، شناخته می‌شوند.

کاظم‌خان در اولین مدرسه‌ای که به سبک مدارس نوین به همت پدرش معین مژدهی، در رشت تاسیس شده بود، تحصیل را آغاز نمود. او در نوجوانی به تهران رفت و در مدرسه‌ی فرانسوی آلیانس و  سپس دارالفنون به تحصیل ادامه داد. مدرسه‌ی آلیانس تهران (بعدها با نام مدرسه‌ی اتحاد) اولین مدرسه‌ی سازمان اتحاد جهانی آلیانس بود که در تهران در حدود سال ۱۹۰۰ میلادی تأسیس شد. این مدرسه، اولین مدرسه، به سبک غربی در ایران بود. دارالفنون نیز سرآغاز نهضت علمی جدید در ایران و  مهم‌ترین اقدام فرهنگی در تاریخ آموزش و پرورش ایران بود. کاظم مژدهی در این دو مدرسه‌ی نوین، آموزش دید، قد کشید و وارد جامعه‌ی آن دوران شد.

دانش-آموزان-دبستان-پرورشگاه-مژدهی-رشت-۱۳۲۶-خورشیدی

جوانی کاظم مژدهی مقارن با انقلاب مشروطه‌ی ایران بود. او نیز چون بسیاری از جوانان روشنفکر آن دوره با آغاز زمزمه‌های مشروطه، به صف انقلابیون پیوست. وی پس از مدتی از فرماندهان دسته‌های مشروطه‌خواه شد. پس از فتح تهران و اعاده مشروطیت، دولت مشروطه او را به فرماندهی یکی از پادگان‌های مازندران منصوب نمود. او همچنین در نهضت جنگل نیز نقش مهمی داشت. کاظم خان، مقارن با نهضت جنگل، نقش رابط (معتمد) را بین حکومت گیلان و میرزاکوچک داشت. کاظم‌خان پس از پایان کار جنگلی‌ها به فعالیت‌های اجتماعی روی آورد.

نهضت مشروطه در ایران  و به دنبال آن نهضت جنگل در گیلان گرچه نتوانست به تمامی اهداف موردنظر خود دست یابد، اما تاثیر زیادی بر گسترش شهرها ، تحولات ساختار سیاسی، اجتماعی و فرهنگی جامعه‌ی ایران و همچنین گیلان داشت. یکی از مهم‌ترین پیامدهای آن، تغییرات اجتماعی، نیروها وگروه‌های اجتماعی نوظهور با علایق، گفتمان‌ها و خاستگاه‌های جدیدی بود که حامل اندیشه‌ها و کنش‌های اجتماعی نوینی برای اداره‌ی جامعه بودند. کنش‌های اجتماعی که بسترساز جامعه‌ای با امکانات بهتر در راستای ارتقای فرهنگ شهروندان شد.  کاظم‌خان مژدهی نیز یکی از همین کنشگران اجتماعی آن دوره بود که در همان سال‌ها کاری بزرگ را آغار نمود.

او که از سال ۱۳۰۹خورشیدی  به مدت ۹ سال عهده‌دار نمایندگی مردم بندرانزلی در دوره های ۸،۹،۱۰و ۱۱ مجلس شورای ملی بود، در طول مدت نمایندگی در اکثر فعالیت‌های اجتماعی شهر رشت نیز مشارکت داشت. او از اعضای اصلی انجمن خیریه‌ی شهر رشت بود که توسط آن‌ها موسساتی چون: بیمارستان ملی (پورسینا)، بنگاه حمایت از مادران و نوزادان، آسایشگاه معلولین  و امثال آن بنیان نهاده شد.

کاظم مژدهی پس از پایان کار نمایندگی، تقریبا از فعالیت‌های سیاسی کناره گرفت و بیشتر وقت خود را صرف امور خیریه نمود. کاظم مژدهی و همسرش بانو افسر قوام‌زاده (دختر حاجی اکبر ارباب) فرزندی نداشتند. علاقه‌ی این زوج به کودکان و حس انسان‌دوستی موجب شد تا آن‌ها از سال ۱۳۰۳ خورشیدی، در منزل شخصی‌شان اقدام به نگهداری از چهار کودک یتیم نمایند. در سال ۱۳۱۴خورشیدی، این تعداد افزایش یافته بود. بنابراین این زوج تصمیم گرفتند تا دارالایتامی برای نگهداری و پرورش اطفال بی‌سرپرست دایر نمایند. آ‌‌ن‌ها  در سال ۱۳۱۷خورشیدی، پنج باب از خانه‌های ملکی خود را تخریب نموده  و موسسه‌ای بزرگ برای این منظور بنیان نهادند.  کاظم مژدهی و افسر قوام‌زاده، با خرید منازل اطراف موسسه، آن را گسترش داده و  در سال ۱۳۲۸ خورشیدی، موفق به ثبت رسمی آن شدند. این پرورشگاه با نام مژدهی تا به امروز در خیابان مطهری رشت فعال است. پرورشگاهی که بیش از هشتاد و پنج سال است، جان‌پناهی امن برای کودکان بی‌سرپرست فراوانی شده است.

سردیس موسسین پرورشگاه مژدهی

کاظم مژدهی بعد از ثبت پرورشگاه خود در سال ۱۳۲۸ خورشیدی،  برای بار دیگر به نمایندگی از اهالی هشتپر و طوالش در مجلس موسسان دوم حضور یافت. از دیگر سمت‌ها و حضور اجتماعی او می‌توان به عضویت در هیات مدیره‌ی شرکت سهامی برق رشت در سال ۱۳۳۰ خورشیدی و همچنین ریاست جمعیت مبارزه با سل و حمایت از مسلولین در سال ۱۳۳۲ خورشیدی اشاره نمود.

کاظم مژدهی در هفتم خرداد ۱۳۴۴خورشیدی در سن ۸۰ سالگی زندگی را بدرود گفت و پیکرش در گورستان وادی‌السلام نجف در کنار همسرش (متوفی در ۱۳۴۳خورشیدی) آرام گرفت. چند سالی‌ست سردیس کاظم مژدهی و بانو افسر قوام‌زاده در نزدیکی پرورشگاه نصب شده است. پرورشگاهی که از دیروز تا امروز حامی کودکان فراوانی بوده است، کودکانی که در این مکان رشد کرده‌اند، قد کشیده‌اند و به جامعه پا نهاده‌اند. پرورشگاهی که میراث ماندگار زوجی خیر و نیکوکار است. کسانی که گذشت زمان، اعتبار و نیک‌نامی‌شان را کمرنگ نکرده است. یاد آن‌ها در خاطرات جمعی مردمان این دیار همچنان زنده و روشن و آثار خدمات و فعالیت‌‍‌های ارزشمند آن‌ها استوار است.

ارسال یک پاسخ

آدرس ایمیل شما منتشر نخواهد شد.