فریده توکلی که در میان اهالی هنر به «مادر تئاتر گیلان» معروف بود در سال ۱۳۲۸ خورشیدی در شهر رشت دیده به جهان گشود. وی پس از اتمام تحصیلات دورهی ابتدایی و متوسطه، وارد دانشسرای رشت شده و پس از فارغ التحصیلی از آن به استخدام آموزش و پرورش بندرانزلی درآمد. وی که شیفتهی هنر بود، تصمیم گرفت بار دیگر در رشتهی بازیگری و کارگردانی ادامهی تحصیل دهد و چنین شد که تا پایان عمر با این هنر زیست و همراه شد.
توکلی در سال ۱۳۴۱ خورشیدی، زمانی که سیزده سال بیشتر نداشت وارد دنیای تئاتر شده و با نقشآفرینی در نمایشنامهی «بهترین بابای دنیا» از غلامحسین ساعدی خوش درخشید. این نمایشنامه که در چهار پرده و با دیالوگهای کودکانه و با فضایی رئالیستی نوشته شده بود، سکوی پرتاپ فریدهی نوجوان شد.
وی در سال ۱۳۴۴ خورشیدی در سن شانزده سالگی با بازی در نمایشنامهی دیگری از غلامحسین ساعدی با عنوان «بامها و زیر بامها» توانست جایگاه خود را در این عرصه تثبیت نماید. از دیگر فعالیتهای بازیگری او در صحنهی تئاتر میتوان به: بادبزن خانم ویندمیر، نازخاتون، مادر، گوهر آفرینش و امثال آن اشاره کرد.
فریده توکلی از دوران نوجوانی به دلیل صدای رسا و خوش و همچنین تسلط بر اجرا به عنوان گویندهی برنامهی کودک، با رادیوگیلان همکاری خود را آغاز و برنامههای متعددی را اجرا نمود. وی پس از ازدواج با غلامحسین منیرزاد، نمایشنامهنویس و عکاسی گیلانی در بندر انزلی سکنی گزید. بسیاری از نمایشنامههای غلامحسین منیرزاد، توسط بانو توکلی کارگردانی شده و بر روی صحنه رفته است.
این بانوی هنرمند که بیش از نیم قرن در عرصهی هنرهای نمایشی، به عنوان بازیگر و یا کارگردان فعالیت داشته، دبیری جشنوارهها و یادوارههای بسیاری را نیز در کارنامهی هنری خود دارد.
فریده توکلی علاوه بر فعالیت نمایشی، در حوزهی شعر و ادبیات نیز حضوری پررنگ داشت. از وی که چندین سال مدیریت انجمن شعر و ادب شیدا در بندر انزلی را بر عهده داشت، سه کتاب شعر به نامهای «بی مقدمه»، «نیمرخ» و «توشا» منتشر شده است. از دیگر فعالیتهای ادبی این بانوی هنرمند میتوان به برگزاری چندین دوره از جشنوارهی «فصل شاعری» اشاره نمود.
از آثار نمایشی که فریده توکلی کارگردانی آن را بر عهده داشته میتوان به: اسیر، عصیانگر، کژان، راه بهشت، آب حیات، مرگ ارزانی، رازها و زنجبرها، پس از واقعه، حباب سلامتی و… اشاره نمود. وی همچنین در فیلمهای سینمایی بسیاری نقش آفرینی نموده است که از آن میان میتوان به این موارد اشاره کرد: جستجو (به کارگردانی خسرو ملکان/۱۳۷۵)، خلع سلاح (به کارگردانی داوود نژاد/۱۳۷۲)، اعتراف (به کارگردانی فخیم زاده/۱۳۷۴)، سایه به سایه (به کارگردانی ژکان/۱۳۷۴)، پاییزان (به کارگردانی مقدم/۱۳۷۴)تصویر یک رویا(به کارگردانی احمد امینی/۱۳۷۵)، کوچههای بارانی(به کارگردانی رضا معقولی/۱۳۸۰)، کوشیان شوک(به کارگردانی کاظم معصومی/۱۳۸۰)، ازدواج غیابی(به کارگردانی کاظم معصومی/۱۳۸۳)، آواز مه(به کارگردانی لیالستانی/۱۳۸۴)، نقطه صفر(به کارگردانی محمد رضا معینی/۱۳۸۴) و …
فریده توکلی علاوه بر فعالیت نمایشی، در حوزهی شعر و ادبیات نیز حضوری پررنگ داشت. از وی که چندین سال مدیریت انجمن شعر و ادب شیدا در بندر انزلی را بر عهده داشت، سه کتاب شعر به نامهای «بی مقدمه»، «نیمرخ» و «توشا» منتشر شده است. از دیگر فعالیتهای ادبی این بانوی هنرمند میتوان به برگزاری چندین دوره از جشنوارهی «فصل شاعری» اشاره نمود.
فریده توکلی که در سالهای اخیر با بیماری سرطان دست و پنجه نرم میکرد، سرانجام در بامداد سوم شهریورماه ۱۴۰۱، در سن ۷۳ سالگی، دار فانی را وداع گفت. یاد و خاطرهاش گرامی.