نشست تخصصی «زخم‌های خاموش؛ روایت تأثیر جنگ بر میراث‌فرهنگی شهر» عصر هشتم مرداد ماه با حضور پرشور معماران، فعالان فرهنگی و علاقه‌مندان در عمارت خانه فرهنگ گیلان برگزار شد.
در این رویداد، با مدیریت دکتر مهسا دلشاد از گروه معماری خانه فرهنگ و سخنرانی دکتر مصطفی پورعلی و دکتر قلی‌نژاد پیر بازاری، ابعاد چند لایه تأثیر بحران‌هایی چون جنگ بر حافظه جمعی و هویت شهری مورد بررسی قرار گرفت.
در ابتدای برنامه، دکتر «مهسا دلشاد»، عضو هیات اجرایی گروه معماری خانه فرهنگ گیلان، تأکید کرد: میراث‌فرهنگی فراتر از کالبد بناهای تاریخی، در روایت‌ها و بستر شهر نیز نمود پیدا می‌کند.
وی حفاظت از استمرار روایت‌های فرهنگی را در مواجهه با بحران‌هایی چون جنگ، عامل کلیدی در حیات هویت ملی و انسجام حافظه جمعی دانست و تخریب میراث (ملموس و ناملموس) در زمان بحران‌هایی چون جنگ را نوعی خشونت نمادین علیه حافظه جمعی توصیف کرد.
در ادامه، دکتر «مصطفی پورعلی»، پژوهشگر حوزه میراث فرهنگی و مدیرکل سابق ثبت میراث معنوی و طبیعی، ضمن قدردانی از فعالیت‌های خانه فرهنگ گیلان، شهر را همچون متنی پویا توصیف کرد که پایداری آن به تعامل میان عناصر روایت (راوی، مروی، مخاطب و خود روایت) وابسته است.
او با اشاره به اینکه جنگ‌ها نه تنها عرصه‌های مادی، بلکه بنیان‌های معنایی و ارزشی جوامع را نیز عمیقاً تحت تأثیر قرار می‌دهند، بر نقش هویتی و تاریخی «راوی» و اهمیت روایت‌های پنهان در حفظ میراث تأکید کرد. در ادامه به شیوه احیای نمونه‌های جهانی که حامل روایتی از بحران‌های جوامع بودند اشاره نمود.
سپس، دکتر «قلی‌نژاد پیر بازاری»، عضو هیات علمی پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری، سخنان خود را با این محور آغاز کرد که «میراث معماری فراتر از تک‌بنای یادمانی است» و روابط نامرئی میان کالبدها بخش مهم و مغفول‌مانده این میراث را تشکیل می‌دهد.
وی بحران و مقوله بحران را فقط منحصر به جنگ معرفی کرد و ضمن اشاره به بحران‌های طبیعی و انسانی و خلأ نهادهای مؤثر فعال در شرایط بحران، به ویژه در موزه‌ها و محوطه‌های تاریخی، راهکارهایی چون مستندسازی دیجیتال، ایجاد فرصت برای خودآگاهی اجتماعی و رسیدن به عزم درون مردمی را برای عبور از بحران معرفی کرد.
ایشان مقوله فقدان یک نهاد متخصص در مواجه حین بحران و برنامه‌ریزی پیش از بحران و اقدامات پس از بحران در داخل پایگاه‌ها و سایت‌ها را مسئله اساسی در این برهه زمانی خواند و راهکار میانی را ایجاد یک شبکه متشکل از همراهان و همیارهای متخصص در زمان بحران؛ فارغ از بورکراسی‌های معمول اداری دانست.
قلی‌نژاد با توجه به اینکه این سرزمین در مداومت با انواع بحران اعم از بلایا و آسیب‌هایی چون سیل و زلزله هست در کنار مقوله جنگ؛ پرسشی محوری و چالشی خطاب به تصمیم‌سازان طرح کرد. تحت این عنوان که؛ آیا در مقیاس معماری و شهری؛ مداخلات در مواجه بحران دیده شده است؟
وی در ادامه بر تقویت صندوق منطقه‌ای حفاظت مؤثر از میراث فرهنگی تأکید کرد و به فقدان نهادهای مفسر فلسفی بازسازی اشاره داشت.
بخش پایانی نشست به پرسش و پاسخ اختصاص پیدا کرد که در آن حاضران به طرح مباحثی چون چالش‌های موجود، نقش مشارکت عمومی، مدیریت بحران و ضرورت تقویت مستندسازی و روایت‌های محلی پرداختند.
سخنرانان نیز در پاسخ به پرسش‌ها، بر اهمیت حمایت نهادهای ملی و ظرفیت‌های مردمی برای ارتقاء تاب‌آوری میراث‌فرهنگی در برابر تهدیدات و بحران‌ها تأکید کردند.
