«سید محمد رضا امامزاده واقفی»، اولین مدیرعامل منطقه آزاد انزلی پیش ازآنکه به این سمت منصوب شود، با کارنامه پرباری در بخش خصوصی و دولتی به این منطقه وارد شد.
رییس تاسیسات دانشگاه ملی از طرف شرکت جنرال تکنیک، رییس بخش صنعت و تاسیسات کارخانه هپکو اراک پیش از انقلاب و ریاست تاسیسات سد زاینده رود اصفهان، نمایندگی مجلس در دوره های دوم و سوم مجلس شورای اسلامی، استانداری اصفهان، قایم مقامی دبیر خانه شورای عالی مناطق آزاد به مدت ۱۲ سال و اولین فرمانده سپاه گیلان به مدت یکسال از دیگر سوابق وی در دوران فعالیت او پیش از ورود به منطقه آزاد انزلی بوده است. با وی از چگونگی انتخاب به مدیرعاملی منطقه آزاد انزلی و عملکردش طی دوسال فعالیت به گفت وگو نشستیم.
*شما اولین مدیر عامل منطقه آزاد انزلی بودید که ابتدا نامش گلشن بود. چطور شد شما را برای این مسوولیت انتخاب کردند؟
آنگونه که حدس می زنم آن زمان طبق قانون مصوب مجلس هیات دولت می بایست که اعضای هیات مدیره مناطق آزاد را انتخاب می کرد. آن زمان هیات دولت اختیارات خودش را در خصوص مناطق آزاد به شورای عالی مناطق آزاد تفویض کرده بود که مرکب از وزرای اقتصاد و صنعت و معدن بود. شورای عالی نیز بر مبنای پیشنهاد دبیر شورا، افرادی را برای هیات مدیره انتخاب کردند تا یک نفر را از میان اعضاء بعنوان مدیرعامل معرفی کنند که بنده معرفی شدم.
*فرایند انتخاب شما چگونه بود؟ با پیشنهاد چه کسی معرفی شدید؟
آنگونه که به خاطر دارم انتخاب اولین هیات مدیره منطقه آزاد چند ماه به طول کشید و مدتی متوقف بود. همان زمان بین آقای حسین نصیری دبیر شورای عالی مناطق آزاد و سلطانی فر استاندار وقت صحبت های زیادی در مورد انتخاب مدیرعامل در میان بود. مدتی طول کشید تا هماهنگی ایجاد شود و بین افرادی که مطرح بودند بنده مورد موافقت نهایی استانداری قرارگرفتم.
*اعضای هیات مدیره چه کسانی بودند؟ چه فرد دیگری همزمان با شما کاندیدای پست مدیر عاملی منطقه آزاد انزلی بود؟
هیات مدیره با حضور من و مرحوم روح الله قهرمانی چابک و هرمز ربانی تشکیل شد. از آنجایی که پیش ازآن یک سال سابقه حضوردر سپاه گیلان و در رشت حضور داشتم از نزدیک با دو شهر رشت و بندر انزلی آشنا بودم و به قوانین منطقه آزاد هم اشراف کامل داشتم براین مبنا از سوی دیگر اعضای هیات مدیره معرفی شدم. در ذهنم نیست چه افراد دیگری برای این پست مدنظر بودند اما گزینه هیات مدیره بنده بودم.
*خودتان آن زمان به چه کاری مشغول بودید و آیا اساسا تمایلی به این سمت داشتید؟
آن موقع قایم مقام دبیر شورای عالی مناطق آزاد کشور بودم. من کارمند دولت بودم و باید در جایی که برایم تعیین شده بود حضور پیدا می‌کردم. چون ازابتدای تشکیل دبیرخانه در آنجا حضور داشتم و معتقد بودم مناطق آزاد گامی در توسعه کشور هستند این مسوولیت را قبول کردم. این مسوولیت از سال ۸۳ الی ۸۵ تا اوایل دولت احمدی نژاد ادامه داشت که بعد از آن خداحافظی کردم.
*برنامه شما در اولین روزهای حضوردر منطقه آزاد انزلی چه بود؟ اساسا سازمان چه انتظاری از شما داشت و قرار بود با حضور شما چه گشایشی در منطقه آزاد ایجاد شود و چقدر به اهداف خود رسیدید؟
از گذشته تشکیل مناطق آزاد در دنیا با هدف ایجاد کریدورهایی برای جذب سرمایه گذاران خارجی و توسعه اقتصادی مناطق مختلف بود تا این توسعه از طریق مناطق آزاد به سایر مناطق کشور منتقل شود. توسعه مانند باروت نیست که کبریت را روشن می‌کند. توسعه در یک منطقه از کشور ایجاد و بعد از آن به سایر مناطق دیگر منتقل می شود. در اروپا نیز ابتدا توسعه از مناطق شمالی آغاز شد و بعد آرام آرام به سایر شهرها و مناطق جنوبی گسترش پیدا کرد. آن دوره نیز با این هدف منطقه آزاد انزلی ایجاد شد.
منطقه آزاد انزلی نیز بر مبنای اهداف توسعه ای و جذب سرمایه گذار خارجی و داخلی ایجاد می شد اما تا ما آمدیم مستقر شویم و منطقه آزاد انزلی را به لحاظ اداری ساماندهی کنیم دولت تعویض شد و احمدی نژاد رییس جمهور شد که لذا با کمال احترام عذر ما را خواستند.
در گام نخست نیز می بایست که منطقه آزاد انزلی با تصویب مجلس شورای اسلامی در محلی مستقر می‌شد. اولین کاری که می بایست انجام می‌دادیم، استقرار منطقه آزاد درمحل پیش بینی شده بود. در حالیکه ابتدا صحبت ازاین بود که این توسعه از منطقه ویژه اقتصادی انزلی آغاز و به خود بندر توسعه پیدا کند. طبق این هدف، هیات دولت ایجاد منطقه آزاد انزلی را مصوب کرده بود.
منطقه آزاد انزلی نیز بر مبنای اهداف توسعه ای و جذب سرمایه گذار خارجی و داخلی ایجاد شد اما تا ما آمدیم مستقر شویم و منطقه آزاد انزلی را به لحاظ اداری ساماندهی کنیم دولت تعویض شد و احمدی نژاد به ریاست جمهوری رسید که لذا با کمال احترام عذر ما را خواستند.
*اقدام مشخص شما در این دو سال به غیر از استقرار اداری منطقه چه بود؟ چه تعداد سرمایه گذار وارد منطقه کردید؟
تعداد محدودی سرمایه گذار داخلی جذب شدند منتها هدف اصلی جذب سرمایه گذاران خارجی بود. اتفاقا تیمی هم آمده بودند که بیمارستانی پیشرفته همراه با سرمایه گذاری داخلی و خارجی راه اندازی کنند که با تغییر دولت مواجه شد و بعد ازآن دیگر نمی دانم چه سرمایه گذارانی وارد منطقه شدند.
*در ماههای نخست مدیریت با چه مشکلات و موانعی مواجه شدید و چه کسانی بیشتر به شما کمک کردند؟
متاسفانه هنوز بعد از چهل و چند سال از گذشت انقلاب، بحث توسعه در ذهن دولتمردان ارشد حکومت جا نیافتاده و آن چیزی که انتظار می رفت در خصوص همیاری و کمک برای تشکیل منطقه آزاد، تقریبا کسی به آن کمکی نکرد. اما به لحاظ اینکه بندر انزلی جز منطقه آزاد بود مسوول وقت همراهی و کمک کرد.
از زمانی که منطقه آزاد از زیر مجموعه معاونت رییس جمهور خارج و به زیرمجموعه اقتصاد و دارایی رفت آن مقام و منزلت قبل را از دست داد و به مثابه یکی از معاونت های وزارت اقتصاد بدل شده است
استاندار وقت نیز تا هر جایی که توانست به ما کمک کرد. بهرحال بخش توسعه این نیست که حتما باید مورد قبول یا رد فلان فرد قرار بگیرد. در بحث توسعه باید در تمام جهات هماهنگی و همراهی وجود داشته باشد.
همه مناطق آزاد در بدو شروع فعالیت با چنین مشکلاتی مواجه بودند. اما از زمانی که منطقه آزاد از زیرمجموعه معاونت رییس جمهور خارج و به زیر مجموعه وزارت اقتصاد و دارایی رفت آن مقام و منزلت قبل را از دست داد و به مثابه یکی از معاونت های وزارت اقتصاد بدل شده است.
*از بین اعضای هیات مدیره کدام عضو بیشترین همکاری را با شما داشتند؟
تا آنجایی که در خاطر دارم چون طبق اساسنامه ۳ نفر عضو هیات مدیره داشتیم و مدیرعامل ریاست مدیر هیات را نیز بر عهده داشت. هر سه نفر ما همکاری خوبی با هم داشتیم. چه مرحوم قهرمانی چابک که خدا رحمتشان کند و چه مهندس ربانی که بعد از ما هم در هیات مدیره های بعدی حضور داشتند.
*در طول دوران مدیریت خودتان چه عملکردی داشتید؟ چقدر از دوران مدیریت خود راضی بودید؟ کدامیک مهمتر از دیگر کارهای شما بود؟
این سوال را باید از کسانی بپرسید که انتخاب کردند. یا آن مسوولانی که همزمان با من در استان مسوولیت داشتند. نمایندگان مجلس و رییس سابق بندر انزلی من نمی توان بگویم که کارم خوب یا بد بوده.
ابتدا گمان می کردیم برای مناطق آزاد هم مشابه مناطق محروم در مباحث مالیاتی و مقدار ارزش افزوده تخفیف قایل شوند اما این کار نشد و سرمایه گذار وقتی ورود می کرد می پرسید بعد از ۵ سال معافیت چه کنم؟
اما در ابتدای حضورم ابتدا آن محلی که استانداری به شورای عالی مناطق آزاد معرفی شده بود را بررسی کردیم . به لحاظ اینکه آن نقطه جز منطقه ویژه اقتصادی انزلی هم بود ازاینرو استقرار بخش اداری منطقه آزاد با مشکلی مواجه نبود چون همان کادر منطقه ویژه در منطقه آزاد انزلی به کار گرفته شدند . تقریبا کارهم به خوبی پیش رفت . مهم جذب سرمایه گذار بود . به لحاظ اینکه منطقه آزاد انزلی تا ۵ سال از پرداخت مالیات معاف بود هر سرمایه گذاری که ورود می کرد، این سوال برایش ایجاد می شد که بعد از ۵ سال چه اتفاقی می افتد؟
ما در مناطق دیگر مانند کیش و چابهار و قشم، مدام مجوزهای سرمایه گذاری را تمدید می کردیم و چون سرمایه گذاران دغدغه سالهای بعد را داشتند ما قادر نبودیم جواب دقیقی به این سوال بدهیم و لذا موجب شد سرمایه گذار نتواند به منطقه ورود کند. همچنین هزینه های سرمایه گذاری در منطقه آزاد بیش از مناطق دیگر کشور بود . ما ابتدا گمان می کردیم برای مناطق آزاد هم مشابه مناطق محروم در مباحث مالیاتی و مقدار ارزش افزوده تخفیف قایل شوند اما این کار نشد و سرمایه گذار وقتی ورود می کرد می پرسید بعد از ۵ سال معافیت چه کنم؟
یا مثلا بیمه در مباحث بیمه ای اشکال ایجاد می کرد. در حالیکه مناطق آزاد، بر مبنای مباحث بیمه ای خود برای کارمندانشان عمل می کنند اما این موضوع مورد قبول شرکتهای بیمه ای نبود. بعد سرمایه گذار با مشاهده این موارد، تمایلی برای سرمایه گذاری در منطقه آزاد پیدا نمی‌کرد و به مناطق دیگر بخصوص مناطق محروم می‌ر فت.
* در حال حاضر وضعیت منطقه آزاد انزلی را چگونه ارزیابی می کنید؟ آیا با اهدف خودش نزدیک شده؟
الان خبری از آخرین اخبار و رخدادهای آنجا ندارم. بعد از اینکه منطقه بیرون آمدم دیگر بازدیدی طی این سالها از منطقه نداشتم و نمی توان قیاس کنم که آیا با اهداف خود رسیده یا خیر؟ آیا در راستای توسعه استان گام برداشته یا نه.