بد نگوییم به مهتاب اگر تب داریم

شهرها را بستر شکل‌‏گیری اجتماعات انسانی دانسته‌اند. این بستر پیچیده شامل جنبه‏‌های مختلفی مانند زیرساخت‌‌ها، فضاهای عمومی، امکانات فرهنگی و تفریحی، نظام حمل‏ و نقل، فضاهای کار و سکونت، و روابط اجتماعی است.

هر چه بر قدمت شهرها افزوده می‌شود، یادمان‌‏ها و خاطره‌‏های بیشتری از روزگار، بر چهره و پیکر آن‏ها به یادگار می‌ماند. شهر رشت که فرهنگ و تاریخی بس کهن در پیشینه‌‌‌اش نهفته است، از جاذبه‌‌های گردشگری و فرهنگی مهم در ایران به شمار می‌‏آید. در این شهر زیبا و نامدار، پیاده‌‌راه فرهنگی از فضاهای با اهمیت شهری است که نقش بسیار مهمی در ساختار و پیوستگی این شهر ایفا می‌‏کند. این پیاده‌راه، با زیبایی‌‌ها و ویژگی‌‏های بی‌همتای خود، فضایی فرهنگی و سرشار از رمزگان شهری را به شهر رشت افزوده است.

پیاده ‌راه فرهنگی رشت، در مسیری منحصربه ‌فرد، طولانی‌‌ترین پیاده‌راه شهری ایران است. این مسیر زیبا و سرسبز، با طراحی مناسب و استفاده از امکانات به‏روز، فضای ارتباطی و تعاملی ویژه‌ای برای ساکنان و بازدیدکنندگان فراهم آورده است. این فضا با وجود گستردگی و تنوع فعالیت‌های خود، محلی مناسب برای گردش پیاده، تماشای چشم‌‌اندازهای زیبا، و تفریح و استراحت به شمار می‌‌‏آید و از این دیدگاه سرآمد طرح‌‏های اجرایی شهری در کشور است.

پیاده‌ راه فرهنگی رشت، با ارتباط دادن منطقه‌‏های مختلف شهر، فرصتی برای تعاملات اجتماعی، فعالیت‌های فرهنگی، هنری و تفریحی ایجاد می‌‌کند. در طول این مسیر، می‌‌توان به فضاهای تاریخی و فرهنگی، فضاهای سبز و پارک‌ها، موزه‌‌ها و نمایشگاه‌‌ها، فروشگاه‌ها و رستوران‌‌های محلی دسترسی داشت. افزون بر این، در این پیاده‌ راه انواع فعالیت‌‌های تفریحی مانند دوچرخه‌‌سواری، پیاده‌روی، ورزش و بازی‌‌های مختلف نیز ممکن است.

یکی از ویژگی‌‌های جالب پیاده ‌راه فرهنگی رشت، طراحی زیبا و خاص آن است. این فضا با ترکیبی از عناصر مختلف معماری و شهری، کهن و نو، ایستا و پویا توانسته است تلفیقی میان طبیعت و فضای انسان‏ ساخت به وجود آورد و چشم ‌اندازی زیبا به شهر ببخشد. همچنین، در طول مسیر پیاده‌راه، تندیس‌‌ها و اثرهای هنری مختلفی دیده می‌‏شود که به تنوع و زیبایی فضا افزوده است؛ به گونه‏ای که بیشترِ گردشگرانی که از شهر دیدن کرده‌‏اند، این فضا را همچون نشانۀ شهری رشت پذیرفته‏اند. با وجود اینکه پیاده ‌راه فرهنگی رشت، به محل گردشگری و تفریحی مهمی در شهر تبدیل شده است، اما اهمیت این فضا از دیدگاه فرهنگ و تاریخ آن نیز برجسته است. این مسیر، نمادی از فرهنگ و تاریخ رشت را به نمایش می‌‏گذارد و به بازدیدکنندگان خود این فرصت را می‌دهد تا با تاریخچه، هنر و فرهنگ محلی این منطقه آشنا شوند و از زیبایی‌‌های فرهنگی و هنری آن لذت ببرند.

درمجموع، پیاده ‌راه فرهنگی رشت با طراحی زیبا، فعالیت‌‌های متنوع، امکانات مناسب و ارتباط با جاذبه‌های گردشگری، فضایی ویژه برای گردش، تفریح و تعامل اجتماعی است. این پیاده‌ راه می‌‌تواند هم به ساکنان شهر رشت و هم به بازدیدکنندگانی که به این شهر سفر می‌‌کنند، تجربه‌‏ا‌ی به یادماندنی و لحظه‌‏هایی سرشار از آرامش و زیبایی هدیه دهد.

خلاصه آنکه پیاده ‌راه فرهنگی در شهر رشت فضایی مرکزی و مهم است که نقش بسیار مهمی در ساختار شهری رشت دارد. این پیاده‌ راه با ارتباط دادن اجزای شهری، به فضایی اجتماعی، عمومی، مشارکتی و فرهنگی شناخته می‌شود که ارزش اجتماعی و معنوی ویژۀ خود را دارد.

تخریب پیاده‌ راه فرهنگی و بازگرداندن آن به حالت پیشین خود، با غلبۀ خودرو بر حضور شهروندان، دلیل‌هایی را برای نگرانی از آسیب رساندن به فضای شهری و اجتماعی رشت ایجاد می‌‌کند. تخریب این پیاده ‌راه می‌‌تواند پیامدهای منفی بسیاری را بر جامعه و فضای شهری رشت به همراه داشته باشد. این پیامدها را می‌‌توان در سه زمینۀ اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی بررسی نمود:

• در زمینۀ اجتماعی، تخریب پیاده‌راه فرهنگی می‌‌تواند به کاهش تعاملات اجتماعی و انزوای افراد منجر شود. فضایی که پیشتر، محلی برای دیدار و گفتگوی افراد، تبادل اطلاعات و ارتباطات فرهنگی و اجتماعی بود، رو به پژمردگی می‌‏گذارد و این امر باعث کاهش احساس تعلق به جامعه و شهر می‌‌شود و با بازگشت خودروها به این فضا، شهروندان از دسترسی به فضایی که با آن خاطره دارند، محروم می‌‏گردند.
• در زمینۀ فرهنگی، تخریب پیاده‌ راه فرهنگی موجب از میان رفتن فرصت‌‌های فرهنگی و تفریحی متعدد برای جامعه و گردشگران می‌شود. این فضا محلی برای برگزاری رویدادها، نمایشگاه‌‌ها، نمایش هنری و فعالیت‌های فرهنگی است؛ برای نمونه، مراسم روز رشت با این فضا گره خورده است. با تخریب این پیاده ‌راه، همگی این فرصت‌ها از دست می‌‌روند و رونق فرهنگی و تجاری شهر رو به افول می‌‏گذارد. همچنین، جاذبۀ گردشگری شهر نیز، تضعیف می‌‌شود که خود، پیامدهای منفی شدیدی بر رونق اقتصادی رشت دارد و حتی، اعتبار فرهنگی شهر را خدشه‏‌دار می‏کند.
• در زمینۀ اقتصادی که در ادامۀ دو مورد پیشین مطرح می‌‏شود، تخریب پیاده ‌راه فرهنگی می‌‌تواند به کاهش درآمد و اشتغال در شهر منجر شود. این فضا که اکنون به قلب تپندۀ شهر تعبیر می‌‏شود، اقتصاد شهر را پویا نگاه می‌‏دارد. با تخریب این پیاده ‌راه، فعالیت‌‌های تجاری و اقتصادی کاهش می‌‌یابد و اثر مخربی بر رونق بازار و معیشت مردم دارد. 

به طور کلی، تخریب پیاده ‌راه فرهنگی شهر رشت منجر به تخریب فضای اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی شهر می‌شود؛ درست به مانند آنکه قلب انسانی را از حرکت بازداریم و سپس، از او انتظار داشته باشیم که همگی فعالیت‌‏های پیشین خود را مانند زمانی که زنده بود، ادامه دهد. در جهان، کوچک‏ترین طرح‏های شهری که موجب دگرگونی چهرۀ شهر می‌‏شوند، با احتیاط و مطالعات فراوانی، و به‏تدریج، اجرا می‌‏شوند. این امر نیازمند توجه و اقدامات جدی از سوی مسئولان شهری، برنامه‌ریزان شهری و جامعۀ محلی است. برای نگاهداشت پیاده ‌راه فرهنگی شهر رشت و فضای اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی آن نیز، باید توجه داشت که اعتبار شهر رشت در گرو حمایت مسئولان شهری است. آنان باید از اهمیت حفظ و بهبود پیاده‌ راه فرهنگی آگاهی داشته باشند و سیاست‌‌ها و برنامه‌‌های لازم را برای این هدف اجرا کنند. بهتر است به جای پاک کردن صورت مسئله، به بررسی ابعاد مختلف آن بپردازیم و به بیانی دیگر، «بد نگوییم به مهتاب اگر تب داریم»! امروزه، همۀ اندیشمندان و پژوهشگران مطالعات شهری بر این باورند که برنامه‌ریزی و اجرای پروژه‌های شهری مستلزم همکاری جامعۀ محلی است و اجرای قهری و آمرانۀ این طرح‌‏ها سالیان است که منسوخ شمرده می شود. پیاده‌راه فرهنگی به همان چهره‌‏ای که امروز در آمده، از یادمان‌های مهم میراث فرهنگی شهر رشت است. برنامه‌‌ریزی و اجرای طرح‌‌های حفظ و مرمت این پیاده ‌راه و ساختمان‌‌های تاریخی و فرهنگی مرتبط با آن، باید اولویت بیشتری نسبت به ویرانی آن داشته باشد.