تاریخ، روایت هویت و گذشته یک سرزمین است و بازخوانی آن می‌تواند ابعاد تازه‌ای از تحولات فرهنگی و اجتماعی را روشن سازد. یکی از آثار ارزشمندی که در این حوزه به پژوهش و مستندسازی پرداخته، مجموعه «تاریخ گیلان» اثر ناصر عظیمی است.
اکنون پس از سال‌ها، جلد اول این مجموعه با ویرایشی جدید بار دیگر منتشر شده است. این کتاب که نتیجه‌ی بیش از دو دهه، پژوهش مستمر نویسنده است، نخستین بار در سال ۱۳۹۴ توسط انتشارات فرهنگ ایلیا در رشت منتشر شد و اکنون با بازنگری و ویرایش جدید در دسترس علاقه‌مندان به تاریخ و فرهنگ گیلان قرار گرفته است.
ناصر عظیمی تاکنون چهار جلد از مجموعه «تاریخ گیلان» را منتشر کرده است: جلد اول: تاریخ گیلان؛ از آغاز تا پایان حکومت‌های محلی خان‌سالار (۱۳۹۴)، جلد دوم: تاریخ گیلان؛ از آغاز ورود شاه عباس اول تا پایان انقلاب جنگل (۱۳۹۶)، جلد سوم: تاریخ گیلان؛ از برآمدن سردار سپه تا بر افتادن رضاشاه (1398) و جلد چهارم: تاریخ گیلان؛ از 1320 تا 1357(1400).
جلد اول این مجموعه، با دیدی علمی و مستند، تاریخ گیلان را به‌صورت پیوسته و منسجم از ابتدای عصر سنگ تا سال ۱۰۰۱ قمری بررسی کرده است. این اثر در پنج فصل تدوین شده: عصر سنگ، عصر فلز، عصر باستان، دوره مقاومت و استحاله و راهیابی به قدرت فرامنطقه‌ای و عصر سایه‌ی قدرت‌های محلی و گسست‌های مداوم.
این کتاب خوانندگان را با روند تدریجی شکل‌گیری سازمان‌های اجتماعی، فرهنگی و سیاسی در گیلان آشنا می‌کند و تصویری جامع از تاریخ این سرزمین از ورود نخستین انسان‌ها تا پایان حکومت‌های محلی ارائه می‌دهد.
تاریخ محلی، بخشی جدایی‌ناپذیر از تاریخ ملی است و پژوهش‌هایی مانند: «تاریخ گیلان»، ضمن کمک به شناخت هویت فرهنگی و اجتماعی، به درک بهتر تحولات کلان تاریخی کشور نیز یاری می‌رسانند. این مجموعه با تکیه بر اسناد معتبر و پژوهشی دقیق، نه‌تنها سیر تکامل تاریخی گیلان را روایت می‌کند، بلکه به روشن شدن نقش این منطقه در تحولات سیاسی، اجتماعی و اقتصادی ایران نیز می‌پردازد.
شناخت تاریخ یک سرزمین، شناخت ریشه‌های هویت آن است. «تاریخ گیلان» با رویکردی تحلیلی، مخاطبان را به تفکر درباره‌ی پیوندهای تاریخی و فرهنگی این منطقه با سایر نقاط ایران و جهان دعوت می‌کند. انتشار مجدد این اثر ارزشمند، فرصتی مغتنم برای پژوهشگران، دانشجویان و علاقه‌مندان به تاریخ این سرزمین است تا با نگاهی علمی و مستند، گذشته‌ی گیلان را بازخوانی کرده و پیوندهای آن را با تحولات امروز بهتر درک کنند.