در روزهای آینده بازار سرمایه چه سرنوشتی خواهد داشت؟
بورس بعد از ماشه؛ جدال خرس‌ها و گاوهای خسته
معامله‌گران در دنیای بورس با اصطلاحات این حوزه همواره زندگی می‌کنند؛ از جمله خرس‌ها(Bears) همان فروشندگان و بدبین‌ها به آینده و گاوها (Bulls)که نماد معامله‌گران خوشبین هستند، در بورس پرحاشیه ایران نیز این روزها در جدالی نفس‌گیر به سر می‌برند.
فارغ از اوضاع رکود و زیان ده بورس ایران بویژه در قیاس با بازارهای رقیب چون بازار طلا و ارز و بانکی، بعد از اعمال مکانیزم ماشه یا همان “اسنپ بک”(Snapback) که روز جمعه ۴ مهر در شورای امنیت سازمان ملل به تصویب رسید و بعد از ده سال تحریم‌های چندگانه سازمان ملل را از سوی کشورهای عضو سازمان ملل الزامی کرده است، انتظار می‌رفت، فردای روز تصویب اسنپ بک، بازار بورس ایران شاهد سقوطی سهمگین شود.
اما نه تنها این‌گونه نشد و روز شنبه ۵ مهر، تابلوهای بازارهای چندگانه بورس سراسر سبز شدند که حجم ورود پول اشخاص حقیقی به یکباره افزایش قابل توجه‌ای یافت و حتی صف‌های خرید حجیم برای روزهای بعد برقرار ماند. چهار روز از هفته اول معاملاتی بعد از اجرای اسنپ بک، بازار بورس همین روند را شاهد بود و طی همان هفته حدود ۷ درصد سود عاید خریداران خوشبین کرد.
اما نمی‌توان از سایه تردید و نگرانی حاکم بر فضای معاملاتی بازار چشم پوشی کرد. در عین حال که بازار غیررسمی ارز به‌ویژه دلار آمریکا و همچنین طلا، همپای بورس طی هفته گذشته هر روز رکورد جدیدی را ثبت می‌کردند، تحلیل‌ها نسبت به ادامه روند صعودی(Up Trend) اخیر بورس متفاوت است.
گزارشات از حمایت بی‌سابقه متولیان بازار بورس از اوایل هفته گذشته و تزریق پول از طرف حقوقی‌ها را البته نمی‌توان بی‌تاثیر دانست. با این وجود، برخی تحلیل‌های بنیادی و تکنیکالی از دلایل منطقی‌تر و سازگار با دنیای معاملات حکایت دارد.
“حجم معاملات” و “ارزش معاملات خرد”، از فاکتورهای بسیار مهم در معاملات بورس به شمار می‌روند، که طی چند ماه گذشته در پایین‌ترین سطح تاریخ بورس قرار داشتند؛ به‌طوریکه فاکتور مهم ارزش معاملات در دامنه ۳ تا ۴ هزار میلیارد تومان نوسان داشت که نشانه آشکار رکود بازار بود و دقیقا چند روز مانده به جلسه روز شورای امنیت برای تصمیم‌گیری اسنپ بک، خرس‌ها با فروش در سطوح قیمتی پایین و طبیعتا زیان پا به فرار گذاشتند و گاوهای جسور و با روحیه ریسک‌پذیری بالا دست به خرید زدند.
با این نگاه، که بازار اخبار منفی اسنپ بک را از قبل در خود هضم کرده است! چرا که اصطلاح “پیش خور” شدن رویداد همواره در تمام بازارهای سهام جهان در واقعیت اتفاق می‌افتد. همان‌گونه که عبارت، در “شایعه بخر و در خبر بفروش”، از استراتژی‌های معروف معامله‌گران حرفه‌ای این بازارهاست.
اکنون، یک هفته پس از اعمال اسنپ بک و شروع اجرای تحریم‌های سازمان ملل از طرف حتی برخی کشورهای همسایه چون ترکیه و فشار هدفمند سه کشور تروئیکای اروپا بر شدت و سرعت اجرای تحریم‌ها، بسیاری از معامله‌گران در فضای شک و تردید به سر می‌برند که آیا روند صعودی روزهای گذشته بازار واقعی است؟
آیا این روند، قدرتمند و ادامه‌دار خواهد بود؟ آیا بازارسازها به حمایت خود ادامه خواهند داد؟ یا تنها فرصتی بود برای خروج برخی حقوقی‌ها و دست خریداران خوشبین را در حنای دیگری گذاشتن؟!
از منظر تحلیل بنیادی(Fundamental Analysis)، گزارش‌های فصلی بسیاری از صنایع از جمله پالایشگاهی و فلزات در پایان تابستان اخیر نویدبخش بود. از طرفی، عامل قیمت به درآمد یا همان پی به ای(Price/Earn)، در اطراف ۵ و نیم یعنی پایین‌ترین سطح تاریخی خود قرار گرفته که حاکی از جذابیت واقعی سهام برای ورود و خرید است.
شاید بتوان بر این نگاه بنیادی، نظرات کف جامعه بورسی را نیز اضافه کرد؛ مبنی بر این‌که، ایران همه تحریم‌ها را طی ده‌های گذشته تجربه کرده است، و بویژه تحریم‌های ایالات متحده تاثیرگذارتر از تحریم‌های سازمان ملل بوده است و بنابراین، بالاتر از سیاهی رنگی نیست که بورس ایران ندیده باشد و بورس این شرایط را از قبل و به ویژه از سال ۱۳۹۹ که در رکود به سر برده، پیش خور کرده است و قیمت‌های برخی سهام شرکت‌ها در سطوح باورنکردنی جای گرفته‌اند که بعید است، حداقل، بسیاری از حقوقی‌ها از این فرصت به راحتی بگذرند.
از طرفی دیگر، دولت در شرایطی که بار روانی افزایش دلار بر بدنه آن بسیار سنگینی می‌کند روزانه شاهد انتقادات پرشمار در فضای مجازی و همچنین رسانه‌هاست و در عین حال، این افزایش‌ها بر زندگی واقعی مردم به شدت سایه انداخته است. به نظر می‌رسد، شاید این بار متولیان اقتصادی راهکار جلوگیری از فضای افسارگسیخته روند افزایش دلار و طلا را بر مبنای درست تصمیمی اقتصادی در هدایت نقدینگی‌ها به سمت بازار سهام جدی بگیرند تا مانع افزایش احتمالی و سریع تورم گردد؛ امیدواریی که بسیاری از کارشناسان و معامله‌گران بازار سهام در واقعیت چشم انتظار آن هستند.
اما مهم‌ترین عامل بنیادی برای تحلیل آینده این بازار به حجم و ارزش معاملات هفته گذشته برمی‌گردد که می‌تواند نشانه قوی از احتمال ادامه روند صعودی باشد؛ ارزش معاملات خرد بازار سهام در طول هفته گذشته به‌طور روزانه به ارقام نزدیک به ۱۷ هزار میلیارد تومان طی روزهای سه‌شنبه و چهارشنبه به عبارتی ۴ برابر هفته‌ها و ماه‌های قبل‌تر رسید.
فاکتوری که در کنار تایید و اعلام ورود حجم قابل توجه پول از سمت اشخاص حقیقی، خوشبینی ادامه روند صعودی تازه شکل گرفته بازار بورس را تقویت می‌کند. از نظر تکنیکالی(Technical Analysis)، نیز شاخص کل بازار از سطح ۲ میلیون و پانصد هزار واحدی برگشت و طی یک هفته به شدت و با سرعت سطح مهم ۲ میلیون و هفتصد هزار واحدی را نیز درنوردید.
معامله‌گران تکنیکالی بر این باورند که در مرحله بعد و در هفته پیش‌رو اگر شاخص کل بتواند سطح مقاومت مهم ۲ و میلیون هشتصد و هشتصد و پنجاه هزار واحدی را بشکند و با حجم معاملات بالا از آن‌ها عبور کند، تاییدی قدرتمند بر شکل‌گیری یک روند صعودی این بازار تعبیر می‌شود.
کاهش اندک شاخص کل در روز آخر معاملاتی هفته گذشته نیز برخی تکنیکالیست‌ها بر پایه یک اصلاح کوچک یا “پول بک(Pullback) قلمداد می‌کنند که حتی اگر برای ابتدای هفته پیش‌رو نیز ادامه یابد، را جای نگرانی نمی‌دانند.
برخی تکنیکالیست‌ها بر این باورند که اثر تمام رویدادهای منفی گذشته بر بازار اتفاق افتاده است و قیمت سهام بازتاب واقعی آن است. به عبارتی، در تایید فاکتورهای بنیادگراها که قیمت‌ها در سطوح تاریخی جذاب برای خرید قرار گرفته‌اند.
با این وجود، شرایط تعلیقی نه جنگ و نه صلح، حاکم بر جامعه و بازارهای چندگانه از جمله بورس را نمی‌توان نادیده گرفت؛ شرایطی که برای بورس به عنوان بازاری ترسو و حساس، حکم بی‌ثباتی به دنبال داشته است و محدودیت‌های کنونی معاملاتی از جمله دامنه نوسان ۳ درصدی و حجم مبنا، کفه زیان سهامداران را سنگین‌تر کرده است و با کوچک‌ترین خبر شایعه، صف‌های فروش و خرید سنگین کل بازار را نه تنها در طول یک روز معاملاتی که حتی در ساعتی به نمایش می‌گذارد.
در یک جمع‌بندی، هفته پیش‌رو، چنان‌چه حجم معاملات و ورود نقدینگی اشخاص حقیقی دنباله‌روی هفته گذشته باشد، از نگاه بنیادی و تکنیکالی ذکر شده، احتمالا شاهد یک جدال واقعی مابین خرس‌های بدبین و گاوهای خوشبین خواهیم بود، و روند صعودی واقعی بازار سهام کشور، حرکت نقدینگی از بازارهای دلار و همچنین صندوق‌های با درآمد ثابت به سمت بازار سهام بعد از سال‌ها شاید خوشحالی و برتری خریداران پرریسک در نازل‌ترین قیمت‌های سهام را رقم زند.
