برنجی که سال گذشته توسط کشاورزان تولید شد و اکنون با قیمت بیشتر از ۲۵۰ تا ۲۶۰ هزار تومان در بازار عرضه می‌شود، هیچ سودی برای تولیدکننده اصلی یعنی کشاورز نداشت و همه منافع به جیب واسطه‌ها رفت.
در کمتر از یک تا یک‌ونیم ماه آینده، محصول تازه برنج شالیکاران شمال کشور آماده برداشت خواهد شد. با این حال، باز هم این کشاورزان هستند که متحمل ضرر می‌شوند. ما در بخش فنی جهاد کشاورزی به‌شدت مخالف لغو ممنوعیت واردات برنج در زمان برداشت محصول هستیم؛ تصمیمی که متأسفانه از سوی دولت اتخاذ شده است. به اعتقاد ما، می‌توان راه‌حل‌های فنی، تخصصی و بهتری برای مدیریت بازار و حمایت از کشاورزان ارائه کرد.
برای مثال، مدیریت ثبت سفارش‌ها و تعیین یک قیمت کف منطقی برای تولید و یک قیمت سقف منطقی برای قیمت برنج خارجی، می‌تواند تعادلی در بازار ایجاد کند و از نوسانات شدید قیمتی جلوگیری نماید.
سال گذشته، هزینه تمام‌شده تولید هر کیلوگرم برنج برای کشاورز گیلانی بین ۹۰ تا ۹۵ هزار تومان بود. بسیاری از کشاورزان با کمک اعضای خانواده، به‌صورت خوداشتغالی مشغول کشت بودند و همین موضوع باعث شد هزینه‌های واقعی پنهان بماند. با وجود این، حدود ۹۵ درصد کشاورزان برنج خود را حتی کمتر از ۸۰ هزار تومان فروختند؛ یعنی پایین‌تر از قیمت تمام‌شده!
برنجی که اکنون در بازار هر کیلوگرم تا ۲۵۰ هزار تومان قیمت دارد، همان برنجی است که کشاورز زیر ۸۰ هزار تومان فروخته و سود اصلی نصیب دلالان و واسطه‌ها شده است.
راه‌حل اساسی ما، نظارت بر حلقه آخر یعنی شبکه توزیع و بازار فروش است. بر اساس عرف قیمت‌گذاری، پس از هزینه تمام‌شده، حدود ۱۰ درصد سود برای کشاورز، ۳ درصد برای بنکدار بزرگ و ۱۰ درصد برای خرده‌فروش در نظر گرفته می‌شود. بنابراین، حداکثر قیمت منطقی برای مصرف‌کننده نباید از ۱۴۰ تا ۱۵۰ هزار تومان تجاوز کند.
قیمت‌های بالاتر از این محدوده نشان‌دهنده سودجویی و گران‌فروشی شدید در حلقه آخر زنجیره توزیع است، نه سود کشاورز. در واقع، افزایش قیمت فعلی به‌هیچ‌وجه ناشی از گران‌فروشی تولیدکننده یا افزایش هزینه‌های تولید نیست بلکه نتیجه نبود نظارت مؤثر بر بازار است.
ما همواره پیشنهاد داده‌ایم در زمان برداشت محصول، شرکت‌های معتبر و بزرگ وارد عمل شوند و مستقیماً از کشاورزان خرید کنند؛ یعنی حداکثر تا پایان مهرماه. متأسفانه، برخی از این شرکت‌ها زمانی به خرید وارد می‌شوند که کشاورز دیگر محصولی برای فروش ندارد و اقدام به خرید از دلالان و واسطه‌ها می‌کنند. این چرخه معیوب باعث افزایش قیمت و فشار بیشتر بر مصرف‌کننده شده است.
ما در جهاد کشاورزی از شرکت‌هایی حمایت می‌کنیم که در فصل برداشت، مستقیماً محصول را از کشاورز خریداری کنند و در مقابل، از سیاست‌های حمایتی و مدیریت ثبت سفارش‌ها بهره‌مند شوند. این کار، علاوه بر حفظ منافع کشاورز، به ثبات بازار و کنترل قیمت‌ها کمک شایانی خواهد کرد.
در پایان از نمایندگان محترم استان‌های شمالی بویژه گیلان و رشت درخواست می‌شود تا در خصوص ممنوعیت مجدد واردات برنج در زمان برداشت محصول داخلی پیگیری‌های لازم را داشته باشند.
«دکترای تخصصی فرآورده‌های چندسازه / صنایع تبدیلی- معاون توسعه بازرگانی و صنایع کشاورزی سازمان جهاد کشاورزی گیلان»
