جای خالی الگوهای فولکلوریک در دیوارهای شهر

نقاشی دیواری یکی از قدیمی‌ترین اشکال هنر بوده که بشر همواره برای برقراری ارتباط، بازگوکردن داستان، بیان اعتراض و احساسات از آن بهره می‌جست و امروزه از آن به‌عنوان یکی از شاخه‌های هنر شهری برای ارتباط مستقیم با عموم مردم استفاده می‌شود. این هنر نه‌تنها سبب زیبایی معابر می‌شود، بلکه می‌توان با کمک آن هویت تاریخی و فرهنگی یک شهر را به تصویر کشید. افزایش هنرمندان شهری و در پی آن رونق نقاشی‌های دیواری در سطح شهرها، بیانگر درک اهمیت این موضوع از سوی ارگان‌ها و سازمان‌های متولی است. متأسفانه این هنر در استان گیلان با فرهنگ غنی فولکلور که سرشار از داستان‌ها و اسطوره‌های محلی بوده، کمتر به چشم می‌خورد.

از دلایل عدم استفاده نقاشی دیواری جهت ارتقای هویت بصری، تاریخی و فرهنگی؛ نبود شناخت کافی از نقش این هنر در فضای شهری و تأثیر آن بر اذهان جامعه است و همچنین این موضوع می‌تواند به دلیل توجه بیشتر به سنت‌های فرهنگی غیرتصویری در گیلان باشد. با این‌حال این فقدان یک فرصت ارزشمند را برای خلق هنری متفاوت و به‌کارگیری هنرمندان جوان برای ایجاد تصویری نو از موضوعات کهن منطقه فراهم می‌آورد.

اساطیر گیلانی اغلب دارای مضامینی چون شجاعت، عشق، مقاومت در برابر ظلم و ارتباط عمیق با طبیعت هستند که این مضامین در نقاشی‌های دیواری با استفاده از خطوط پیچیده، رنگ‌های طبیعی و الگوهای فولکلوریک گیلان قابلیت بازنمایی دارند. همچنین تلفیق عناصر محلی با سبک‌های مدرن هنری به خلق هویت بصری متمایز برای گیلان کمک می‌کند.

دمدمه، آمل خانم، الاغوها، تیرتاول، سلمه، مردُنگ، گَردَله، کتک و کتکه نمونه‌هایی از قهرمانانی هستند که در شعرهای دمدمی و داستان‌های عامیانه گیلانیان حضور داشته‌اند؛ اما امروزه کمتر کسی آنها را می‌شناسد و از آن جایی که این اساطیر ریشه در فرهنگ و تمدن انسانی داشته و به‌نوعی به خاطره جمعی یک قوم اشاره می‌کنند، می‌تواند الهام‌بخش نقاشی‌های دیواری در استان گیلان باشند که نه‌تنها به زیبایی فضای شهری کمک کرده؛ بلکه پیام‌های عمیق فرهنگی و انسانی را هم به نسل جوان منتقل می‌کند.

بنابراین، ضروری است؛ شهرداری‌ها و ارگان‌های مربوطه با به‌کارگیری هنرمندان برای خلق تصاویر با موضوعات این چنینی در زنده نگه‌داشتن حافظه فرهنگی جامعه و جلوگیری از فراموشی آنها کمک کنند. نقاشی دیواری با موضوع اسطوره‌های گیلان نه‌تنها یک حرکت هنری بلکه جنبشی فرهنگی است که سعی دارد ارزش‌های گذشته را در قالبی نوین به نسل امروز ارائه دهد. این هنر در سطح شهر زمانی موفق است که بتواند مردم را به تماشا، تفکر و ارتباط عاطفی وادارد، که این موضوع چنین پتانسیلی دارد.