ویروس کرونا در چند ماه گذشته صنعت گردشگری جهان را از نفس انداخته است. برکسی پوشیده نیست و این ویروس ناخوانده بیش از همه، گلوی صعنت گردشگری جهان را فشرده است. همین موضوع اقتصاد نیم بند و ضعیف کشورهای درحال توسعه را زیر رو کرده است. در کشورهایی از جمله ایران که صنعت گردشگری درآن نوپایند بیشتر در کعرض آسیب قرار دارند. گیلان نیز به عنوان یکی از قطبهای اصلی گردشگری در ایران از این قاعده مستثنی نبوده و قریب دو ماه است همچنان تبعات ناشی از ویروس کرونا را با تعطیلی در بخش گردشگری و هتلداری به دوش می کشد.
اکنون هتلهای خالی، پروازهای لغو شده، تعطیلی موزه‌ها، مجتمع های تفریحی سوت و کور نشان از به شماره افتادن نفس های این صنعت نوپا در گیلان است. صنعتی که به گواه بسیاری از کارشناسان، اقتصادی، جوانه های امید بخش توسعه از زیر بستر سبز فقر برای استان بودند.
خطر ورشکستگی در واحدهای اقامتی و هتلهای استان تهدید جدی است و تا پایان سال هیچ امیدی برای سرپا ماندن هتلهای گیلان وجود ندارد.
اما این روزها هتلداران گیلانی درچه وضعیتی قرار دارند؟ چه آسیب هایی متوجه حجم عظیم سرمایه گذاری انجام شده در این بخش شده و چه تعداد کارگر و پرسنل قربانی تعطیلی و بیکاری ناشی از حضور کرونا شدند؟
تعدیل ۵۰ درصدی کارگران هتلهای گیلان
«حسن مهرور اصل» رییس جامعه هتلداران گیلان در گفت و گو با مرور از تعدیل ۵۰ درصدی کارگران هتل ها و واحدهای اقامتی استان خبر داد و گفت: نیمی از نیروهای کارگری و خدماتی هتل های استان روزمزدی و فصلی هستند و متناسب با ایام تعطیل سال، نوروز و برگزاری جشنها استخدام می شوند که درحال حاضر بیکارند. این معضل برای همه‌ی هتلهای گیلان به وجود آمده وعملا تمام پرسنل رسمی و قراردادی خانه نشین شده اند. اما موضوع مهمتر تعدیل نیروی ۲۰ درصدی در کارمندان و پرسنل رسمی هتل هاست که جای نگرانی دارد.
رییس جامعه‌ی هتلداران گیلان، خطر ورشکستگی در واحدهای اقامتی و هتلهای استان را تهدید جدی بیان کرد و معتقد است تا پایان سال هیچ امیدی برای سرپا ماندن هتلهای گیلان وجود ندارد.
مالک هتل «گل سنگ» با اشاره به پیش رو بودن ماه های رمضان، محرم و صفر تاکید کرد: همه ساله تعطیلات نوروزی، فرصتی برای جبران خسارات کمبود مسافر در فصل پاییز و زمستان برای هتلداران بود، اما امسال عملا واحدهای اقامتی استان فرصتی برای جبران ضرر و هزینه های انجام داده ندارند و آسیب شدیدی دیده اند. ماههای پیش رو نیز این وضعیت را تشدید می‌کند. بدون شک بزودی شاهد فروپاشی داخلی در جامعه هتلداران گیلان خواهیم بود.
مهرور گفت: اگر دولت به کمک بخش خصوصی گردشگری نیاید بزودی هتلهای بزرگ با آن میزان حجم سرمایه گذاری و استاندارد سازی سیستم ها و نیز بهره گیری از پرسنل تخصصی که در کادر آشپرخانه، کادر اداری و..انجام دادند، ورشکست می‌شوند. لذا ارایه وام های بلاعوض یا تسهیلاتی با درصد پایین سود می تواند مرحمی به زخم هتلهای گیلان برای مدتی کوتاه باشد.
در بازه زمانی اسفند ۵ میلیارد تومان و در فروردین ماه ۵/۷ میلیارد تومان یعنی چیزی حدود ۵/۱۲ میلیارد تومان ضرر و زیان به هتل های ۳ تا ۵ ستاره‌ی گیلان وارد شده است.
این مسوول جامعه هتلداران گیلانی، از نبود نظارت توسط اداره کل گردشگری و میراث فرهنگی استان برعملکرد خانه کاشانه های غیر مجاز در ایام نوروز انتقاد کرد و گفت: در حالیکه واحدهای اقامتی رسمی استان کلیه ضوابط و قوانین را در پیشگیری از گسترش کرونا رعایت می‌کنند و متحمل آسیب و ضررهای مالی زیادی شدند، اما برخی از خانه کاشانه ها بطور غیرمجاز اقدام به جذب مسافر کردند.
۱۲.۵ میلیارد تومان ضرر دوماهه گذشته برای هتلهای گیلان
«علی نقی مهرورز» مالک هتل شبستان و دبیر کمیسیون بازاریابی و امور بین الملل تشکلهای گردشگری گیلان نیز با ارایه آماری از وضعیت هتل های استان به مرور گفت: مجموع تختهای قابل استفاده و استاندارد در مجموع هتل های گیلان ۲۰۰ تخت است که تنها در چند هتل درجه اول تقسیم شده اند. دو ماه اسفند و فروردین پیک کاری و درآمدزایی برای این هتلها است.
وی ادامه داد: درآمارگیری که از هتلهای استان داشتیم دراسفند سال گذشته مجموعا ۸۶ درصد این تخت ها رزرو شده بودند و چیزی در حدود ۳.۵ میلیارد تومان از بابت فروش این تخت ها درآمد زایی عاید هتلهای گیلان شد. اما امسال با وقوع شیوع کرونا نه تنها این موضوع محقق نشد بلکه برخی از هتلهای گیلان که از ۱۵ بهمن حدود ۷۰۰ میلیون تومان رزرو تخت داشتند بنا به درخواست رییس سازمان گردشگری مجبور به عودت مبالغ بدون کسر جریمه شدند. این درحالیست که مبالغ رزرو دریافت شده از سوی هتلداران بلافاصله صرف استاندارد سازی و هزینه های جاری شده است.
مهرورز با اشاره به تعطیلی هتلهای استان از سوم اسفند تا فروردین ماه افزود: در بازه زمانی اسفند ۵ میلیارد تومان و در فروردین ماه ۷.۵ میلیارد تومان یعنی چیزی حدود ۱۲.۵ میلیارد تومان ضرر و زیان به هتل های ۳ تا ۵ ستاره‌ی گیلان وارد شده است. این اتفاقات در حالی روی می دهد که در پایان سه ماه تنفس پرداخت قبوض مختلف ازسوی دولت هیچ چشم انداز روشنی از دوران پسا کرونا و رغبت مردم برای رزرو هتل وجود ندارد و هیچ مشخص نیست آیا از ابتدای تیرماه می‌توانیم هتلها را فعال کنیم؟ آیا مردم با مسافرت و اقامت در هتلها و اقامتگاهها، اطمینان خاطر خواهند داشت که به بیماری کرونا مبتلا نشوند؟
مالک هتل شبستان گیلان درخصوص آسیبی که متوجه کارگران هتل و احتمال اخراج آنها شده اضافه کرد: این هتل ۳۰ پرسنل تخصصی دارد که ۲۴ نفر از آنها تحصیلات فوق لیسانس داشته و ۲۰ نفر نیز به زبان خارجه مسلط هستند. از این رو اخراج کارگران متخصص برای من به صرفه نخواهد بود. لذا با توجه به مسوولیت اجتماعی که نسبت به کارگران مجموعه‌ی خودم دارم نه تنها اخراجی نداشتم بلکه مساعده نیز به آنها پرداخت کردم.
دبیر کمیسیون بازاریابی و امور بین الملل تشکلهای گردشگری گیلان با اشاره به اینکه هتل های بزرگ استان کارگران خود را در این بحران به صورت شیفتی تبدیل کرده اند گفت: اما برخی هتلها مانند کادوس که در آشپزخانه خود حدود ۲۰۰ نیرو دارند چگونه می‌توانند آنها را حفظ کنند؟ درحال حاضر براساس آماری که جمع آوری کردیم هر یک از هتلهای درجه اول استان به طور میانگین ماهانه حدود ۵۰۰ میلیون تومان ضرر و زیان کرده اند.
این هتلدار تاکید کرد: با توجه به سرمایه گذاری انجام شده امکان تغییر کاربری هم برای هتلها وجود ندارد و تصمیم راحتی نیست. شاید تنها ظرفیتی که در تغییر کاربری میسر باشد کلینیک پزشکی و مدرسه باشد که با توجه به قرار گرفتن در این بحران اصلا به صرفه نیست.
وی در خصوص لزوم حمایت دولت از این بخش گفت: دولت بزرگترین کاری که در حمایت از هتلها و بخش گردشگری کرد ثبت نام بیمه بیکاری برای کارگران بود و تکلیف تسهیلات وعده داده شده با سود بالا هم مشخص نیست. دولت هم فعلا کمک به کسبه را در دستور کار قرار داده که آن هم بلاعوض نیست. با توجه به شرایط فعلی حداقل تا دوسال آینده رفت و آمد جهانی قطع است لذا ما به سرمایه گذاری داخلی بخش خصوصی نیازمند هستیم. اگر تا یک ماه دیگر وضعیت گردشگری و تعطیلی هتلها ادامه داشته باشد تقریبا همه‌ی هتلها ورشکسته می شوند.
مهرورز تاکید کرد: به سرمایه گذاری دولتی هم اطمینانی نیست. دراین صورت سرنوشت هتلهای دولتی تهران در انتظار هتلهای خصوصی خواهد بود. این درحالیست که درکل دنیا گردشگری در اختیار بخش خصوصی قرار دارد و هر کجا دولت دخالت بی مورد کرد تبعات به دنبال داشت. از دولت تقاضا داریم گردشگری را برای مردم و بخش خصوصی آزاد بگذارد. الان اکثر هتلداران به فکردریافت کمک از سرمایه گذاران خارجی هستند. ما حتی از سرمایه گذاری خارجی آنگونه که چندی پیش کشور ترکیه پیشنهادش را به هتلداران ایرانی ارایه کرد استقبال می‌کنیم.
آینده هتلداری خاکستری است
« فریبرز صبوری» مدیریت هتل آپارتمان سه ستاره صبوری رشت نیز با بیان اینکه آینده هتلداری در گیلان خاکستری است به مرور می گوید: اگر سیاست درستی از سوی متولیان اتخاذ نشود سرنوشت خوبی در انتظار هتلداران نیست.
وی گفت: ایجاد ناامنی شغلی برای کارگران و هراس و نگرانی برای سرمایه گذاران به وجود آمده و بتدریج مرگ سرمایه در صنعت گردشگری و هتلداری استان فرا می رسد که تبعات آن حدف کارگران از سوی کارفرما خواهد بود. اما بنده تمام تلاش خود را برای محقق نشدن تعدیل نیرو بکار بستم. خوشبختانه نیز تاکنون اخراجی از پرسنل نداشتم.
این هتلدار رشتی هرگونه سرمایه گذاری جدید در وضعیت فعلی برای هتلها را به فرو رفتن در باتلاق تشبیه کرد و ادامه داد: سازمانها و نهادها، سرمایه گذاران در هتل ها را به عنوان یک ممر درآمد می بینند نه کار آفرین و درحال حاضر هرگونه سرمایه گذاری، آینده نامعلوم و مبهمی دارد و در کل خاکستری است.
هتلداران فرایندهای خلاق سازی در هتلها را دنبال کنند
دکتر «روشن بابایی همتی» عضو هیات علمی دانشگاه گیلان و مدیر مرکز گردشگری خلاق ایران در گفت وگو با مرور ابتدا تعریفی از بحران ارایه کرد و گفت: بحرانها می توانند در سطوح مختلف سازمان، صنعت، ملی و بین المللی اتفاق بیافتند. وقتی بلایا و فجایع ناگهانی طبیعی یا مصنوعی رخ می‌دهند، یعنی بحران به وجود آمده است. حالا بحران در هتلداری چگونه تعریف می شود و چگونه باید آنرا مدیریت کرد؟ مدیریت بحران درهتلداری یعنی نحوه‌ی پاسخگویی به مقصدها و امکانات اقامتی به بلایا و فجایع ناگهانی طبیعی یا مصنوعی که امروز ویروس کرونا از جمله آن است و امکان دارد تا چند ماه یا چند سال آینده این پدیده ادامه‌دار باشد. چنانچه پیش تر نوع خفیف تر آن به نام سارس درجنوب شرق آسیا به وجود آمد اما بحران آن تا ۸ ماه بعد رفع شد.
پس بحرانها تاریخ انقضا داشته و روزی کم رنگ و یا بطور کلی از بین خواهند رفت.
بابایی ادامه داد: در حال بحران کرونا بیشترین آسیب را به صنعت گردشگری وارد کرده و باید فکری برایش کرد. پیشنهاد من این است که بیکار نباشیم. اکنون در دوره ای قرار داریم که باید به سمت انجام کارها و برنامه هایی برویم که قبلا انجام ندادیم. باید تولید محتوای فضای مجازی برای هتل ها، اعتبار سازی از طریق پیام های مشتریان و از همه مهمتر فرایند خلاق سازی را دنبال کنیم.
می‌توان با برنامه ریزی همایش ها، سمینارها و نمایشگاههای جانبی در هتل ها، درشش ماه دوم سال میزان ورودی به هتلها را با سپری کردن دوره‌ی این بیماری بالا برد.
این استاد دانشگاه در خصوص آسیبهای وارده به کارگران هتلها بیان کرد: مسلما این بحران بیشترین تاثیر را روی پرسنل گذاشته است. طبیعی است این کارگران درحال حاضر بیکار باشند. وقتی گردشگری نباشد کل هتل و اقامتگاه بیکار هستند. در این زمان بهترین استراتژی، آموزش مجازی برای پرسنل هتلها است. البته نباید این نکته را فراموش کرد که قبلا شاید این امکان وجود نداشت تا همه پرسنل بتوانند درآن واحد یک جا جمع شوند و آموزش ببینند. اما الان شرایط بصورت مجازی فراهم شده و همه پرسنل ازمنازل خود می‌توانند از این آموزش ها بهره مند شوند. اما این استراتژی هم زمان و تاریخ انقضا دارد و باید پروسه خلاق سازی در هتلها را دنبال کنیم.
دکتربابایی تغییر کاربری در هتلها را سیاست مناسبی ندانست و بیان کرد: امکان تغییر کاربری در شرایط بحرانی و در دوره پسا کرونا ندامت به دنبال دارد. اما می‌توان با برنامه ریزی همایش ها، سمینارها و نمایشگاههای جانبی در هتل ها، درشش ماه دوم سال میزان ورودی به هتلها را با سپری کردن دوره‌ی این بیماری بالا برد. یعنی فروش در حال حاضر به صورت رزرو مکان در هتل برای برنامه های رویداد محور باشد.
وی افزود: طبیعی است که سرمایه گذاری روی هتلها درشرایط فعلی از روند کندی برخوردار است اما در این فرصت سرمایه گذاران هتلها می‌توانند برای تهیه طرحهای توجیهی ، نقشه ها و برنامه های اداری وقت بگذارنند و پروسه را طی کنند و پس از طی دوران بحران به افتتاح مجدد مجموعه‌ی خود امیدوار باشند.
آسیب ۳۷۰ میلیاردی به کلیه تاسیسات و فعالیت‌های گردشگری گیلان
با این حال امروز خبری به نقل از «رضا الفت نسب» عضو هیات مدیره‌ی اتحادیه‌ی کسب و کارهای مجازی کشور مبنی بر شروع فعالیت هتلها، مراکز اقامتی و پلتروم‌های گردشگری اعلام شد که این واحدها با رعایت پروتکلهای بهداشتی می‌توانند برای رزرو هتلها در ایام تعطیلات خرداد ماه اقدام کنند.
آسیبهای وارد شده به هتلها و مراکز اقامتی حدود ۲۰۰ میلیارد تومان، دفاتر خدماتی و گردشگری ۱۰ میلیارد تومان، موسسات و مراکز آموزشی گردشگری ۱۰۰ میلیارد تومان و روستورانها ۱۵۰ میلیارد تومان است.
در این زمینه «شهرود امیرانتخابی» مدیرکل گردشگری و میراث فرهنگی گیلان با تاکید به اینکه از ابتدای شیوع کرونا ویروس هیچ دستوراالعملی برای تعطیلی هتلها و مراکز اقامتی از سوی وزرات خانه اعلام نشده و جامعه‌ی هتلداران استان به صورت خود جوش اقدام به تعطیلی تاسیسات خود کردند گفت: با توجه به اینکه تاب آوری تاسیسات گردشگری ما تمام شده و خیلی از مشاغل در این بخش تحت فشار اقتصادی هستند می توانند با رعایت پروتکلهای بهداشتی و ارایه تعهدات لازم در راستای به خطر نیافتادن سلامتی مردم فعالیت خود را شروع کنند.
امیر انتخابی ادامه داد: البته دراین خصوص هیچ تصمیم گیری در ستاد مقابله با کرونای استان اخذ نشده و تنها رستورانهای دارای مجوز اقدام به راه اندازی خدمات بیرون برکرده اند.
مدیرکل گردشگری گیلان به فعالیت تعداد ۲۶۰۱ تاسیسات گردشگری از جمله هتلها، هتل آپارتمانها ، مراکز بوم گردی ، خانه کاشانه ، رستورانها ، دفاتر خدمات گردشگری و راهنمایان گردشگری و مراکز آموزشی در استان اشاره کرد و گفت: تعدادی از این واحدها در سامانه‌ی جامع آمارجهت ثبت اعلام ضرر و زیان و درخواست تسهیلات از دولت ثبت نام کردند و تا کنون مجموع آسیبهای مالی اعلام شده ۳۷۰ میلیارد تومان بوده است.
وی افزود: آسیبهای وارد شده به هتلها و مراکز اقامتی حدود ۲۰۰ میلیارد تومان، دفاتر خدماتی و گردشگری ۱۰ میلیارد تومان، موسسات و مراکز آموزشی گردشگری ۱۰۰ میلیارد تومان و روستورانها ۱۵۰ میلیارد تومان است که تا تاریخ ۲۰ فروردین در این سامانه وارد شده که بعد از راستی آزمایی و کارشناسی، دولت اقدامات لازم را در پرداخت تسهیلات انجام می‌دهد.